Η πνευματική ηδονή μεταστοιχειώνει το σώμα και το καθιστά πνευματικό!

Άγιος Γρηγόριος Παλαμάς, Αρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης.

(Επιμέλεια Στέλιος Κούκος)

Αγίου Γρηγορίου Παλαμά Αρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης
Λόγος υπέρ των Ιερώς Ησυχαζόντων

Των υστέρων ο δεύτερος
Περί προσευχής

Συνέχεια από εδώ: http://www.pemptousia.gr/?p=339615

9. Συ δε τόσον ευχαριστείσαι ασχολούμενος με τα μάταια [απευθύνεται προς τον Μοναχό Βαρλαάμ τον Καλαβρό], ώστε, μολονότι δεν γνωρίζεις τίποτε περί προσευχής καθόλου, φλυαρείς διά μακρών, αφού φευ καλείς «φαντασίαν φέρουσαν μέσα της το είδωλον της καρδίας» και την πνευματικήν χάριν της προσευχής εις την καρδίαν.

Οι κατηξιωμένοι δε αυτής γνωρίζουν ότι αυτή δεν είναι φαντασιώδης αναπαράστασις, ούτε δύναμις ευρισκομένη εις χείρας μας, ούτε πράγμα άλλοτε υπάρχον και άλλοτε όχι, αλλά ακούραστος ενέργεια προκαλουμένη υπό της χάριτος, συνευρισκομένη και ριζωμένη εις την ψυχήν, την γεννώσα ευφροσύνην ιεράν η οποία ελκύει εις εαυτήν τον νουν, τον απομακρύνει από τα πολυειδή και υλικά φαντάσματα και τον παρασκευάζει να διάκειται αηδώς προς παν σωματοειδές [υλικό], ιδίως σωματοειδές δε λέγω το διήκον [το οποίο εκτείνεται] από τας ηδονάς του σώματος προς τους λογισμούς και συναμιγνυόμενον ηδυφανώς και καταβιβάζον αυτούς· ενώ το διαβαίνον από την πνευματικώς ευφραινομένην ψυχήν προς το σώμα, ακόμη και αν ενεργή εις το σώμα, είναι πνευματικόν.

Πράγματι η από τα σώματα προς τον νουν προχωρούσα ηδονή τον καθιστά σωματοειδή, χωρίς αυτή να βελτιωθή καθόλου διά της κοινωνίας προς το ανώτερον, αλλά μάλλον μεταδίδουσα εις αυτό από το κατώτερον, ώστε εξ αιτίας αυτής να λέγεται σαρξ όλος ο άνθρωπος, κατά το το λεχθέν περί των κατακλυζομένων υπό του Θεού με την οργήν, ότι «δεν θα μείνη το πνεύμα μου εις τους ανθρώπους τούτους διότι αυτοί είναι σάρκες».

Ούτως επίσης η από τον νουν ερχομένη προς το σώμα πνευματική ηδονή, χωρίς να αχρειωθή η ιδία καθόλου από την κοινωνίαν προς το σώμα, μεταστοιχειώνει το σώμα και το καθιστά πνευματικόν, το κάμνει να αποβάλλη τας σαρκικάς πονηράς ορέξεις και να μη καταβιβάζη την ψυχήν προς τα κάτω, αλλά να συναναβαίνη με αυτήν, ώστε όλος ο άνθρωπος να είναι τότε πνεύμα, κατά το γεγραμμένον, «ο γεννημένος από το πνεύμα είναι πνεύμα». Όλα δε αυτό φανερώνονται με την πείραν.

10. Προς τον λογομαχούντα και εναντιούμενον φιλονείκως θα ήτο αρκετόν να είπωμεν ότι «ημείς δεν έχομεν τοιαύτην συνήθειαν ούτε η Εκκλησία του Θεού», να διευθυνώμεθα από απράκτους [ανώφελους] λόγους· τιμώμεν δε τον έμπρακτον λόγον και την ελλόγιμον πράξιν.

Επειδή δε αυτός παρέδωσε και γραπτώς τους τοιούτους λόγους, [γι’ αυτό, λοιπόν,] διά να μη εξαπατήση κανένα από τους πολλούς, φαινόμενος ότι λέγει τίποτε σοβαρόν, και τον προσαγάγη εις το ψεύδος, εγγράφως και ημείς παρουσιάζομεν την αλήθειαν και ελέγχομεν το ψεύδος, συνθέτοντες γραπτά, σύντομα μεν ως προς τα δικά του, μακρότερα προς τα αναγκαιότερα τούτων.

Προβάλλομεν παντού τους Πατέρας να αντιλέγουν προς αυτόν τον νέον καθηγητήν της απραξίας, ο οποίος, επειδή απορρίπτει ως δυσχερείς τας αγαθάς πράξεις διά του σώματος, ευλόγως δεν παραδέχεται και τας δια του σώματος εκδηλουμένας πνευματικάς διαθέσεις, μολονότι όλη η ιερά και θεόπνευστος Γραφή είναι γεμάτη από αυτάς διότι, λέγει, «η σαρξ μου ηγαλλιάσθη διά τον Θεόν τον ζώντα» και «ήλπισα εις αυτόν και εβοηθήθην και ήνθισεν η σαρξ μου» και πάλιν «πόσον γλυκά είναι εις τον λάρυγγά μου τα λόγια σου, ανώτερα από μέλι εις το στόμα μου».

Ότι δε εννοεί εις το αισθητόν στόμα, δεικνύει σαφώς και ο άγιος Ισαάκ [ο Σύρος], λέγων ότι το να κατευθύνωνται τα λόγια της προσευχής εις το στόμα είναι γνώρισμα των προκοπτόντων.

Ο δε άγιος Διάδοχος [Επίσκοπος Φωτικής] λέγει, «Το ότι η αίσθησις της ψυχής είναι μία, διδάσκει η ιδία η ενέργεια του πνεύματος η προκαλουμένη μέσα μας, την οποίαν δεν δύναται να γνωρίση κανείς, παρά μόνον οι απηλλαγμένοι των καλών του βίου διά την ελπίδα των μελλόντων αγαθών· πράγματι εις αυτούς ο νους, κινούμενος ευρώστως λόγω αμεριμνίας, αισθάνεται ο ίδιος αρρήτως την θείαν χρηστότητα και εις το σώμα μεταδίδει από την χρηστότητά του κατά το μέτρον της προκοπής του, όπως και ο Δαυίδ λέγει εις αυτόν ήλπισεν η καρδία μου και εθοηθήθην και ήνθισεν η σαρξ μου. Η δε τοιαύτη χαρά, η προκαλουμένη τότε εις την ψυχήν και το σώμα είναι απλάνευτος υπόμνησις της αφθάρτου ζωής».

Απόσπασμα από τον τόμο, «Γρηγορίου Παλαμά, Άπαντα τα έργα 2, Λόγοι υπέρ των Ιερώς Ησυχαζόντων», της σειράς «Έλληνες Πατέρες της Εκκλησίας» των Πατερικών Εκδόσεων «Γρηγόριος ο Παλαμάς». Εισαγωγή, κείμενο, μετάφραση, σχόλια, Παναγιώτης Χρήστου.