Ο Μύθος της χαμένης Ατλαντίδας

Η Ατλαντίδα  είναι μια χαμένη ήπειρος, αλλά ο Ατλαντικός Ωκεανός υπάρχει, όπως και η Ατλάντα,η πολιτεία των Η.Π.Α. Από πού άραγε αυτά τα μέρη πήραν τις ονομασίες τους. Κάποιος λόγος θα υπάρχει. Ας δούμε λοιπόν τί σχέση έχουν αυτά με την χαμένη Ατλαντίδα.

 Αυτή η γοητευτική ιστορία της Ατλαντίδας άσκησε μεγάλη επίδραση στους ερευνητές από πολύ νωρίς και τους διαίρεσε σε δύο κυρίως στρατόπεδα:

1. Σε εκείνους που θεωρούν την αφήγηση ως το μεγαλύτερο ψέμα στην ιστορία της λογοτεχνίας και
2. Σε εκείνους που είναι πεπεισμένοι πως πρόκειται για μία ιστορική πραγματικότητα.

Με το ζήτημα της Ατλαντίδας καταπιάστηκαν αρκετοί συγγραφείς  είτε σχολιάζοντας τον Πλάτωνα είτε καταθέτοντας την δική τους εκδοχή. Μέχρι σήμερα έχουν γραφτεί περισσότερα από 60.000 βιβλία και άρθρα για την Ατλαντίδα.

Εδώ πρέπει να κάνουμε μια διευκρίνηση: Ο Μύθος δεν είναι ένα φανταστικό παραμυθάκι, αλλά μια ιστορική πραγματικότητα που είναι κρυμμένη στο βάθος του χρόνου και γι’ αυτό  έχει περιβληθεί με ένα πέπλο μυστηρίου. Και το παραμύθι αναφέρεται σε πραγματικά κοινωνικά γεγονότα αλλά τα πρόσωπα που αναφέρονται είναι ανώνυμα, αξιωματούχοι, επαγγελματίες κλπ, ενώ στον μύθο τα πρόσωπα είναι επώνυμα. Υπάρχουν βέβαια μύθοι διδακτικοί,  όπως του Αισώπου, ή φιλοσοφικοί, όπως του Πλάτωνα και συγκεκριμένα τον μύθο της Σπηλιάς, που αναφέρεται στην Πολιτεία, και ιστορικοί μύθοι, όπως είναι της Τρωικής  εκστρατείας και της Αργοναυτικής εκστρατείας.

Κάθε μύθος έχει στον πυρήνα του το ιστορικό στοιχείο και το περίβλημά του το φανταστικό. Θα μπορούσαμε τα στοιχεία αυτά να τα παραβάλλουμε με δύο ομόκεντρους κύκλους έναν μικρό στο εσωτερικό, το πραγματικό στοιχείο, και έναν μεγάλο στο εξωτερικό, το φανταστικό. Η έρευνα αυτού του πραγματικού στοιχείου στο βάθος του μύθου είναι σίγουρα μια πρόκληση για πολλούς επιστήμονες, όπως συγγενών επιστημών: Ανθρωπολογία Αρχαιολογία,‎ Γλωσσολογία, ‎Εθνολογία, ‎Θεολογία,‎ Ιστορία,  Λαογραφία, ‎Περιβαλλοντικές ανθρωπιστικές επιστήμες‎ όπως και γεωεπιστημών: Γεωλογία, Γεωγραφία, Γεωαρχαιολογία, Γεωμετρία, Γεωδαισία (Ανώτερη, Θαλάσσια, Υπόγεια, Δορυφορική, Αστέρων) Γεωπληροφορική, Γεωχημεία, Γεωθερμία Γεωφυσική, Τηλεπισκόπηση, Φωτογραμμετρία, Γεωυδραυλική, Γεωχρονολόγηση, Γεωτεχνολογία, Ωκεανογραφία,  Σεισμολογία, Σπηλαιολογία, Περιβαλλοντικές επιστήμες κλπ, που μπορούν να συνεργαστούν μεταξύ τους, για να καταλήξουν σε ένα πιο θετικό αποτέλεσμα.

Ο ΜΥΘΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΗΓΕΣ ΤΟΥ

Οι μοναδικές αρχαίες πηγές που αναφέρονται στον μύθο της Ατλαντίδας και οι οποίες έφτασαν έως και σε εμάς προέρχονται από την Αίγυπτο και την Ελλάδα. Τα κείμενα, όπου εμφανίζεται το όνομα Ατλαντίς προέρχονται από το φιλόσοφο Πλάτωνα (427-347 π.Χ.)  στους διαλόγους του, Κριτίας και Τίμαιος, όπου μας πληροφορεί λεπτομερώς για την σχετική ιστορία.

Η μικρή ιστορία στον Τίμαιο (23d- 25d) αποτελεί μία πρόγευση για τη διήγηση, η οποία επανεμφανίζεται στον Κριτία (113c – 121c). Στην εκδοχή του Τίμαιου βλέπουμε έναν ιερέα της Σάιδος στην Αίγυπτο να διηγείται στο Σόλωνα τα σχετικά  γεγονότα. Από την άλλη πλευρά, ο Κριτίας παρέχει μία λεπτομερή περιγραφή του χαμένου νησιού και των κατοίκων της, όπως επίσης πληροφορίες σχετικές με τους αρχαίους Αθηναίους.  Ο Τίμαιος και ο Κριτίας συμφωνούν να διασκεδάσουν τον Σωκράτη με μία ιστορία που «δεν είναι μύθος, αλλά αληθινή ιστορία».

Αξίζει στο σημείο αυτό να τονίσουμε σχετικά, δυο βασικά και γενικά συμπεράσματα που βγάζουμε, από την ανάγνωση των κειμένων του Πλάτωνα:

1ον. Η πεποίθηση του ίδιου του Πλάτωνα ότι περιγράφει πραγματικά γεγονότα, με πολλαπλές αναφορές από τους συνομιλητές, ότι η ιστορία της Ατλαντίδας αναφέρεται σε συμβάντα που όντως έχουν γίνει και

2ον. Οι αξιοσημείωτες τοπογραφικές, αρχιτεκτονικές και γεωπεριβαλλοντικές λεπτομέρειες, που αναφέρει καθ’ όλη την διάρκεια της περιγραφής του, με αρκετά απλό και κατανοητό τρόπο, λεπτομέρειες οι οποίες ταιριάζουν περισσότερο σε έναν ταξιδιωτικό οδηγό παρά σε έναν φιλοσοφικό μύθο.

Ο Πλάτωνας κυρίως αλλά και οι υπόλοιποι, μεταφέρουν σημαντικές τοπογραφικές, αρχιτεκτονικές, γεωλογικές, περιβαλλοντικές  και αστρονομικές πληροφορίες, που έχει μεγάλη σημασία να τις κατανοήσουμε όλες στην σωστή και διεπιστημονική τους βάσηκαι στον  Ελλήσποντο.

Το όνομα Ατλαντίς   δόθηκε  από τον  μυθικό   Άτλαντα, γιo   του Ιαπετού   και  της Ωκεανίδος Κλυμμένης, σε  μια εποχή  που οι  κάτοικοι της περιοχής Μεσογείου   αποκλείεται να γνώριζαν τί υπήρχε  πέρα από  την Ισπανία και τη Λιβύη. Άλλωστε, κι αν δεχθούμε την  άποψη ότι ο  Άτλας, ζούσε  στη χώρα των Εσπερίδων, πιο λογικό ήταν να δοθεί  το όνομα αυτό   κάπου  κοντά  και όχι  μακριά, πέρα από το  Γιβραλτάρ.

Η αναφορά στην Ατλαντίδα, περιλαμβάνει στον βασικό της κορμό πραγματικά ιστορικά γεγονότα, τα οποία έχουν τύχει ερμηνείας και επεξεργασίας από τους εκάστοτε μεταφορείς της ιστορίας, μέχρι να φτάσουν στα αυτιά του Πλάτωνα και μέσω της δικής τους αντίληψης και πρόθεσης, να φτάσουν στα δικά μας μάτια.

Ο Αριστοτέλης (384-322 π.Χ.), μαθητής του Πλάτωνα συνέκρινε την ιστορία της Ατλαντίδας με την αφήγηση του Ομήρου για το τείχος της Τροίας.Με αυτή τη σύγκριση ήθελε να αποδείξει πως και οι δύο ιστορίες ήταν μία ποιητική δημιουργία των συγγραφέων, ούτως ώστε να μπορέσουν να ενισχύσουν τις αφηγήσεις τους.

Από την άλλη πλευρά, υπήρχαν υποστηρικτές της θεωρίας του Πλάτωνα, όπως ο Πλούταρχος, ο Πρόκλος (410-485 μ.Χ.), ο Στράβων (67 π.Χ.-23 μ.Χ.), ο Ποσειδώνιος (135-51 π.Χ.) και ο Αμμιανός Μαρκελλίνος (330-400 μ.Χ.).

Ας δούμε μια μαρτυρία του Πλούταρχου για την προέλευση του μύθου: «Στην αρχή λοιπόν (ο Σόλωνας) επισκέφτηκε την Αίγυπτο και έμεινε, όπως ο ίδιος λέει, στις εκβολές του Νείλου κοντά στην ακτή του Κάνωβου. Εκεί για κάποιο χρονικό διάστημα αντάλλαξε φιλοσοφικές απόψεις με τον Ψένωπη από την Ηλιούπολη και τον Σώγχη τον Σαΐτη, τους πιο σοφούς από τους ιερείς. Από αυτούς άκουσε και τον μύθο για την Ατλαντίδα, όπως λέει ο Πλάτων, και δοκίμασε με ποίημά του να τον κάνει γνωστό στους Έλληνες». [Πλούταρχος, Βίοι Παράλληλοι – Σόλων).

«Ο Σόλων καταπιάστηκε με τη μεγάλη πραγματεία για την παράδοση ή για τον μύθο της Ατλαντίδας, που είχε ακούσει από τους λογίους στη Σάη και ενδιέφερε τους Αθηναίους, αλλά κουράστηκε, όχι από πολλές ασχολίες, όπως λέει ο Πλάτων, αλλά μάλλον από τα γεράματα, τρομάζοντας στην ιδέα ενός τόσο μεγάλου έργου. Γιατί, ότι είχε στη διάθεσή του πολύν χρόνο ελεύθερο, το δείχνουν οι παρακάτω στίχοι: Γερνάω μαθαίνοντας συνεχώς πολλά και τώρα μου αρέσουν τα έργα της Αφροδίτης, του Διόνυσου και των Μουσών, που δίνουν χαρές στους ανθρώπους». Επίσης στο ίδιο κείμενο, ο Πλούταρχος αναφέρει: (Πλούταρχος, Βίοι Παράλληλοι – Σόλων, 31.3)

Ο Πλάτων είχε τη φιλοδοξία να επεξεργαστεί και να εξωραΐσει την ιστορία της Ατλαντίδας όμως όσο μεγάλη είναι η ευχαρίστηση που μας προσφέρουν τα όσα έχει γράψει, άλλο τόσο μεγάλη είναι η λύπη από αυτά που παρέλειψε. Η σοφία του Πλάτωνα άφησε την Ατλαντίδα ως το μοναδικό ημιτελές μέσα στα πολλά και λαμπρά έργα του.

Συμπεραίνουμε λοιπόν ότι και ο Πλούταρχος γνώριζε σχετικά με την Ατλαντίδα και μας δίνει πληροφορίες που ούτε ο Πλάτωνας ανέφερε, όπως τα ονόματα των ιερέων που συνομίλησαν με τον Σόλωνα. Δηλαδή είναι δεδομένο ότι είχε και αυτός πρόσβαση στα τεκμήρια περί Ατλαντίδας. Μάλιστα τονίζει ότι  ήταν ένα τιτάνιο έργο, υπονοώντας ότι τα τεκμήρια ήταν πάρα πολλά. Κάτι που προσπάθησε ο Πλάτων, στα γεράματα κιόλας, αλλά δεν κατάφερε να ολοκληρώσει ο ίδιος. Η αναφορά αυτή του Πλουτάρχου έρχεται να μειώσει σημαντικά το σύννεφο αμφιβολίας για το αν τα περί Ατλαντίδας ήταν ένα εφεύρημα του Πλάτωνα του ίδιου.

Αλλά ας εξετάσουμε τον περίεργο αυτόν μύθο της Ατλαντίδας.

Εκείνα που πρέπει να περιλαμβάνει η εξέταση κάθε φαινομένου είναι το: πότε έγινετο γεγονός,πού έγινε και τι έγινε. Με αυτά τα ερωτήματα θα ασχοληθούμε στη συνέχεια.

ΗΧΡΟΝΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΑΤΛΑΝΤΙΔΑΣ

Η χρονολόγηση της Ατλαντίδας  τοποθετείται στο  1529-1530 π.Χ.  τότε που  έγιναν οι κατακλυσμοί   του Δευκαλίωνα   ή του Νώε, και η  καταβύθιση της Ατλαντίδας.

Ο Πλάτωνας αναφερόμενος στην χρονική τοποθέτηση των γεγονότων της Ατλαντίδας, αναφέρει μια φορά τα «ἐνακισχίλια ἔτη» στον Κριτία (108e) και μια φορά στον Τίμαιο (23e). Η χρονική αυτή τοποθέτηση έχει προβληματίσει αρκετά τους επιστήμονες καθότι η μεταφορά των γεγονότων το 9.500 π.Χ. είναι εξ ορισμού προβληματική. Είναι μια εποχή που η αρχαιολογική σκαπάνη δεν έχει φέρει στο φως αποδείξεις που να μπορούν να στηρίξουν τα τότε τεκταινόμενα. Επομένως η μέτρηση του χρόνου στα ιερογλυφικά του ναού, που είναι και η αρχική πηγή, κατά πάσα πιθανότητα, δεν αναφέρεται σε 9.000 ηλιακά χρόνια αλλά σε 9.000 σεληνιακούς μήνες ,δηλαδή με περίπου 12 μήνες ανά χρόνο 9.000 / 12 = 750 ηλιακά χρόνια, τα οποία αν τα προσθέσουμε στην εποχή του Σόλωνα, τον 6^ο αιώνα  π.Χ., πηγαίνουμε την 2η χιλιετηρίδα π.Χ. δηλαδή στα Μυκηναϊκά χρόνια, εποχή που αρχίζουν και δένουν λογικά άλλα δεδομένα της Πλατωνικής περιγραφής. Από την άλλη μπορεί η αναφορά στο Μύθο της Ατλαντίδας να ήταν το προοίμιο της Κοσμολογίας του Τίμαιου, όμως η περιγραφή της ακρόπολης των Αθηνών δεν διαφέρει από την περιγραφή της Μυκηναϊκής Ακρόπολης των Αθηνών.

Δεδομένου λοιπόν ότι ο Τρωικός πόλεμος, όταν βασιλιάς των Αθηνών ήταν ο Μενεσθέας, έληξε το 1218 π.Χ., η γενεαλογία αυτή από τον Ακταίο μέχρι τον Θησέα καλύπτει στην ουσία τον 13^ο π.Χ. αιώνα.

 Η ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΑΤΛΑΝΤΙΔΑΣ – ΘΕΩΡΙΕΣ

Ο Καταποντισμός της Ατλαντίδας

Η απουσία αρχαιολογικών στοιχείων που πιθανόν να συνδέεται με τον «καταποντισμό» της Ατλαντίδας, κατά πάσα πιθανότητα από έναν ισχυρό κυματοσυρμό (τσουνάμι), μετά από μια έντονη σεισμική δόνηση, είναι μια πραγματικότητα. Άλλωστε η περιοχή που αναφερόμαστε είναι γνωστή για την σεισμική της δράση. Η περιοχή επίσης είναι σε μια κοιλάδα προσχώσεων από όλα τα περιμετρικά βουνά και κυρίως τον μεγαλύτερο ποταμό της περιοχής τον Γουαδαλκιβίρ.

Ο Γουαδαλκιβίρ  είναι το πέμπτο μεγαλύτερο σε μήκος ποτάμι στην Ιβηρική χερσόνησο και το δεύτερο μακρύτερο ποτάμι με όλο το μήκος του στην Ισπανία. Βρίσκεται στην νότια Ισπανία, έχει μήκος 657 χιλιόμετρα και αποστραγγίζει μια έκταση περίπου 58.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων. Σήμερα είναι πλωτός μέχρι την Σεβίλλη (εμπορικό λιμάνι), ενώ την Ρωμαϊκή εποχή έφθαναν μεγάλα πλοία μέχρι την Κόρδοβα. Έχει πολλές τεχνητές λίμνες για άρδευση και για παροχή υδροηλεκτρικής ενέργειας.

Αναφορές στον ποταμό γίνονται από τον Ηρόδοτο, ο οποίος μας περιγράφει τα ταξίδια των Ιώνων Φωκαιέων σε περιοχές πέρα των Ηράκλειων στηλών στην αρχαία Ταρτησσό, παίρνοντας πληροφορίες και από τους Φοίνικες, οι οποίοι και αυτοί από πολύ παλιά είχαν ιδρύσει εκεί αγκυροβόλιο και διαπραγματεύονταν πολύτιμα μέταλλα. Οι εκβολές αυτού του  ποταμού την εποχή αυτή ήταν ένα πολύ μεγάλο εμπορικό λιμάνι με μεταφορές χρυσού και χαλκού από τις κελτικές χώρες, όπως μας αναφέρει, ο αρχαίος ιστορικός Έφορος. Κατόπιν οι Ρωμαίοι τον 2ο π.Χ. αιώνα διαπλέουν το ποταμό και ιδρύουν την πόλη «Hispalis» (σημερινή Σεβίλλη), κατασκευάζουν ναυπηγεία και η εμπορική κίνηση των πλοίων στο ποτάμι ανεβαίνει στα ύψη. Ο Στράβων τον αναφέρει στα γεωγραφικά «ο ποταμός Βαίτης» (Baetis όπως τον ονόμαζαν οι Ρωμαίοι) και γράφει ότι είναι πλωτός και πυκνοκατοικημένος.

Η θέση λοιπόν της πόλης της Ατλαντίδας σε μια περιοχή όπου χτυπήθηκε από έναν κυματοσυρμό, κατόπιν ενός θαλάσσιου σεισμού, η επερχόμενη εγκατάλειψη της, λόγω της μη αντιστρέψιμης καταστροφής και η συνεχιζόμενη λασποσυρροή του ποταμού εξαφάνισαν τα ίχνη της Ατλαντίδας παραδίδοντας έτσι πλέον στην φαντασία μας την συνέχεια μέχρι η αρχαιολογική σκαπάνη να φέρει στο φως τα ίχνη της πραγματικής Ατλαντίδας.

Χρονολογικά πρώτος ο Κίρχερ έκδωσε χάρτη με την Ατλαντίδα στην μέση του Ατλαντικού. Από την εποχή του Κίρχερ μέχρι σήμερα η πλειοψηφία των ερευνητών δείχνει τον Ατλαντικό Ωκεανό με τον πόθο ο πυθμένας του να κρύβει το μυστικό της χαμένης ηπείρου. Η σύγχρονη επιστήμη ωστόσο έχει μπορέσει να χαρτογραφήσει τον Ατλαντικό. Οι σύγχρονοι γεωλογικοί χάρτες έχουν την δυνατότητα να αποτυπώνουν και την ακτογραμμή παλαιότερων εποχών δεδομένου της γνώσης μας για την στάθμη της θάλασσας. Έτσι λοιπόν η ακτογραμμή της τελευταίας παγετώδους περιόδου (18.000 πριν από σήμερα), η οποία ήταν χαμηλότερα από ό,τι η σημερινή, αποκαλύπτει μια έκταση γης στην μέση του Ατλαντικού, η οποία φυσικά πυροδοτεί της σκέψεις για την Ατλαντίδα

Η τοποθέτηση της Ατλαντίδας στον Ατλαντικό ωκεανό μοιάζει να είναι μία προφανής λύση και φαίνεται σαν θεόσταλτη απάντηση στους ερευνητές, τόσο τους παλαιότερους όσο και τους σύγχρονους. Η ύπαρξη ενός μεγάλου νησιού ή ηπείρου στα νερά του Ατλαντικού που θα σχημάτιζε μία χερσαία γέφυρα ανάμεσα στον Παλαιό και το Νέο κόσμο, την Ευρώπη και την Αμερική, θα παρείχε μία εύκολη εξήγηση για μία πληθώρα ομοιοτήτων, γεωλογικών, βιολογικών, ανθρωπολογικών και γλωσσικών, των οποίων η ύπαρξη είχε διαπιστωθεί ανάμεσα στις ηπείρους εκατέρωθεν του Ατλαντικού. Γι’ αυτούς η Ατλαντίδα συνδέεται με την Ωγυγία, τον παράδεισο και τον Κήπο της Εδέμ σαν ένα σύμβολο της κοινής προέλευσης της ανθρωπότητας και των πολιτισμών της.  Προτάθηκαν πολλά μέρη ως η πιθανή χαμένη Ατλαντίδα, όπως π.χ. το Τυρρηνικό πέλαγος, η θάλασσα του Αζόφ, η ανατολική Μεσόγειος κοντά στο Ισραήλ, η Ανταρκτική, η Κελτική θάλασσα, η ανατολική θάλασσα της Ιρλανδίας και φυσικά η Κρήτη και η Θήρα.

Ο Donnelly υποστήριξε πως η Ατλαντίδα ήταν ο κήπος της Εδέμ, ο κήπος των Εσπερίδων, τα Ηλύσια Πεδία, οι κήποι του Αλκίνοου κλπ. Το βιβλίο του Donnelly εκδόθηκε λίγο μετά από την πρώτη ωκεανογραφική έρευνα του βόρειου Ατλαντικού, η οποία αποκάλυψε την ύπαρξη της Μεσοατλαντικής κορυφογραμμής, μιας οροσειράς κάτω από το νερό που είναι ίση σε μέγεθος με τις Άνδεις.

Υπάρχουν όμως και άλλες εκδοχές, οι οποίες υποθέτουν ότι κοιτίδα της Ατλαντίδας ήταν η Θήρα (Σαντορίνη) ή η Κύπρος. Ο Αμερικανός ερευνητής RobertSarmast και οι συνεργάτες του ισχυρίζονται πως έχουν βρει αρκετές και πειστικές αποδείξεις που τοποθετούν το χαμένο νησί στις ακτές της Κύπρου.

Σύμφωνα με τον Γάλλο ατλαντολόγοRogerDevigne, τα δύο ημισφαίρια κατοικούνταν από ανθρώπους της ίδιας φυλής, της «φυλής του χαλκού». Ως πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα, τα οποία φανερώνουν έναν παραλληλισμό θεωρούνται οι ομοιότητες των πυραμίδων της Κεντρικής Αμερικής με αυτές της Αιγύπτου.

Αυτή η φαινομενική ομοιότητα του ευρωπαϊκού και του αμερικανικού πολιτισμού και η ύπαρξη στην Αμερική μύθων σχετικών με μία χαμένη γη κάτω από παρόμοιες περιστάσεις με αυτές που αναφέρονται από τον Πλάτωνα στην αφήγησή του σχετικά με την Ατλαντίδα, θεωρούνται από κάποιους ως οι πιο ισχυρές αποδείξεις υπέρ της ύπαρξης ενός «χαμένου νησιού».   Όλα αυτά έρχονται σε αντίθεση με τη γεωλογική και κοσμολογική επιστήμη, οι οποίες σχετίζονται με την ιστορία της γης και του ηλιακού συστήματος.

Μία ακόμη περίπτωση που κινείται στο ίδιο μήκος κύματος παρουσιάστηκε από τον ImmanuelVelikovsky, ο οποίος υποστήριξε πως η Ατλαντίδα βυθίστηκε ύστερα από τη σύγκρουση της γης με έναν κομήτη περίπου στα 1500 π.Χ. Σε αυτή την περίπτωση όμως, η βυθισμένη ήπειρος τοποθετείται στον Ινδικό Ωκεανό.  Όλα αυτά βέβαια αποτελούν ένα συνονθύλευμα των μύθων διαφόρων λαών.

Η περίπτωση της Θήρας

Αρκετοί σοβαροί ερευνητές διατύπωσαν την πρόταση πως πηγή της αφήγησης του Πλάτωνα είναι στην πραγματικότητα η καταστροφή που συντελέστηκε στο νησί της Θήρας κατά την προϊστορική εποχή και πως η Ατλαντίδα θα πρέπει να αναζητηθεί στο χώρο του Αιγαίου και όχι εκτός της Μεσογείου.

Τα εντυπωσιακά ευρήματα της Θήρας στο Ακρωτήρι αποδεικνύουν πως εκεί αναπτύχθηκε μία πλούσια και πιθανόν ολιγαρχική ναυτική κοινωνία, της οποίας η οικονομία βασίστηκε στο εμπόριο, τη ναυτιλία και την καλλιέργεια του αμπελιού. Παρόλα αυτά απουσιάζουν οι γραπτές πηγές, οι οποίες θα αναφέρονται απευθείας στο γεγονός. Επομένως  τίποτα το ουσιαστικό δε φαίνεται να μπορεί να συνδέσει τη Θήρα με την ιστορία του Πλάτωνα.

 Η περίπτωση της Κύπρου

Σύμφωνα με τον Αμερικανό ερευνητή RobertSarmast η Ατλαντίδα ανακαλύφθηκε στο θαλάσσιο χώρο ανάμεσα στην Κύπρο και τη Συρία. Πρόκειται για την πιο πρόσφατη θεωρία σχετικά με τη θέση της χαμένης Ατλαντίδας. Ο Sarmast και οι συνεργάτες του ισχυρίζονται πως έχουν βρει αρκετές και πειστικές αποδείξεις που τοποθετούν το χαμένο νησί στις ακτές της Κύπρου.

ΠΩΣ ΗΤΑΝ Η ΑΤΛΑΝΤΙΔΑ

Ποια  όμως  ήταν αυτή η χαμένη πολιτεία της  Ατλαντίδας, που εξάπτει την φαντασία πολλών ερμηνευτών και πολλών επιστημόνων; Ας δούμε πώς την περιγράφει ο Πλάτωνας::

«Πρέπει δε να προσπαθήσω να διηγηθώ πώς ήταν τα φυσικά χαρίσματα τής υπόλοιπης χώρας και τι λογής ήταν ο τεχνικός στολισμός της. Πρώτα μεν, λέει ή  παράδοσηπώς όλος ο τόπος ήταν και πολύ  υψηλός και από το μέρος τής θάλασσας απότομος. Όλος πάλι γύρω στην πολιτεία κάμπος, την μεν πολιτεία την περικύκλωνε, ήταν όμως κι’ αυτή περιτριγυρισμένη από βουνά πού οι πλαγιές τους έφταναν ως τη Θάλασσα. Ο κάμπος αυτός ήταν ένα (μεγάλο) ίσιωμα, χωρίς να έχει καθόλου κατεβάσματα και ανηφοριές. Ήταν δε όλη μακρουλή και από το ένα και από το άλλο μέρος ήταν το μάκρος της τρεις χιλιάδες στάδια  και από τη θάλασσα ως τη μέση του κάμπου επάνω από δύο χιλιάδες  στάδια.Αυτό το μέρος του νησιού, ολόκληρο, έβλεπε προς τα νότια και ο βοριάς δεν το έπιανε καθόλου».Πλάτωνας, Κριτίας, 118a σε νεοελληνική απόδοση (Γ. Κορδάτος)

Εδώ ο Πλάτωνας μας περιγράφει αρκετά καλά την ευρύτερη περιοχή της πόλεως της Ατλαντίδας, η οποία είναι, όπως μας λέει, μια επιμήκης κοιλάδα η οποία προς την μεριά της θάλασσας καταλήγει σε απότομες πλαγιές, με νότιο προσανατολισμό και περιβάλλεται από βουνά. Οι διαστάσεις της μάλιστα ήταν 3.000 επί 2.000 στάδια δηλαδή 585 επί 390 χιλιόμετρα.

Περισσότερο όμως ενδιαφέρον είναι τα κτίσματα που υπήρχαν πάνω στο λόφο και μέσα στα τείχη:

«Τὸ σημαντικότερο τμῆμα τῆς πόλης ἦταν ἕνας μεγάλος λόφος στὸ κέντρο τοῦ ὁποίου ὑψωνόταν ὁ ναὸς τοῦ Ποσειδῶνος. Ὁ ναὸς αὐτὸς “φιλοξενοῦσε” ἕνα ἀριστουργηματικὸ ἔργο τέχνης, τὸ χρυσὸ ἄγαλμα τοῦ Θεοῦ τῆς θάλασσας καὶ προστάτη τῆς Ἀτλαντίδος, πάνω σ΄ἕνα ἅρμα ποὺ τὸ ὁδηγοῦσαν ἕξι ἐπίσης χρυσὰ φτερωτὰ ἄλογα. Ὁ ναὸς ποὺ χαρακτηριζόταν γιὰ τὸν πλοῦτο καὶ τὴν διακόσμησί του ἦταν παράλληλα καὶ ἕνα σπουδαῖο διοικητικὸ κέντρο, ἀφοῦ σ΄αὐτὸν συγκεντρώνονταν κάθε ἕξι χρόνια οἱ ἡγεμόνες τῆς Ἀτλαντίδος γιὰ νὰ προσφέρουν θυσίες στὸν Ποσειδῶνα. Παράλληλα ἔπαιρναν ἐκεῖ τὶς σημαντικὲς ἀποφάσεις γιὰ τὴν διοίκησι τῆς ἠπείρου, ἀποφάσεις ποὺ καταγράφοταν σὲ χρυσὲς πλάκες καὶ ἔμενανστὸν ναό. Περιγραφὴ τοῦ ναοῦ τοῦ Ποσειδῶνος (Πλάτωνος Κριτίας 116 5d)

Τὰ δὲ ἐντὸς τῆς ἀκροπόλεως ἀνάκτορα ἦσαν κατασκευασμένα ὡς ἑξῆς: Στὸ κέντρον ὑπῆρχε ἄβατος ἱερὸς ναὸς τῆς Κλείτους καὶ τοῦ Ποσειδῶνος στὸν ὁποῖον ἀπηγορεύετο ἡ εἴσοδος καὶ ὅλος ἦταν καλυμμένος μὲ χρυσόν, στὸ σημεῖο ποὺ συνουσιάσθηκαν καὶ ἐγέννησαν τὴν γενιὰ τῶν δέκα βασιλέων. Τοῦ δὲ ἰδίου τοῦ Ποσειδῶνος ὑπῆρχε ναὸς ἐκεῖ… ποὺ εἶχε ἐξωτερικὰ μορφὴ βαρβαρικοῦ ναού. Ὅλο τὸ ἐξωτερικὸ τοῦ ναοῦ τὸ εἶχαν καλύψει μὲ ἄργυρον, ἐκτὸς ἀπὸ τὰ ἄκρα καὶ τὴν κορυφήν του, τὰ ὁποῖα ἔντυσαν μὲ χρυσόν. Στὸ ἐσωτερικὸν τοῦ ναοῦ ἔβλεπε κανεὶς τὴν ὀροφὴν νὰε ἶναι διακοσμημένη ὁλόκληρη μὲ ἐλεφαντοστοῦν, μὲ χρυσὸ καὶ μὲ ὀρείχαλκο, καὶ ὅλες τὶς ἄλλες ἐπιφάνειες τῶν τοίχων καὶ τῶν κιόνων καὶ τοῦ ἐδάφους νὰ καλύπτωνται ἀπὸ ὀρείχαλκον. Ἔστησαν δὲ μέσα στὸν ναὸν αὐτὸν χρυσό ἄγαλμα τοῦ Ποσειδῶνος. Ὁ μὲν θεὸς παρίστατο ὄρθιος ἐπὶ ἅρματος ὡς ἡνίοχος τῶν ἕξι πτερωτῶν ἵππων ποὺ σέρνουν τὸἅρμα, ὁ ἴδιος δὲ λόγω τοῦ μεγάλου ὕψους του ἔγγιζετὴν ὀροφήν. Γύρω-γύρω ἀπὸ τὸ ἄγαλμα τοῦ θεοῦ ὑπῆρχαν Νηρηίδες ἐπάνωσὲ ἑκατὸ δελφίνια, γιατί τότε τόσες τὶς ἐνόμιζαν ὅτι εἶναι. Ὑπῆρχαν ἀκόμη πολλὰ ἄλλα ἀγάλματα… Ἐξωτερικὰ δὲ τοῦ ναοῦ ὑπῆρχεσχετικὸς βωμός, τῆς αὐτῆς κατασκευῆς ὡς πρὸς τὸ μέγεθος καὶ τὴν τεχνοτροπίαν, καὶ τὰ βασιλικὰ ἀνάκτορα ἀνάλογα πρὸς τὴν μεγαλοπρέπεια καὶ τὸ μέγεθος τῆς ἐξουσίας.

Στὴν πεδιάδα, γύρω ἀπὸ τὸν λόφο εἶχε κατασκευασθῆ ἕνα περίπλοκο σύστημα καναλιῶν μήκους ἐννιὰ χιλιομέτρων τὸ ὁποῖο ἀναπτύσσονταν κυκλικὰ καὶ ἐπέτρεπετὸ πέρασμα πλοίων ἀπὸ τὴν μία ζώνη στὴν ἄλλη, τὴν ὕδρευσι τῆς εὔφορης πεδιάδας καὶ φυσικὰ τὴν ἐπικοινωνία τῶν κατοίκων ἀπὸ τὴ μία ζώνη στὴν ἄλλη μὲ τὴν χρῆσι διωρύγων.

Ὅσο γιὰ τὰ τεχνολογικὰ ἐπιτεύγματα ποὺ ὑπῆρχαν σὲ αὐτὴ τὴν ἤπειρο οἱ σχετικὲς ἀναφορὲς προκαλοῦν ἄν μὴ τὶ ἄλλο ἔκπληξι γιὰ τὸ θαυμαστὸ ἐπίπεδο τεχνογνωσίας. Οἱ ἀναφορὲς αὐτὲς ἄλλωστε σὲ συνδυασμὸ μὲ ὅλα τὰ ὑπόλοιπα στοιχεῖα ποὺ χαρακτηρίζουν τὴν “ταυτότητα” τῆς Ἀτλαντίδας ὁδήγησαν στὴ θεωρία ὅτι ἡ ἤπειρος αὐτὴ ἦταν οὐσιαστικὰ ὁ ἀρχέγονος πολιτισμικὸς πυρὴν τῆς ἀνθρωπότητος ἀπὸ τὸν ὁποῖο διασώθηκαν χάρις στὴν διαφυγὴ τῶν ἱερέων της ποὺ εἶχαν διαισθανθῆ τὴν καταστροφή, κάποια σημαντικά στοιχεῖα ποὺ διαμόρφωσαν ἀργότερα τοὺς ἄλλους πολιτισμούς».

Το ότι πρόκειται για έναν ανώτερο πολιτισμό δεν πρέπει να υπάρχει καμιά αμφιβολία. Θα πρέπει όμως να είμαστε αρκετά επιφυλακτικοί, ώσπου να έρθει η αρχαιολογική έρευνα και οι συναφείς επιστήμες και να μας πούνε περισσότερα.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Τα συμπεράσματα από  αυτήν την περιδιάβαση γενικά στους μύθους και ειδικά σε συγκεκριμένους σημαντικούς μύθους είναι πολλά και ποικίλα. Θα αναφέρουμε μερικά:

1.Στους μύθους οφείλουμε τα ονόματα πόλεων, χωρών, λαών και ηγεμόνων  που είναι κατ’ εξοχήν ελληνικά και μάλιστα επιζούν ακόμη και σήμερα.

2. Γίνονταν διάφορες αναγνωριστικές εκστρατείες, οι οποίες προηγούνταν από την ίδρυση αποικιών ή την εγκατάσταση λαών σε πιο εύφορα μέρη.
3. Οι λόγοι αυτών των μετακινήσεων του Α΄ αποικισμού ήταν κατά βάση οικονομικοί και όχι πολιτικοί όπως του Β΄ Αποικισμού, διότι η βασιλεία ήταν το σταθερό πολίτευμα και εκείνο που ενδιέφερε τους ηγεμόνες αυτούς ήταν να εξασφαλίσουν μια εύφορη γη, για να αναπτύξουν οικονομική ζωή.
4. Οι ελληνικές πόλεις ξαπλώθηκαν πρώτα στον Εύξεινο πόντο και ύστερα στα παράλια της Μ. Ασίας, γιατί διέθεταν πλοία και πλούσια ναυτική πείρα. Και δεν μπορούσε να γίνει αλλιώς. Μια χώρα με τόσα νησιά, που αποτελούσαν γέφυρες, ήταν φυσικό να αναπτύξει την ναυσιπλοΐα και να κυριαρχήσουν σε θάλασσες και ηπείρους, όπως οι Μινωίτες, οι Μυκηναίοι, οι Αθηναίοι και οι Άγγλοι και οι Αμερικανοί στα νεότερα χρόνια.
5. Στους μύθους πέρα από την τέρψη του μυθικού λόγου υπάρχουν και πλήθος πληροφοριών για παλαιούς πολιτισμούς, οι οποίες οδηγούν την αρχαιολογική σκαπάνη να φέρει στο φως απτές αποδείξεις της ύπαρξής τους.
6. Οι Έλληνες από την αρχή της εμφάνισής τους ήταν και είναι ένας λαός που του αρέσουν τα ταξίδια, οι περιπέτειες, οι ανακαλύψεις, οι δραστηριότητες χερσαίες αλλά περισσότερο θαλασσινές. Το Αιγαίο και η Μεσόγειος ανέκαθεν ήταν ελληνική λίμνη, όπου οι Έλληνες άσκησαν ποικίλες δραστηριότητες.

Γενικά:

Με όσα αναφέραμε επιβεβαιώνεται η άποψη ότι πίσω από τους μύθους κρύβονται παλαιά ιστορικά γεγονότα, τα οποία σκεπάζονται από το πέπλο του μύθου. Το ιστορικό αυτό βάθος των μύθων δεν είναι αξιοκαταφρόνητο, διότι μπορούν να βγουν πολλά αξιόλογα συμπεράσματα. «Φωτιά χωρίς καπνό δεν γίνεται» λέει ο λαός κι  έτσι μύθος χωρίς κάποιο  ιστορικό υπόβαθρο δεν υπάρχει. Το θέμα είναι ότι σε άλλον μύθο έχουμε αρκετές αποδείξεις, σε άλλο αρκετές ενδείξεις και σε άλλο ελάχιστες. Έργο της ιστορικής επιστήμης με την βοήθεια της αρχαιολογικής και των άλλων επιστημών είναι  να ερευνούνε παντού και να μην χαρακτηρίζουν τους μύθους ως παραμυθάκια, αλλά να υποθέτουν ότι ίσως υπάρχει κάποια αλήθεια πίσω  από την φαντασία των ποιητών και των λαών, όπως υπέθεσε και ο Σλίμαν και έτσι απέδειξε ότι η Ομηρική Τροία δεν ήταν αποκύημα της φαντασίας του Ομήρου αλλά μια υπαρκτή ιστορική πόλη.