Άγιος Αθανάσιος ο Πάριος: Βιογραφικά στοιχεία
30 Νοεμβρίου 2022Καταρχάς, αναφορικά με την ημερομηνία γέννησης του Οσίου οι απόψεις διίστανται και υπάρχει σύγχυση γύρω από το θέμα. Όπως αναφέρει ο κύριος Καλαμάτας Αθανάσιος στα πρακτικά του επιστημονικού συνεδρίου που διεξήχθη στην Πάρο (1998) διάφοροι λόγιοι και ακαδημαϊκοί του παρελθόντος έχουν τοποθετήσει την ημερομηνία γέννησης του Οσίου μεταξύ του 1722 – 1740. Προκειμένου, λοιπόν να εξακριβωθεί η ημερομηνία γέννησής του λαμβάνεται υπόψη η μαρτυρία του Ανδρέα Μαμούκα, μαθητή του Οσίου Αθανασίου του Πάριου. Πιο συγκεκριμένα, ο τελευταίος αναφέρει πως ο Όσιος αποσύρθηκε από τη διεύθυνση της σχολής Χίου σε ηλικία ενενήντα χρονών. Παράλληλα, μια επιστολή του Οικουμενικού Πατριάρχη Ιερεμία Δ΄ που αναφέρει ότι το 1811 ο Όσιος δε βρισκόταν πια στη σχολή[1],καθώς και μια επιστολή του Κούμα, που γράφτηκε το 1811 και ανακοινώνει πως ο Πάριος σταμάτησε από τη σχολή[2] καταδεικνύουν την ημερομηνία γέννησής του. Έτσι, φαίνεται πως ο Όσιος Αθανάσιος ο Πάριος γεννήθηκε το 1721 στο Κώστο Πάρου, πληροφορία που επιβεβαιώνεται και από τον Οικονομίδη (1961)[3], που ήταν από τους πρώτους που ασχολήθηκε συστηματικά με το ζήτημα.
Εν γένει, όπως επισημαίνει ο κύριος Καλαμάτας Αθανάσιος, η βιβλιογραφία αναφορικά με την οικογένεια του Οσίου είναι ελάχιστη. Ο πατέρας του ήταν ο Απόστολος Τούλιος, που καταγόταν από τη Σίφνο και μετεγκαταστάθηκε στην Πάρο. Σύμφωνα, με τις πηγές είχε αρκετή περιουσία, κάτι που βοήθησε ώστε ο Πάριος να λάβει και την απαραίτητη μόρφωση. Το επώνυμο του, Πάριος, το έλαβε λόγω της καταγωγής του, από την Πάρο.[4]
Έλαβε τη βασική μόρφωση στην Πάρο και εν συνεχεία σπούδασε στη Σμύρνη, στην Ευαγγελική Σχολή. Το 1751, μετά από έξι χρόνια σπουδών στη Σμύρνη, αποφάσισε να συνεχίσει στην Αθωνιάδα Σχολή. Η επιλογή της σχολής αυτής δεν ήταν τυχαία, καθώς ο Πάριος θαύμαζε βαθιά πολλά από τα πρόσωπα που βρίσκονταν στη σχολή αυτή, μεταξύ των οποίων και ο Ευγένιος Βούλγαρης. Μετά από μια μακρά παραμονή στη σχολή αυτή, ο Πάριος αποφασίζει να μεταβεί στη Θεσσαλονίκη και αναλαμβάνει διευθυντής του «Ελληνομουσείου» για δύο χρόνια. Επόμενος σταθμός του είναι η Κέρκυρα, όπου παρακολουθεί μαθήματα κοντά στον Νικηφόρο Θεοτόκη και αποκτά γνώσεις πάνω στη φιλοσοφία, τη ρητορική και τη φυσική.[5]
Το 1764 φεύγει και πάλι για να βρεθεί στην Παλαμιαία Σχολή στο Μεσολόγγι και από εκεί τον καλούν να διδάξει στη Θεσσαλονίκη για τρία χρόνια (1767 – 1770). Το 1770/71 τον καλούν να διδάξει στην Αθωνιάδα και εκεί αναλαμβάνει και τη διεύθυνση της σχολής, κατά τα γραφόμενα. Ταυτόχρονα χρήζεται ιερομόναχος από τον Μακάριο Νοταρά.[6]
Δεν παραμένει στη θέση αυτή για πολύ καθώς ξεσπάει διαμάχη μεταξύ Κολλυβαδιστών και αντικολλυβαδιστών και αναγκάζεται να κρυφτεί στον Άθω και τη Θεσσαλονίκη. Εδώ αξίζει να σημειωθεί πως ο Όσιος Αθανάσιος ο Πάριος αποτέλεσε ηγετικό στέλεχος του Κολλυβαδικού κινήματος.[7] Μάλιστα, το 1776 καθαιρείται από τη Σύνοδο του Οικουμενικού Πατριαρχείου, κατά τη θητεία του Οικουμενικού Πατριάρχη Σωφρονίου του Β΄, λόγω της συσχέτισής του με τοκίνημα.[8] Η καθαίρεσή του αναιρείται το 1781 από τη Σύνοδο, κατά την Πατριαρχία του Γαβριήλ του Δ΄.[9]
Για τρίτη και τελευταία φορά αναλαμβάνει να διευθύνει το «Ελληνομουσείο» από το 1777-1786 και γίνεται μέντορας για πολλούς μαθητές, οι οποίοι διατηρούν τη βυζαντινή παράδοση με το έργο τους.[10]Στο διάστημα αυτό δέχεται δύο φορές πρόταση από το Οικουμενικού Πατριαρχείο, τις οποίες απορρίπτει. Την πρώτη φορά του πρότειναν να εργαστεί ως σχολάρχης και δάσκαλος στην Πατριαρχική Σχολή στην Κωνσταντινούπολη και τη δεύτερη να επιλέξει μια επισκοπή, ώστε να χειροτονηθεί Επίσκοπος.[11]
Το 1786 φεύγει από τη Θεσσαλονίκη για να επιστρέψει στην Πάρο. Ωστόσο, το πλοίο προσαράζει στη Χίο όπου αναγκάζεται να παραμείνει καθώς έχει μόλις ξεκινήσει ο δεύτερος Ρωσοτουρκικός πόλεμος (1787 – 1792). Η Χίος αποτελεί και τον τελευταίο σταθμό του βίου του Πάριου, καθώς αποδέχεται την πρόταση των δυνατών του νησιού, λόγω και των πιέσεων από φιλικά του πρόσωπα να οργανώσει και να διευθύνει τη Σχολή της Χίου. Παραμένει στη διεύθυνση από το 1788 – 1811, ενώ παράλληλα διδάσκει και εκεί. Η παρουσία του εκεί συμβάλλει στην προσέλκυση σημαντικών προσώπων, όπως ο Γρηγόριος Σαράφης. Παραιτείται το 1811, σε ηλικία ενενήντα ετών, λόγω της αντίθεσης που εξέφρασε απέναντι στις ιδέες του διαφωτισμού και της διαμάχης που απέκτησε με τους υπερμάχους του.[12]
Στις 24 Ιουνίου 1813 κοιμήθηκε. Το τέλος της ζωής του τον βρήκε στη Χίο, στη Μονή του Αγίου Γεωργίου Ρεστών, όπου είχε αποσυρθεί μετά και την παραίτησή του από τη Σχολή της Χίου.[13]Στην επιτύμβια πλάκα του Πάριου είναι γραμμένο το ακόλουθο χωρίο:
«Η πολύκροτος Αθανασίου φήμη
Η περικλεής και πανένδοτος μνήμη
Πάντων τοις ωσίνενηχεί θαυμασίως
Και εις έπαινον πάντας κινεί αξίως….».
Το παραπάνω χωρίο το έγραψε ο συνασκητής του Όσιος Νικηφόρος, ο οποίος ετάφη αργότερα μαζί του. Αργότερα, τα οστά του Πάριου μεταφέρθηκαν στο οστεοφυλάκειο του εκεί ναϋδρίου, αλλά αποτεφρώθηκαν κατά τον εμπρησμό του 1822 μ.Χ.[14]
Τα τίμια λείψανά του διατηρούνται μέχρι και σήμερα και είναι διαθέσιμα για προσκύνημα. Ειδικότερα, μέρος της Κάρας του Οσίου βρίσκεται στον Ιερό Ναό ΜεταμορφώσεωςτουΣωτήρος Χριστού Λιβαδίων Χίου, αποτμήματα του Ιερού Λειψάνου του Αγίου βρίσκονται στη Μητρόπολη Παροναξίας, στη Μονή Αγίας Άννης Λυγαριάς Λαμίας, αλλά και στους ναούς Αγίου Αθανασίου ΠαρίουΚώστου Πάρου, Παναγίας Εκατονταπυλιανής Πάρου και Αγίου Νικοδήμου Αγιορείτου Χώρας Νάξου.[15][16]
[flipbook title=’Διαβάστε ολόκληρη τη μελέτη εδώ’ book=’arvanitis_athparios_
