Μαθαίνω για… την αποκαθήλωση και τον Επιτάφιο (Για εφήβους και όχι μόνο)
23 Απριλίου 2022Μαθαίνω για την αποκαθήλωση και τον Επιτάφιο
Αγαπημένα μου παιδιά,
ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΝΕΣΤΗ!
Αν και γιορτάσαμε ήδη την Ανάσταση του Χριστού μας, ας γυρίσουμε λίγες μέρες πίσω, για να μη χάσουμε ούτε ένα γεγονός των μεγάλων ήμερων πριν την Ανάσταση.
Θυμάστε πως έχουμε μείνει ήδη στη Σταύρωση και παρακολουθήσαμε από κοντά τις τελευταίες στιγμές της ζωής του Ιησού. Τι έγινε κατόπιν; Ας αφήσουμε τα Ευαγγέλια να μας το διηγηθούν:
Η αποκαθήλωση
«Κατά το δειλινό, ένας άνθρωπος πλούσιος από την Αριμαθαία, που τον έλεγαν Ιωσήφ και ήταν κι αυτός μαθητής του Ιησού, ήρθε στον Πιλάτο και ζήτησε το σώμα του Ιησού. Ο Πιλάτος διέταξε να του το δώσουν. Ο Ιωσήφ κατέβασε το σώμα του Ιησού από τον Σταυρό και το τύλιξε σ’ ένα καθαρό σεντόνι».
Μερικές πληροφορίες:
- «Αποκαθήλωση» σημαίνει το «ξεκάρφωμα» (αποκαθηλώνω, από-κατά-ηλώνω, ήλος=καρφί: ξεκαρφώνω) και το κατέβασμα του νεκρού σώματος του Εσταυρωμένου Ιησού από τον σταυρό για ενταφιασμό.
- Ο Ιωσήφ από την Αριμαθαία δεν ήταν τυχαίος άνθρωπος. Ήταν μέλος του Μεγάλου Συνεδρίου της Ιερουσαλήμ, πλούσιος και μυστικός μαθητής του Ιησού, που φέρεται να αντιτάχθηκε στη καταδίκη του.
- Για τους σταυρωμένους, εκείνη την εποχή ίσχυε η βάρβαρη μεταχείριση να του αφήνουν νεκρούς στο σταυρό για μέρες. Αυτό το έκαναν για μεγαλύτερο εξευτελισμό τους. Απαγορευόταν να τους αποδώσουν νεκρικές τιμές. Ο Ιωσήφ, λόγω της θέσης του, αλλά και με κίνδυνο, τόλμησε να ζητήσει το σώμα Του για να το ενταφιάσει. Αυτή ήταν η πιο μεγάλη τιμή προς τον δάσκαλό του.
Μέσα σε αυτές τις λίγες γραμμές του Ευαγγελίου, κρύβεται πολύς, πάρα πολύς πόνος. Κοιτάξτε λίγο την εικόνα της Αποκαθήλωσης και προσπαθήστε να καταλάβετε τα συναισθήματα εκείνων που παραλαμβάνουν το σώμα του Χριστού.
Κοιτάξτε στην εικόνα που ακολουθεί , τη στιγμή που έχει κατέβει ο Ιησούς από τον Σταυρό. Παρατηρήστε τη στάση της Μητέρας Του, του αγαπημένου Του μαθητή, του Ιωάννη, και των άλλων γυναικών, καθώς και του Ιωσήφ. Παρατηρήστε σε ποια σημεία του σώματός Του ακουμπούν ο Ιωάννης, ο Ιωσήφ και η Παναγία, τιμώντας Τον.
Παρατηρείστε ακόμη τα σκοτεινά χρώματα, ψηλά, στον ουρανό. Μας θυμίζουν πως, την ώρα του θανάτου του Χριστού στον Σταυρό, σκοτείνιασε ο ουρανός. Όσο για τις ρωγμές του εδάφους στο κάτω μέρος της εικόνας, μας θυμίζουν, πως την ώρα εκείνη έγινε και μεγάλος σεισμός.
Πολύ αγαπητό θέμα στους αγιογράφους είναι και η στιγμή που η Παναγία κρατά στα χέρια της το αγαπημένο της παιδί.
Τα έργα τέχνης με αυτό το θέμα, στη Δυτική Τέχνη έχουν τον τίτλο Pieta. Η πιο γνωστή Pieta (Πιετά = οίκτος, μεγάλη λύπηση, μεγάλη συμπόνια) είναι του μεγάλου ζωγράφου και γλύπτη Μιχαήλ Αγγέλου και βρίσκεται στον Άγιο Πέτρο στη Ρώμη:
Επιτάφιος θρήνος
Ως «Επιτάφιο θρήνο» ορίζουμε τη στιγμή εκείνη, αμέσως μετά το κατέβασμα του νεκρού σώματος του Χριστού από τον Σταυρό, το ακούμπισμά Του πάνω σε μαρμάρινη πλάκα και τον θρήνο των συγγενών προσώπων.
Ας δούμε όμως στα Ευαγγέλια, τι έγινε στη συνέχεια:
«Ο Ιωσήφ έβαλε το σώμα στο δικό του καινούριο μνήμα, που ήταν λαξευμένο στο βράχο. Ύστερα κύλησε μια μεγάλη πέτρα, έκλεισε την είσοδο του μνήματος και έφυγε.
Εκεί έμειναν καθισμένες απέναντι από τον τάφο η Μαρία η Μαγδαληνή και η άλλη Μαρία».
Ελάτε να φανταστούμε λίγο αυτή τη διαδρομή από τον τόπο της Σταύρωσης στον τάφο! Αυτός, που μέχρι χθες γέμιζε με την παρουσία Του τις καρδιές τους, τώρα βρίσκεται άψυχος στα χέρια τους. Πόση λύπη, πόση απελπισία!
Αυτή τη διαδρομή, από τον Σταυρό στον Τάφο, θυμόμαστε κι εμείς με τον Επιτάφιο, που κάθε χρόνο, το βράδυ της Μεγάλης Παρασκευής, περιφέρουμε στις πόλεις και τα χωριά μας. Αυτό το ξύλινο σπιτάκι, αυτό το κουβούκλιο, όπως λέγεται είναι ο τάφος του Χριστού, που τον θρηνούμε ως άνθρωπο και βεβαιωνόμαστε πως αληθινά, είναι πια μπροστά μας νεκρός.
Τα λουλούδια και οι ύμνοι είναι αυτά που προσφέρουμε εμείς σ΄ ένα αγαπημένο μας πρόσωπο, πιο αγαπημένο και από συγγενή μας, από αδελφό μας. Μπροστά μας βρίσκεται ό, τι πιο πολύτιμο έχουμε, το σώμα του Χριστού, και θρηνούμε τον θάνατο Του.
Καθώς ο Επιτάφιος περιφέρεται, ακούγονται κάποιοι από τους ομορφότερους ύμνους της Εκκλησίας μας, τα εγκώμια. Αυτά είναι τα πιο γνωστά:
Εγκώμια
Αι γενεαί πάσαι, ύμνον τη Ταφή Σου, προσφέρουσι Χριστέ μου.
Όλες οι γενεές ων ανθρώπων θρηνούν Χριστέ μου την ταφή Σου.
Καθελών του ξύλου, ο Αριμαθείας, εν τάφω Σε κηδεύει.
Κατεβάζοντάς σε από τον Σταυρό ο Ιωσήφ από την Αριμαθεία, Σε κηδεύει σε τάφο.
Μυροφόροι ήλθον, μύρα σοι, Χριστέ μου, κομίζουσαι προφρόνως.
Ήρθαν γυναίκες με μύρα για να αρωματίσουν Χριστέ μου το σώμα Σου.
Δεύρο πάσα κτίσις, ύμνους εξοδίους, προσοίωμεν τω Κτίστη.
Ας έρθει τώρα όλος ο κόσμος να προσφέρει στον δημιουργό λυπητερούς ύμνους.
Ούς έθρεψε το μάννα, εκίνησαν την πτέρναν, κατά του ευεργέτου.
Αυτοί που τράφηκαν από το μάνα στην έρημο, τράφηκαν εναντίον Αυτού που τους ευεργέτησε
Ιωσήφ κηδεύει, συν τω Νικοδήμω, νεκροπρεπώς τον Κτίστην.
Ο Ιωσήφ κηδεύει τον Δημιουργό.
Ω γλυκύ μου έαρ, γλυκύτατόν μου Τέκνον, πού έδυ σου το κάλλος;
«Ω γλυκιά μου άνοιξη» λέει η Παναγία, «πού πήγε η ομορφιά σου;»
Υιέ Θεού παντάναξ, Θεέ μου πλαστουργέ μου, πώς πάθος κατεδέξω;
Υιέ Θεού των όλων Βασιλιά. Πώς καταδέχεσαι να πάθεις τόσα;
Έρραναν τον τάφον αι Μυροφόροι μύρα, λίαν πρωί ελθούσαι.
Νωρίς το πρωί, οι Μυροφόρες έραναν τον Τάφο.
Ω Τριάς Θεέ μου, Πατήρ Υιός και Πνεύμα, ελέησον τον κόσμον.
Αγία Τριάδα, Πατέρα, Υιέ και Άγιον Πνεύμα, ελέησε τον κόσμο.
Ιδείν την του Υιού σου, Ανάστασιν, Παρθένε, αξίωσον σους δούλους.
Παναγία μου, αξίωσε μας να δούμε την Αναστήσει του Υιού σου.
Αν θέλετε, ακούστε αυτούς τους υπέροχους ύμνους:
Όπως ο πόνος του Χριστού είναι η εικόνα του πόνου όλων των ανθρώπων, έτσι και ο πόνος της Παναγίας γίνεται η εικόνα του πόνου όλων των μανάδων που θρηνούν τα παιδιά τους, αλλά και της ελπίδας πως θα τα ξαναδούν. Αν θέλεις, μπορείς να βρεις φωτογραφίες ανθρώπινου πόνου για να συμπληρώσεις αυτό το μικρό μάθημα με τον δικό σου τρόπο.
Σας χαιρετώ και σας σκέφτομαι πάντα με αγάπη.
