Η Περσική πολιτεία κατά τον Ξενοφώντα

Στην Περσική πολιτεία υπάρχει πολιτική ισότητα, διότι όλοι οι πολίτες μπορούν να επιδιώξουν όλα τα δημόσια αξιώματα. Τα παιδιά που φοιτούν στα διδασκαλεία της δικαιοσύνης μπορούν να ενταχθούν στους εφήβους και όσοι πάλι έφηβοι είναι ικανοί και δίκαιοι μπορούν να ενταχθούν στην ομάδα των τελείων ανδρών, διαφορετικά εντάσσονται στην ομάδα των βοηθητικών χωρίς τιμές και αξιώματα. Έτσι προωθείται η κοινωνική πρόοδος και παρακινούν τους πολίτες προς το καλύτερο.

Η παραμονή του Κύρου Β΄ κοντά στον παππού του Αστυάγη

Ο παππούς του ο Αστυάγης, βασιλιάς των Μήδων και πατέρας της μητέρας του Μανδάνης, έστειλε μήνυμα να έρθει η κόρη του με τον εγγονό του, για να τον δει. Ο Κύρος με πολύ άνεση και χαρούμενη διάθεση τον αγκάλιασε, τον φίλησε σαν να τον ήξερε από καιρό. Ο Κύρος διαπίστωσε ότι οι Μήδοι ντύνονταν με περισσότερη πολυτέλεια και λαμπρότητα από ό,τι οι Πέρσες.

Ο παππούς του Αστυάγης του έδωσε πολλά δώρα και τον έμαθε να ιππεύει, πράγμα που ήταν δύσκολο στην Περσία, γιατί ήταν ορεινή. Στο τραπέζι πάλι του φαγητού έφερε πολλά φαγητά, για να ευχαριστηθεί και να θέλει να πηγαίνει κοντά του. Αλλά ο Κύρος δεν εντυπωσιάστηκε και στην παράκληση του Αστυάγη να φάει από όλα, παρατήρησε ότι το Περσικό τραπέζι είναι πιο λιτό. Ο παππούς του έφερε και πολλά κρέατα να φάει αλλά αυτός προτίμησε να τα μοιράσει στους υπηρέτες του Αστυάγη ευχαριστώντας τον παράλληλα για τα πλούσια δώρα που του έκανε.

Ο Κύρος στο τραπέζι που τρώγανε με πολλή σύνεση ανέπτυξε την κακή επίδραση του κρασιού στον οργανισμού τον ανθρώπου, ο οποίος πάνω στο μεθύσι του κάνει πολλές τρέλες. Ο Κύρος γίνονταν πολύ ευχάριστος στον παππού του και στους άλλους συνδαιτημόνας. Και ο παππούς του γοητευμένος από τον εγγονό του παρακαλεί την κόρη του Μανδάνη, μητέρα του Κύρου Β΄, να αφήσει τον Κύρο και να μην τον πάρει μαζί της στο ταξίδι της επιστροφής.

Η μάνα του τού θύμισε ότι οι δάσκαλοί του στην δικαιοσύνη είναι στην Περσία. Ο Κύρος όμως δεν ήθελε να γυρίσει στους δασκάλους του της δικαιοσύνης, διότι μια φορά που δίκασε, δεν δίκασε σωστά και τιμωρήθηκε. Και αναφέρει την περίπτωση: Όταν του έφεραν δυο παιδιά, τον ένα ψηλό και τον άλλο κοντό, και ο ψηλός φορούσε κοντά ρούχα και ο κοντός μακριά ρούχα, και του είπαν να αποδώσει δικαιοσύνη, ο Κύρος είπε να πάρει ο ψηλός τα μακριά και ο κοντός τα κοντά. Όμως αυτό δεν το έκριναν δίκαιο οι δικαστές του, διότι δεν έπρεπε να σκεφτεί το τί ταιριάζει στον καθένα αλλά το τί ανήκει στον καθένα, δηλαδή αυτό που είναι δικό του και όχι αυτό που του ταιριάζει, όπως καθορίζει ο νόμος, διότι η δικαιοσύνη εξασφαλίζεται μόνο με την τήρηση των νόμων.

Η μητέρα του η Μανδάνη, η οποία έζησε και την Μηδική και την Περσική πολιτειακή κατάσταση, του επισημαίνει ότι υπάρχει διαφορά ως προς τις αρμοδιότητες του βασιλιά των Ασσυρίων και τον βασιλιά των Περσών. Στους Ασσυρίους ο βασιλιάς έχει όλες τις αρμοδιότητες και δικαιοδοσίες, ενώ στους Πέρσες υπάρχει ισότητα πολιτών και εφαρμόζει όχι ό,τι θέλει αυτός αλλά ό,τι απαιτεί ο νόμος. Και του επισημαίνει να συμμορφωθεί και αυτός και να μην γίνει τύραννος αντί βασιλιάς.