Άγιος Δημήτριος, Φιλόπολις και οικουμενικός άγιος!

Αρχιμανδρίτης Ανανίας Κουστένης (1945-2021).

(Επιμέλεια Στέλιος Κούκος)

Eτελέσαμε, αδελφοί και πατέρες, τον σύντομο αυτό εσπερινό για τη μνήμη του μεγαλομάρτυρος Δημητρίου του μυροβλύτου. Λαοφιλής και αγαπημένος ο άγιος, όσο λίγοι.

Ο μεγάλος και γενναίος Καραϊσκάκης, ο στρατηλάτης της Ρούμελης, έλεγε πως, «Αν και έχω το όνομα του άγιου Γεωργίου, ο άγιος Δημήτριος με βοήθησε περισσότερο». Ο άγιος Δημήτριος ήτο Έλλην. Και είναι δικός μας. Όπως φυσικά και όλοι οι άγιοι. Άλλα έχει να κάνει και λίγο και η εντοπιότης. Και μάλιστα, ο άγιος Δημήτριος ηγάπα και αγαπά την πατρίδα του.

Κι όταν ζήτησαν να διαμελίσουν το λείψανό του, στα Βυζαντινά χρονιά, είπε: «Εγώ δεν φεύγω. Δεν φεύγω από την πατρίδα μου». Είναι, λοιπόν, φιλόπολις και φιλόπατρις, όπως λένε τα υμνογραφικά κείμενα. Φροντίζει την πατρίδα του, φροντίζει την Εκκλησία, φροντίζει την οικουμένη. «Μέγαν εύρατο εν τοις κινδύνοις, σε υπέρμαχον η Θεσσαλονίκη», έλεγε αρχικά, το απολυτίκιο που ακούσαμε πριν λίγο. Και μετά, επειδή έφθασε σ’ όλη την οικουμένη η προστασία του αγίου και τ’ όνομά του και η χάρη του, έγινε οικουμενικός.

Προστάτης, δηλαδή, της οικουμένης και συνάμα και πολιούχος της συμβασιλευούσης Θεσσαλονίκης. Ελέγετο συμβασιλεύουσα στα Βυζαντινά χρόνια. Και τώρα λέγεται συμπρωτεύουσα. Η δεύτερη πόλη μετά την πρωτεύουσα, που είναι αι Αθήναι.

Στη Σοβιετική Ένωση, στα 1965, όταν επικρατούσε το αθεϊστικόν καθεστώς, εκεί σε μια πόλη, καθώς εκοιμώντο εργάτριες σ’ ένα οίκημα, σ’ ένα σπίτι, είδαν στον ύπνο τους έναν άγιο να τους φωνάζει. Και συνάμα κρατούσε στα χέρια του το άγιο ποτήριο.

Και τους έλεγε: «Να πιείτε από το αίμα του Χριστού, για να έλθει στον τόπο σας αγάπη και ειρήνη». Εκείνες τα ’χασαν. Ξύπνησαν. Παραξενεύτηκαν. Το επόμενο βράδυ πάλι το ίδιο όνειρο. Και τις επέμενε να σκάψουν εκεί κοντά, τους υπέδειξε και το σημείο, για να βρουν την εκκλησία του. Εκείνες δείλιασαν. Επικρατούσε παντού η αθεΐα και ο διωγμός, και έτρεμαν, οι καημένες. Είχε επιπτώσεις μεγάλες αυτό. Δηλαδή, η ομολογία της πίστεως. Η αναφορά σε όνειρα θρησκευτικά. Το επόμενο βράδυ, όμως, ο άγιος επέμεινε και φοβέρισε. Πήγαν, λοιπόν, εκείνες στις αρχές, και μάλιστα στην αρχαιολογική αρχή, και το είπαν, αλλά οι άλλοι εγέλασαν. «Κι εμείς», λέει, «δεν κάνομε ανασκαφές και έρευνες, βασιζόμενοι στα όνειρα».

Έφυγαν οι γυναίκες πικραμένες, ζήτησαν συγγνώμη από τον άγιο, δεν μπορούσαν να κάνουν περισσότερα. Μπορούσε, όμως, να κάνει ο άγιος. Μπορούσε να κάνει ο άγιος Δημήτριος. Ο μεγαλομάρτυς και μυροβλύτης και θαυματουργός. Ο υπέρμαχος και φροντιστής της οικουμένης. Ο πολιούχος της Θεσσαλονίκης. Ο Έλλην ο λεβέντης. Και τι έκανε; Χμ… Παρουσιάζεται και σ’ αυτούς. Όχι κάνε, πες μου! Παρουσιάζεται και σ’ αυτούς!

Και τους λέει: «Εάν δεν κάνετε ανασκαφές και λοιπά, έχετε να περάσετε πολλά από μένα». Θα μου πείτε: «Τους εκβίαζε». Βεβαίως τους εκβίαζε. Γιατί, δηλαδή; Ο άγιος δεν είναι ελεύθερος να κάνει ό,τι θέλει κι εμείς είμαστε ελεύθεροι να κάνουμε ό,τι θέλουμε και να τον βρίζουμε κιόλας; Είναι κι ο άγιος ελεύθερος. Είναι κι ο Θεός ελεύθερος. Πολλές φορές, εμείς θέλομε να ’μαστε μόνο έλεύθεροι, ασύδοτοι, πες ό,τι θες, πες, κι από κει και πέρα οι άλλοι δεν έχουν κανένα δικαίωμα. Ούτε ο Θεός ούτε οι άγιοι ούτε οι άνθρωποι. Αυτό είναι σατανικό. Και τι κάνανε; Ήλθανε το πρωί καταφοβισμένοι και σχεδόν κλαίγοντας στις γυναίκες.

Και λέει: «Βρε, ξέρετε τι πάθαμε»; «Τι πάθατε»;, λέει. Τα ’χασαν οι άλλες. «Παρουσιάστηκε και σε μας αυτός. Και δεν αστειεύεται. Μας φοβέρισε. Και λίγο έλειψε να πεθάνομε από τον φόβο και την τρομάρα μας. Μας φοβέρισε».

Και έγιναν, τελικά, μη σας κουράζω, οι ανασκαφές, και βρήκαν ένα συγκρότημα από σαράντα εκκλησίες. Καταλαβαίνετε, τι γινόταν στα Βυζαντινά χρόνια. Είχαν γίνει αυτές τον 11ο αιώνα, γράφει εκεί το βιβλίο, και σιγά-σιγά, εκαλύφθησαν. Τι έχει η γη μας μέσα! Τι έχει η γη μας μέσα! Πόσους άγιους, πόσες εκκλησιές, πόσες ιερές εικόνες, πόσα σεβάσματα. Είν’ αγιασμένη η γη μας. Και βρήκαν κι ένα μεγαλόπρεπο ναό του αγίου Δημητρίου. Και μέσα ’κεί βρήκαν την εικόνα του και το άγιο ποτήριο, που κρατούσε στις οπτασίες και στα όνειρα των γυναικών ο άγιος και τις προέτρεπε να πιουν από το αίμα του Χρίστου, για να έλθει στην ψυχή τους και στον τόπο τους αγάπη και ειρήνη.

Μεγάλη η χάρη του αγίου Δημητρίου του μυροβλύτου.

Απόσπασμα από το βιβλίο του Αρχιμανδρίτη Ανανία Κουστένη, «Αγιολόγιο», τόμος α’, των εκδόσεων Ακτή, Λευκωσία 2008.