Η εορτή της Συνάξεως των Αγιαννανιτών Αγίων
3 Ιουλίου 2022Η Σύναξη των αγίων που ασκήθηκαν στη λαυριωτική σκήτη της Αγίας Θεοπρομήτορος Άννης, βάσει της Ακολουθίας που συνοδεύει τον Εγκωμιαστικό Λόγο προς αυτούς,εορτάζεται την Γ’ Κυριακή του Ματθαίου, δηλαδή την Κυριακή μετά των Αγίων Πάντων. Η αιτία για την οποία επιλέχθηκε η συγκεκριμένη ημέρα για την εορτή αυτή θα πρέπει να ερμηνευθεί -εκτός από το γεγονός ότι αυτή η ημέρα έχει επιλεχθεί και από άλλα αγιορειτικά καθιδρύματα για τον κοινό εορτασμό των τοπικών τους Αγίων- και από το ότι αυτή μπορεί να θεωρηθεί προέκταση της μνήμης της Σύναξης πάντων των Αγιορειτών Αγίων, που τελείται την προηγούμενη Κυριακή.
Ο Λόγος μετ’ εγκωμίου και διηγήσεως προς τους οσίους Πατέρας συνασκητάς ημών τους εν τη Ιερά ταύτη Σκήτη ασκήσει τε και αθλήσει φαιδρώς διαλάμψαντας-όπως άλλωστε και η Ακολουθία προς τους ιδίους Αγίους, που τον συνοδεύει- συντάχθηκε για την κάλυψη των λειτουργικών αναγκών της τιμής των αγίων που ασκήθηκαν στη σκήτη της Αγίας Άννας, από την αρχή της σύστασεώς της μέχρι τις πρώτες δεκαετίες του 19ου αι.
Συντάκτης τόσο του Εγκωμιαστικού Λόγου όσο και της Ακολουθίας είναι ο μοναχός Ιάκωβος Νεασκητιώτης (+1869).
Ο Εγκωμιαστικός και Διηγηματικός Λόγος προς τους Αγιαννανίτες Αγίους, που ουσιαστικά αποτελεί ένα αγιαννανίτικο αγιολόγιο, αναπτύσσεται από το συντάκτη του σε δύο βασικά ενότητες. Στην πρώτη βιογραφούνται οι «οσίως λάμψαντες Πατέρες» της Σκήτης, Γερόντιος, Διονύσιος, Μητροφάνης και Σωφρόνιος, ενώ στη δεύτερη ενότητα ο Εγκωμιαστικός Λόγος στρέφεται προς τους «φωστήρων δίκην διαλάμψαντας οσιοάθλους Πατέρας», νέους οσιομάρτυρες Μακάριο, Νικόδημο, Κοσμά, Λουκά, Ιλαρίωνα, Νικήτα, Δαυίδ, και Νεκτάριο. Ο Λόγος επίσης διανθίζεται από ένα εκτενές προοίμιο και ολοκληρώνεται από τον Επίλογο.
Στην αρχή του Εγκωμιαστικού Λόγου, εν είδει προοιμίου, ο συντάκτης εντάσσει τη ζωή και τα δράση των Αγίων, μέσα στο προαιώνιο σχέδιο του Θεού για τη σωτηρία του «πεσόντος» ανθρώπου ώστε να αναβιβαστεί «εις τον βαθμόν εκ του οποίου εξέπεσεν». Δικαιολογεί τον εγκωμιασμό των Αγίων και την τιμή τους «εν ετησίοις ιεροτελεστίαις… και εν ύμνοις εγκωμίων», αφού κατά τον άγιο Γρηγόριο τον Θεολόγο «ο προς τους αγίους έπαινος, και η προς αυτούς αναφερομένη τιμή, μισθός εστί της αρετής». Επιπλέον, η έκφραση τιμής στην «υψηλήν πολιτείαν των οσίων Πατέρων» προτρέπει τους πιστούς «εις ψυχικήν σωτηρίαν» και «ανακουφίζει το βάρος της συνειδήσεως». Στη συνέχεια ο συντάκτης ερμηνεύει τους λόγους για τους οποίους κρίθηκε απαραίτητη η θέσπιση του κοινού εορτασμού των Αγιαννανιτών αγίων, καθώς, εκτός από τους γνωστούς Αγίους «τους πλείονας παντελώς αγνοούμεν και τα ονόματα αυτών και πράξεις και κατορθώματα» εξ αιτίας του «πανδαμάτορος χρόνου, και των διαφόρων ανωμαλιών και καταδρομών».
Ο συντάκτης στη συνέχεια αρχίζει την «διήγηση ενός εκάστου κατά χρονολογίαν, από των αρχαιοτέρων άχρι του εσχάτως αθλήσαντος, το πως, και εν ποίω τόπω και διά ποίου μαρτυρικού τέλους ετελειώθησαν».
Ο Εγκωμιαστικός Λόγος ολοκληρώνεται με τον «Επίλογο της διηγήσεως», όπως επιγράφεται το τελευταίο μέρος, που γράφοντάς το, ο εγκωμιαστής έχει κατά νού περισσότερο τους Νεομάρτυρες, σε σχέση με τους λοιπούς οσίους της Σκήτης. Θεωρώντας την τιμή των εγκωμιαζομένων Αγίων, που είναι άγρυπνοι πρεσβευτές προς τον Κύριο, ως χρέος «απαραίτητον» των αναγνωστών του και κυρίως των ασκουμένων στη σκήτη της Αγίας Άννης, ο εγκωμιαστής προτρέπει αυτούς να αφήσουν «της αγνοίας την ματαιότητα, και τον γνόφον της πορώσεως» και να μην καυχώνται μόνο γι’ αυτούς, αλλά να μιμηθούν τόσο την πολιτεία όσο και τους αγώνες τους για να αποκτήσουν «τελείαν εγκάρδιον αγάπην» Χριστού και ειλικρινή μετάνοια, μέσω των οποίων θα μπορέσουν να βιώσουν «πολιτείαν ισάγγελον», σύμφωνη με το θείο θέλημα.
Τέλος, εκ μέρους των αναγνωστών του, αναπέμπει ευχή στους οσίους και οσιοάθλους Πατέρες, που είναι το «ιερόν σύνταγμα» και οι «πρεσβευταί δυνατώτατοι» προς τον Κύριο, τον οποίον δόξασαν, όπως με τις ευπρόσδεκτες ικεσίες τους κατορθώσουν, μετά το τέλος της ζωής τους, να βρεθούν μαζί τους στις αιώνιες μονές και να αξιωθούν να συναγάλλονται, αν και δεν το αξίζουν, «εν τη αγήρω μακαριότητι».
Ο Εγκωμιαστικός Λόγος προς τους Αγιαννανίτες αγίους όσο και η αντίστοιχη Ακολουθία, που συνέταξε ο μοναχός Ιάκωβος Νεασκητιώτης, εκδόθηκε με ορισμένες προσθήκες το έτος 1929 από τον μοναχό Χαράλαμπο και τον ιερομόναχο Κωνστάντιο και τη συνοδεία του, εκ της Καλύβης της Κοιμήσεως της Θεοτόκου καθώς και τον μοναχό Διονύσιο Αγιαννανίτη.
