Πνευματικότητα του Αγίου Όρους: Ασκητικότητα – διορατικότητα και θείες αποκαλύψεις
11 Μαΐου 2022Ασκητικότητα
Η ασκητικότητα περιλαμβάνει όλες τις σωματικές και τις πνευματικές ασκήσεις όπως τη νηστεία, την πολύωρη αγρυπνία η οποία για τους αγιορείτες είναι ένας «διάλογος με τον Θεό σε ώρες βραδινές», το πένθος, την κακοπάθεια, την τήρηση του κανόνα, τις ακολουθίες, την ανάγνωση, και την προσευχή οι οποίες γίνονται για ένα υψηλό και άγιο σκοπό που λέγεται «κάθαρση της καρδίας» και βοηθούν τον μοναχό να ανέβει ψηλά και να ζήσει μια ζωή καθαρότητας και αγιότητας[1]. Ο δρόμος αυτός πολλές φορές είναι σκληρός, όπως διαπιστώνουμε για παράδειγμα από το τυπικό που τηρούσαν σε συγκεκριμένα θέματα οι Χατζηγεωργιάτες[2] των οποίων το ασκητικό πρόγραμμα περιλάμβανε την πλήρη αποχή, έστω και αν ήταν Πάσχα, από λαδερά φαγητά, αυγά, τυρί και ψάρι. Για τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή προέβλεπε το παξιμάδι, το αλάτι και τις ελιές οι οποίες δεν έπρεπε να υπερβαίνουν τις δέκα. Οι προσωπικές περιποιήσεις και φροντίδες ήταν έννοιες άγνωστες ενώ ως προς την ένδυση κυκλοφορούσαν ανυπόδητοι και μονοχίτωνες[3].
Διορατικότητα – Θείες αποκαλύψεις
Ο Δημιουργός και μόνος Κύριος του χωροχρόνου, ο οποίος γνωρίζει το μέλλον ως παρόν, όταν το κρίνει αποκαλύπτει στους πιστούς Του φίλους, δηλαδή στους Προφήτες και τους Αγίους, γεγονότα που πρόκειται να συμβούν δίνοντας έτσι και σε εμάς τη δυνατότητα να διακρίνουμε και το μέλλον και να προσανατολιστούμε σωστά ως προς τον τελικό στόχο μας, δηλαδή τη σωτηρία μας[4]. Με γνώμονα τα παραπάνω, γνωρίζουμε ότι δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που καταγράφονται αποκαλύψεις της Θείας Χάριτος σε αγιορείτες μοναχούς, όχι ώστε να αποδείξει ο Θεός την ύπαρξή Tου, αλλά για να ενισχυθούν, να επιβραβευθούν και να παρηγορηθούν στον αγώνα τους και με τη σειρά τους να ενισχύσουν τους αδελφούς που βρίσκονται σε αδυναμία.
Έτσι, ως αποτέλεσμα του αγίου βίου μπορούμε να αναφέρουμε κάποια χαρακτηριστικά παραδείγματα από τη ζωή σύγχρονων αγιορειτών όπως του Αθανάσιου του Γρηγοριάτη, στον οποίο εμφανίσθηκε η Αγία Αναστασία η Ρωμαία στο Καθολικό της Μονή Γρηγορίου, ενώ σε αγρυπνία του εμφανίστηκε σαν όραμα η Θεοτόκος γεμάτη δόξα και μεγαλοπρέπεια, αλλοιώνοντάς του τα χαρακτηριστικά[5]. Παρομοίως, στον παπά – Τύχωνα κατά τη διάρκεια της Θείας Λειτουργίας ήταν ορατά τα Σεραφείμ και τα Χερουβείμ τα οποία δοξολογούσαν τον Θεό[6]. Γνωστό είναι επίσης και το περιστατικό της επίσκεψης στον Όσιο Παΐσιο της Αγίας Ευφημίας στο κελί του, μετά από παράκλησή του στην ίδια, ώστε να τον βοηθήσει στην επίλυση κάποιου εκκλησιαστικού προβλήματος για το οποίο είχαν καταφύγει μέχρι και επίσκοποι και ζητούσαν τη βοήθειά του. Η Αγία Ευφημία εμφανίστηκε. Ο Όσιος Παΐσιος την προσκύνησε και η Αγία του έδωσε τη λύση και στα τρία θέματα που τον απασχολούσαν[7]. Στον Όσιο Παΐσιο αυτού του είδους οι οράσεις δεν ήταν κάτι το σπάνιο ή το ασυνήθιστό καθώς καταγράφεται και το γεγονός ότι είδε από το κελί του (ακούγοντας βήματα κατά την ώρα της προσευχής του) την Παναγία μαζί με τον Ιωάννη τον Θεολόγο να εισέρχονται και οι δυο στον ναό αφήνοντας πίσω τους γαλαζόλευκο φως (Άκτιστο Φως)[8].
Ο παπά-Σάββας ο πνευματικός και ο Ιγνάτιος ο πνευματικός, στοιχεία των οποίων αναφέραμε παραπάνω, διακρίθηκαν από διορατικότητα κατά την εξομολόγηση (εκτενέστερα στο κεφ. «Εξομολόγηση στο Άγιο Όρος»), καθώς προέβλεπαν επερχόμενα γεγονότα και προγνώριζαν γεγονότα που επρόκειτο να τους εξομολογηθούν οι εξομολογούμενοι. Επίσης, δεν λείπουν και περιστατικά αγιορειτών μοναχών, όπως του Οσίου Παΐσίου που γνώριζαν ονόματα και λεπτομέρειες της ζωής ανθρώπων που δεν είχαν ξαναδεί ή γεγονότων όπως της περίπτωσης του Γέροντος Εφραίμ του Κατουνακιώτη και του κ. Τσελεγγίδη Δημήτριου, ομοτίμου πλέον καθηγητή της Θεολογικής του Α.Π.Θ., του οποίου την επίσκεψη προγνώριζε, χωρίς ο τελευταίος να έχει ειδοποιήσει για αυτήν, δίνοντας εντολή στους υποτακτικούς του να προετοιμαστούν για την υποδοχή του.[9] Επίσης, ο Γέροντας Εφραίμ ο Κατουνακιώτης από ποιμαντικό ενδιαφέρον και με σκοπό να στηρίξει και να παρηγορήσει αδελφούς που προσέτρεχαν σε αυτόν προβληματισμένοι, τους εκμυστηρεύθηκε την αποκάλυψη – εμφάνιση του Χριστού μπροστά του, Του οποίου «τους τύπους των ήλων» Του προσκύνησε[10]. Τέλος, θαυμαστά γεγονότα όπως το «διάβασμα της σκέψης» ενός αλλοδαπού ιεράρχη ο οποίος δίσταζε να την εκφράσει ντρεπόμενος τον διερμηνέα, και η απάντηση που έλαβε από τον Γέροντα Γρηγόριο τον Δοχειαρίτη (†2018) στην σκέψη του αυτή, μας δείχνει ότι ακόμη και στις ημέρες μας το Άγιο Πνεύμα ενοικεί στους ανθρώπους που έχουν πίστη στον Θεό[11].
Τα γεγονότα βέβαια είναι αναρίθμητα και στο πλαίσιο αυτής της εργασίας προσπαθούμε να περιγράψουμε κάποια χαρακτηριστικά και σχετικά πρόσφατα.
Διαβάστε ολόκληρη τη μελέτη εδώ
