Προσβάσιμη σελίδα

«Εσύ που έγινες για μένα και σαν κι εμένα»

ᾨδὴ γ’ Ειρμός (Καταβασία)
 

«Τῶ πρὸ τῶν αἰώνων, ἐκ Πατρὸς γεννηθέντι ἀρρεύστως Υἱῷ,

καὶ ἐπ’ ἐσχάτων ἐκ Παρθένου, σαρκωθέντι ἀσπόρως,

Χριστῷ τῷ Θεῷ βοήσωμεν·

ὁ ἀνυψώσας τὸ κέρας ἡμῶν, ἅγιος εἶ Κύριε».

Απλή σύνταξη

«Βοήσωμεν Χριστῷ, Υἱῷ τῷ Θεῷ 

τ γεννηθέντι ἀρρεύστως ἐκ Πατρὸς πρὸ τῶν αἰώνων,

καὶ σαρκωθέντι ἐκ Παρθένου ἐπ’ ἐσχάτων, 

ὁ ἀνυψώσας τὸ   κέρας ἡμῶν ἅγιος εἶ Κύριε».

Μετάφραση

Στον Χριστό, τον Θεό μας, τον Υιό του Θεού

που γεννήθηκε προαιωνίως από τον Πατέρα Θεό χωρίς καμιά αλλοίωση

και  έλαβε σάρκα από την Παρθένο Μαρία με άσπορο σύλληψη,

ας φωνάξουμε: «Εσύ που ανύψωσες τη δύναμη  των Χριστιανών

 είσαι άγιος, Κύριε».

 

 

α΄ τροπάριο  γ΄ Ωδής

Ὁ τῆς ἐπιπνοίας, μετασχὼν τῆς ἀμείνω Ἀδὰμ χοϊκός

 καὶ πρὸς φθορὰν κατολισθήσας  γυναικείᾳ ἀπάτῃ

 Χριστὸν γυναικὸς βοᾷ ἐξορῶν

 ὁ δι’ ἐμὲ κατ᾿ ἐμὲ γεγονώς, ἅγιος εἶ Κύριε.

Απλή σύνταξη

Ὁ χοϊκός Ἀδὰμ μετασχὼν τῆς ἀμείνω[1] τῆς ἐπιπνοίας,

καὶ πρὸς φθορὰν κατολισθήσας  γυναικείᾳ ἀπάτῃ,

ἐξορῶν Χριστὸν γυναικὸς βοᾷ,

ὁ δι’ ἐμὲ κατ᾿ ἐμὲ γεγονώς  ἅγιος εἶ Κύριε.

Μετάφραση

Ο Αδάμ παρόλο που πλάστηκε από χώμα

προικίστηκε με κάτι καλύτερο, την νοερή ψυχή,[2]

αλλά γλίστρησε προς την φθορά με γυναικεία απάτη.

Βλέποντας όμως τον Χριστό να γεννιέται από γυναίκα

φωνάζει: Εσύ που έγινες για μένα και σαν κι εμένα,

είσαι άγιος, Κύριε.

Ερμηνεία

 Ο υμνογράφος μας μεταφέρει στην δημιουργία των Πρωτοπλάστων, οι οποίοι πλάστηκαν από τα ίδια χέρια του Πλάστη, ανθρωπομορφικά με δύο υλικά, ένα χοϊκό και ένα πνευματικό. Ο  Θεός έπλασε τον άνθρωπο παίρνοντας «χώμα» από την γη, δηλαδή ιδιαίτερο λεπτό και εκλεκτό χώμα,  όχι γη, όπως έκανε, όταν έπλασε τα ζώα   πράγμα που σημαίνει ότι έδωσε μεγάλη σημασία και αξία στην πλάση του ανθρώπου «καὶ ἐνεφύσησεν εἰς τὸ πρόσωπον αὐτοῦ πνοὴν ζωῆς, καὶ ἐγένετο ὁ ἄνθρωπος εἰς ψυχὴν ζῶσαν». Το φύσημα του Θεού δεν μετατράπηκε σε ψυχή, αλλά είχε ως αποτέλεσμα να δημιουργηθεί η ψυχή, η οποία δεν είναι μέρος της θεϊκής ουσίας, όπως λέγει ο Πλάτων ότι ο άνθρωπος «θείας μετέσχε μοίρας (μέρους)», γιατί τότε ο τέλειος Θεός θα ελαττώνονταν κατά κάτι, πράγμα που δεν συνέβη. Η ψυχή του ανθρώπου είναι προϊόν μιας δεύτερης καλύτερης έμπνευσης του Θεού, να του δώσει αθάνατη ψυχή. Πρόκειται για το «κρείττον» των αρχαίων που «ηγείται του χείρονος», της σάρκας.

β΄ τροπάριο γ΄ Ωδής

Σύμμορφος πηλίνης, εὐτελοῦς διαρτίας Χριστὲ γεγονώς

 καὶ μετοχῇ σαρκὸς τῆς χείρω, μεταδοὺς θείας φύτλης,

 βροτὸς πεφυκώς καὶ μείνας Θεός

 καὶ ἀνυψώσας τὸ κέρας ἡμῶν, Ἅγιος εἶ Κύριε.
Απλή σύνταξη

Σύμμορφος πηλίνης, εὐτελοῦς διαρτίας[3], Χριστὲ, γεγονώς,

καὶ μετοχῇ τῆς χείρω  σαρκὸς μεταδοὺς θείας φύτλης[4],

βροτὸς πεφυκώς καὶ μείνας Θεός,

καὶ ἀνυψώσας τὸ κέρας ἡμῶν, Ἅγιος εἶ Κύριε.

Μετάφραση

Με το να πάρεις, Χριστέ μου,  πήλινη μορφή και ευτελή διάπλαση

 έγινες μέτοχος με το χειρότερο, την ανθρώπινη σάρκα,

ενώ  μας μετέδωσες το καλύτερο,  τη θεϊκή φύση

και με το να γίνεις θνητός και να παραμείνεις Θεός

και με το να ανυψώσεις  τη δύναμή μας,

πράγματι είσαι Άγιος Κύριε.

Ερμηνεία

Ο Θεός που έδωσε και το θνητό σώμα και την αθάνατη ψυχή  βρίσκει ότι η αθάνατη ψυχή είναι «το κρείττον» σε σύγκριση με θνητό σώμα, που είναι «το έλαττον». Ο Θεός δέχτηκε να πάρει το πήλινο σώμα του ανθρώπου, θέλοντας να τιμήσει το υλικό, που ο ίδιος χρησιμοποίησε για την πλάση του ανθρώπου. Μια πήλινη όμως κατασκευή είναι εντελώς ευτελής και ασήμαντη, κι όμως την προτίμησε ο Χριστός, για να τιμήσει και να αναδείξει  το ευτελές υλικό σε αθάνατη ύλη, να μεταμορφώσει το φθαρτό σώμα σε άφθαρτο, το ευτελές σε πολύτιμο.

Όταν λέει ο υμνογράφος «καὶ ἀνυψώσας τὸ κέρας ἡμῶν», με το κέρας εννοεί την παράταξη και την  δύναμη των χριστιανών. Ο Χριστός λοιπόν είναι αυτός που εξύψωσε το φρόνημα των χριστιανών, με αποτέλεσμα να αντιμετωπίζουν με θάρρος τα άγρια θηρία και τους άγριους ανθρώπους, και κατ’  αυτόν τον τρόπο να ενισχύσει την παράταξη των χριστιανών, την εκκλησία, η οποία χάρη των αγίων και των μαρτύρων της εδραιώθηκε και μεγαλούργησε.

γ΄ τροπάριο γ΄ Ωδής

Βηθλεὲμ εὐφραίνου, Ἡγεμόνων Ἰούδα βασίλεια·

τὸν Ἰσραὴλ γὰρ ὁ ποιμαίνων, Χερουβὶμ ὁ ἐπ’ ὤμων,

 ἐκ σοῦ προελθὼν Χριστὸς ἐμφανῶς

καὶ ἀνυψώσας τὸ κέρας ἡμῶν, πάντων ἐβασίλευσεν. 

Απλή σύνταξη

βασίλεια[5] Βηθλεὲμ εὐφραίνου  Ἡγεμόνων Ἰούδα ·

ἐκ σοῦ προελθὼν Χριστὸς ἐμφανῶς,

ὁ ποιμαίνων γὰρ τὸν Ἰσραὴλ, ὁ ἐπ’ ὤμων Χερουβὶμ,

καὶ ἀνυψώσας τὸ κέρας ἡμῶν  πάντων ἐβασίλευσεν.

Μετάφραση

Βηθλεέμ βασίλισσα και ανώτερη από τους  Ηγεμόνες του Ιούδα

να χαίρεσαι, γιατί από σένα προφανώς κατάγεται ο Χριστός,

ο ποιμενάρχης του Ισραήλ,  ο εποχούμενος επί των ώμων των Χερουβίμ

αυτός που ανύψωσε τη δύναμή μας,

βασίλευσε σε όλα τα έθνη.

Ερμηνεία

Η  Βηθλεέμ ονομάστηκε από τον Βηθλεέμ, τον γιο του Εφραθά, απόγονο της φυλής του Ιούδα. Ονομάζεται δε βασιλική όχι μόνο γιατί εκεί γεννήθηκε ο βασιλέας Δαυίδ  αλλά και γιατί γέννησε τον Βασιλέα των όλων, τον Χριστό.  Από αυτήν λοιπόν την φτωχική Βηθλεέμ προήλθε ο Χριστός και αυτή επρόκειτο να ξεπεράσει σε δόξα  όλες τις πόλεις του Ισραήλ, γιατί σε αυτήν γεννήθηκε ο ποιμενάρχης του Ισραήλ που έγινε ποιμενάρχης και όλης της οικουμένης. Και μπορεί να είναι ποιμήν των λογικών προβάτων αλλά δεν παύει να είναι «εποχούμενος επί των ώμων των Χερουβίμ».

Η Βηθλεέμ λοιπόν πρέπει τώρα να χαίρεται, γιατί έγινε αιτία να γεννηθεί σε αυτήν ο Χριστός, ο ποιμήν ο καλός όλων των ανθρώπων, ο οποίος την ψυχήν αυτού έθυσε υπέρ των προβάτων («εγώ ειμι ο ποιμήν ο καλός, ο ποιμήν ο καλός την ψυχήν αυτού τίθησιν υπέρ των προβάτων», (Ιωάνν. κεφ. ι  – 11). Με αυτήν του την θυσία έγινε βασιλεύς πάντων, η βασιλεία του ήλθε επί της γης και έτσι «εκράτυνε», ενδυνάμωσε το κέρας των χριστιανών και της εκκλησίας.

[1] Της αμείνω αντί αμείνονος με παράλειψη του –νος και μετατροπή του άλλου –ο σε –ω, όπως Μίνως – Μίνω. Το ίδιο και στο επόμενο τροπάριο : της  χείρω (χείρονος) σαρκός.

[2] Κατά  λέξη: έτυχε να ευνοηθεί από  μια δεύτερη καλύτερη έμπνευση, να του δοθεί η αθάνατη ψυχή.

[3] διαρτία (δια+άρτιος= διαρτιώ) = διάπλαση, ενώ δι-αρτώ (δια+αρτώ)= εξ-αρτώ, κρεμώ

[4] φύτλη = φύτρα, γενιά, φυλή, γένος.

[5] Βασίλεια (ως επίθετο) Βηθλεέμ = βασιλική Βηθλεέμ

Πρόσφατες
δημοσιεύσεις
Λόγος και Μέλος: Άρθρο Μαρκέλλου Πιράρ «Έτσι ψάλανε οι παππούδες»
Λόγος και Μέλος: Άρθρο Θωμά Αποστολόπουλου «Δέκα λεπτομέρειες για τη βυζαντινή μουσική»
Μνήμη Μανόλη Κ. Χατζηγιακουμή: σκαπανέας, διασώστης, κιβωτός
«Το ευ ζην μου εδίδαξε ο Λυκούργος Αγγελόπουλος»
«Θα ανοίξω το στόμα της ψυχής μου και θα γεμίσει από Άγιο Πνεύμα»