Ιούλιος ο θεριστής

Ο μήνας Ιούλιος σε ψηφιδωτό δάπεδο ως προσωποποιημένος
νεαρός, με δρεπάνι και στάχυα, α΄ μισό 5ου αι., Άνω Πόλη, Θεσσαλονίκη.

Ο Ιούλιος, ο έβδομος μήνας του ημερολογίου, αρχικά ήταν ο πέμπτος μήνας του παλιού ρωμαϊκού ημερολογίου και για αυτό λεγόταν Quintiliis, από το quintus =πέμπτος. Το 44 π.Χ. ο Μάρκος Αντώνιος, μετά τη δολοφονία του Ιούλιου Καίσαρα, μετονόμασε προς τιμήν του το μήνα σε Julius, καθώς ο αυτοκράτορας και αναμορφωτής του ημερολογίου είχε γεννηθεί εκείνο το μήνα. Η συμβατική λατινογενής ονομασία των μηνών του ιουλιανού ημερολογίου ήταν χωρίς περιεχόμενο, ιδιαίτερα στους μη λατινόγλωσσους λαούς της βυζαντινής αυτοκρατορίας. Έτσι, σταδιακά, οι άνθρωποι δημιούργησαν νέες ονομασίες και προσωποποιήσεις, που σχετίζονταν με τις γεωργικές εργασίες που τελούνταν κάθε μήνα.

Ο Ιούλιος μήνας συχνά απεικονίζεται ως θεριστής νέος, με δρεπάνι και στάχυα, σε ψηφιδωτά δάπεδα του 5ου- 6ου αι. Η συνύπαρξη των μηνών, των εποχών και του ζωδιακού κύκλου σε χριστιανικά ψηφιδωτά συμβολίζει τον αέναο κύκλο της φύσης και την αρμονία του θεϊκού σύμπαντος.

Αντιγόνη Τζιτζιμπάση
δρ αρχαιολόγος

Πηγή:  Α. Τζιτζιμπάση, «Τα πρόσωπα του Χρόνου: Μετρώντας το Χρόνο στο Βυζάντιο» Ευρωπαϊκές Ημέρες Πολιτισμικής Κληρονομιάς, 27-29 Σεπτεμβρίου 2013, Θεσσαλονίκη-Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού 2013