Τί κοινό έχει ο γάιδαρος και η πέτρα;

Η αναισθησία, η επιμονή και η αδιαφορία αποτελούν την άλλη πλευρά της γαϊδουρινής συμπεριφοράς, με την προϋπόθεση ότι την καλή του στολίζει η υπομονή.

Είναι γνωστή η εικόνα ενός γαϊδάρου που στυλώνει τα πόδια του και αρνείται να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις των αφεντικών του. Μόνο που στον γάιδαρο συνιστούν τρόπους αντίστασης και αντίδρασης στην καταπίεση και την εκμετάλλευση των ανθρώπων, ενώ στους ανθρώπους εκφράζουν εκούσιες επιλογές πνευματικής έκπτωσης. Το παράδειγμα των πετρών επικαλείται επίσης ο ιερός Χρυσόστομος μαζί με εκείνο του γαϊδάρου για να περιγράψει την αναισθησία των ανθρώπων.

Τί σημαίνει όμως αναισθησία;

Αναισθησία, που χαρακτηρίζεται και γαϊδουριά, σημαίνει έλλειψη ευαισθησίας, αδιαφορία, ραθυμία, ανευθυνότητα. Στην πνευματική ζωή αναισθησία σημαίνει άφεση στην τυχαιότητα, παραίτηση από κάθε αγωνιστική διάθεση, άρνηση ανάληψης ευθυνών, εμμονή στην ατομικότητα, αδιαφορία για τον πλησίον. Από τους Πατέρες αντιμετωπίζεται ως επικίνδυνη ασθένεια της ψυχής με τραγικές συνέπειες.

Πού οφείλεται η αναισθησία;

Ως υπαίτιο της ανθρώπινης αναισθησίας φέρνει ο όσιος Παϊσιος τον διάβολο, τον οποίο εικονίζει ως αναισθησιολόγο. Όταν θέλει να αδρανοποιήσει και να βλάψει τους ανθρώπους στέλνει ένα διαβολάκι για να χύσει λίγο αναισθητικό ώστε να μην αισθάνεταιο άνθρωπος την επίθεσή του, για να έλθει στη συνέχεια και να κάνει κατάληψη.

Οι ασκητές μαρτυρούν και για αναισθησία κατά παραχώρηση της Θείας Χάριτος ως αντίδοτο στην αυξημένη έπαρση και εμπέδωσης της ταπεινοφροσύνης.

Ο ιερός Χρυσόστομος αποδίδει την αναισθησία στην αναβλητικότητα που περιγράφεται ως άρνηση εκμετάλλευσης των δεδομένων ευκαιριών και μετάθεσής τους στο επόμενο λεπτό που δεν ξέρουμε αν θα υπάρξει.

Οφείλεται ακόμη στην υποβάθμιση τόσο των κινδύνων που ελλοχεύει μια αδιάφορη πνευματικά ζωή, όσο και των δυνατοτήτων του ίδιου του ανθρώπου να ξεπερνά με τη συνέργεια του Θεού τις δυσκολίες της ζωής.

Ο άγιος Θεοφάνης ο Έγκλειστος την αποδίδει στην μακροχρόνια αμέλεια και επιτείνεται όταν παγιώνεται ως συνήθεια.

Κάποιοι αποδίδουν την αναισθησία και στην απόγνωση, την απαισιοδοξία και την απογοήτευση που προκαλούν οι συνεχείς πτώσεις και οι διαβολικές μηχανογραφίες που μεγιστοποιούν τις συνέπειες και ελαχιστοποιούν τις ελπίδες.

Στην αναισθησία οδηγεί επίσης και η τάση μετάθεσης των οικείων ευθυνών στους άλλους.

Τέλος, είναι πιθανό, κατά τον ιερό Χρυσόστομο, να οφείλεται και στην ψευδαίσθηση ή την πεποίθηση ότι όλα εξαρτώνται από το Θεό και την άπειρη αγαθότητά του με αποτέλεσμα την νέκρωση της προαίρεσης.

Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της αναισθησίας;

Πρώτο και κύριο χαρακτηριστικό είναι η σκληροκαρδία ή η αναλγησία. Ο αναίσθητος μοιάζει με βράχο που δεν επηρεάζεται από τίποτε. Με συμπαγές έδαφος που δεν το διαπερνά ο σπόρος για να πεθάνει και να βλαστήσει. Ασθενούν δε όλες οι αισθήσεις. Ο αναίσθητος κοιτάζει για παράδειγμα αλλά δεν βλέπει, ακούει αλλά δεν καταλαβαίνει. Δημιουργεί ασυνείδητα ένα αδιαπέραστο τοίχος με εμφανή την αδυναμία προσπέλασης.

Αδυνατεί να προσλάβει τα μηνύματα που έρχονται πανταχόθεν και ιδιαίτερα εκείνα της Χάριτος. Αντίθετα αφήνει, μάλλον ασυνείδητα, να εισβάλλουν τα απατηλά μηνύματα του διαβόλου και να δραστηριοποιούνται οι δαιμονικές δυνάμεις.

Η αναισθησία καταλήγει και ως απανθρωπιά. Είναι εχθρός τόσο της συμπαράστασης στη λύπη όσο και της αύξησης της χαράς του πλησίον. Μπορεί να μην τον σπρώχνει στο γκρεμό, αρνείται όμως και να τον συγκρατήσει. Με άλλα λόγια, αδιαφορεί για την παρουσία του συνανθρώπου, δημιουργώντας ουσιαστικά τις προϋποθέσεις για την ακοινωνησία, η οποία αποτελεί και την ουσία της κόλασης.

Ο αναίσθητος, παραιτημένος από κάθε προσπάθεια για πνευματική πρόοδο, στερείται οραμάτων, αρνούμενος να ενεργοποιήσει τα χαρίσματα που η Θεία Χάρη του εμπιστεύτηκε. Με αυτό το δεδομένο η αναισθησία είναι ένας τρόπος απόκρυψης και αχρήστευσης των ταλάντων.

Πρόκειται για μια κατάσταση που χαρακτηρίζεται ως ραθυμία και μεταφράζεται ως αμεριμνησία, νωθρότητα, αποχαύνωση, απρονοησία, απραξία, αεργία, ως πλήρη αχρήστευση των πνευματικών δυνάμεων, και εν τέλει ως πνευματική αυτοκτονία.  Δεν είναι τυχαία η σύνδεση της ραθυμίας με την περίπτωση του Ιούδα που, ζώντας ράθυμα και αδυνατώντας να λάβει τα μηνύματα που του υπονόησε ο διδάσκαλός του, κυριεύτηκε από το πάθος της φιλαργυρίας και κατέληξε στην απόγνωση και την αυτοκτονία. Γι’  αυτόν άλλωστε το λόγο ο υμνογράφος της Μ. Εβδομάδος χαρακτήρισε τη ραθυμία ως «δεινόν».

Το χειρότερο όλων είναι ότι ο αναίσθητος έχει παραιτηθεί από τη δυνατότητα σύμπραξής του στο κεφάλαιο της σωτηρίας, αφού δεν εκμεταλλεύεται ό,τι η Θεία Χάρη του προσφέρει, τη δυνατότητα δηλαδή της συνέργειας που ερμηνεύεται ως ελεύθερη και υπεύθυνη αποδοχή των σωτήριων θείων δωρεών.

Πώς θεραπεύεται;

Η αναισθησία είναι, καθώς αναφέρθηκε, βαριά και πολύπλοκη ασθένεια. Επομένως η θεραπεία είναι δυσκολότερη από εκείνη που έπρεπε κάποιος να εφαρμόσει για την καταπολέμηση ενός συγκεκριμένου πάθους.  Ωστόσο τίποτε δεν είναι αδύνατο αν υπάρχει ισχυρή και αμετάκλητη θέληση. Είναι αυτό ακριβώς που φοβάται και ο διάβολος, γιατί με τη θυσία του Χριστού έπαψε η απόλυτη κυριαρχία του στον άνθρωπο, με τους όρους να αντιστρέφονται έτσι ώστε η βούληση του ανθρώπου να είναι πλέον πανίσχυρη και γι’  αυτό μεγάλο φόβητρο του διαβόλου.

Με αυτά τα δεδομένα η αναισθησία αντιμετωπίζεται με τον βιασμό της θέλησης και την επιστράτευση όλων των εγγενών πνευματικών δυνάμεων. Η όλη διαδικασία μοιάζει με τον μηχανισμό ανάνηψης που εφαρμόζεται κάθε φορά που κάποιος παθαίνει ανακοπή. Είναι αναγκαίο ένα «σοκ» που βάζει φρένο στην καθοδική πορεία του ασθενούς και ανοίγει προοπτικές για το μέλλον.

Μετά από αυτό το πνευματικό τράνταγμα επιχειρείται με τη βοήθεια της Θείας Χάρης μια «επανεκκίνηση» που στοχεύει στην επανατοποθέτηση του ανθρώπου στην ορθή τροχιά της πνευματικής ζωής και σωτηρίας. Εν προκειμένω, δύο είναι τα βασικά όπλα που μας υπέδειξε ο ίδιος ο Χριστός: η προσευχή και η άσκηση. Με την πρώτη εξασφαλίζεται η συνέργεια της Χάριτος, γιατί χωρίς εκείνη τίποτε δεν είναι ασφαλές και κατορθωτό, με την δεύτερη η συνέργεια του ανθρώπου, η οποία εκδηλώνεται ως ρήξη προς το παρελθόν και διαρκής επαγρύπνηση για την αποφυγή της υποτροπής. Σ’  αυτή  την ασκητική πορεία είναι απαραίτητη η πνευματική «αιμοκάθαρση», για την απομάκρυνση των βλαπτικών συστατικών και ανατροφοδότηση με τους καρπούς του Αγίου Πνεύματος.

Με αυτούς τους όρους και ο γάιδαρος μπορεί να γίνει ευαίσθητος και η πέτρα να μαλακώσει ώστε να γίνει εύχρηστη.