Πάμε…κατηχητικό; «Δεν πέθανε. Κοιμάται!»

5 Νοεμβρίου 2022

Πάμε…κατηχητικό;

«ΔΕΝ ΠΕΘΑΝΕ. ΚΟΙΜΑΤΑΙ!»

Το Ευαγγελικό ανάγνωσμα της Κυριακής

(Λκ. 8, 41-56)

 

Αγαπημένε μου κατηχητή,

Αγαπημένη μου κατηχήτρια,

Όπως και να τα πούμε, όσο και να τα κρύψουμε, όπως και να τα ωραιοποιήσουμε, ο θάνατος, ούτε αντέχεται, ούτε χωνεύεται. Είναι και θα παραμείνει το μεγάλο σκάνδαλο και ο μεγάλος εφιάλτης της ανθρώπινης ύπαρξης. Δεν απωθείται, δεν αποσύρεται. Σε  κάθε μας σχέση, σε κάθε μας προγραμματισμό, σε κάθε μας επίτευγμα, πάντα παρών, να εμφανίζει το μισό του πρόσωπο πίσω από μια κολώνα, για να μας στείλει ένα αινιγματικό χαμόγελο. Κι άλλοτε, ξαφνικά και απρόσμενα, να εμφανίζεται ολόκληρος, σε όλο του το τραγικό μεγαλείο, ανατρέποντας ισορροπίες και σχέδια, τακτοποιήσεις και αυτονόητα, καλώντας, από τη στιγμή τη εμφάνισής του και μετά,  σε μια άλλη κατάσταση, για την οποία ποτέ δεν είμαστε αρκετά προετοιμασμένοι, σαν σε παράσταση, που δεν της δόθηκε ούτε μια ώρα για γενική πρόβα.

Ας αναφέρουμε στα παιδιά, πως ουσιαστικά, όλος ο πολιτισμός και όλη η ανθρώπινη ιστορία, περιστρέφονται γύρω από το ερώτημα του θανάτου. Άλλοτε, οι θρησκείες έδωσαν την παρηγοριά μιας άλλης ζωής μετά απ΄  αυτόν. Άλλοτε, η φιλοσοφία έστρεψε την προσοχή του ανθρώπου στην αθάνατη ψυχή του, περιφρονώντας το φθαρτό του σώμα. Άλλοτε, δάσκαλοι της Ανατολής μίλησαν για τη ζωή, ως μια ψευδαίσθηση, ένα όνειρο.

Για μας, ο θάνατος αποτελεί ένα αφύσικο τέλος σε μια αφύσικη ζωή. Όποιος όμως ξαναδώσει στη ζωή του τη χαμένη της ποιότητα και την ξανασυνδέσει με την όντως Ζωή, καταργεί την παντοδυναμία του  θανάτου και τον καθιστά, από γεγονός διάλυσης της ανθρώπινης ύπαρξης, σε μετάβαση προς μια άλλη κατάσταση ζωής, με έναρξη αυτό το παρόν και τέλος την αιωνιότητα. Η συγκατάβαση του Θεού προς την ανθρώπινη φύση θα είχε μείνει ατελής, αν, στην λυτρωτική Του δράση, δεν περιελάμβανε πλήρως και ολοκληρωτικά αυτό το γεγονός, το γεγονός του θανάτου. Δεν είναι μόνον τα θαύματα της εκ νεκρών αναστάσεως, σε ένα από τα οποία αναφέρεται η σημερινή περικοπή, που το αποδεικνύουν. Είναι πρωτίστως ο δικός Του θάνατος, θάνατος μοναχικός, όσο η εγκατάλειψη των μαθητών Του στον κήπο της  Γεθσημανή, επώδυνος, όσο ο πόνος των καρφιών στον Σταυρό, αληθινός, όσο και η αγάπη Του. Διότι, αληθινή αγάπη δεν μπορεί, παρά να προκύπτει από συν-πόνια και λόγος παρηγορητικός και λυτρωτικός δεν μπορεί, παρά να προκύπτει από συν-πάθεια προς τον άνθρωπο.

Τέτοια αγάπη και τέτοιον λόγο, νομίζω, πως πρέπει να προσφέρουμε στα παιδιά, κυρίως όταν ανοίγουμε θέματα, σαν κι εκείνα του ανθρωπίνου πόνο  ή του θανάτου. Δεν είναι λίγες οι φορές, όπου εκπαιδευτικοί ή κατηχητές, μεταξύ των οποίων κι εγώ, «προσγειωθήκαμε ανώμαλα» από το …ύψος της αυθεντίας και του βέβαιου και στέρεου λόγου μας, όταν, σε περιπτώσεις διδασκαλίας τέτοιων περικοπών, διαπιστώσαμε, πως στο ακροατήριό μας περιλαμβανόταν παιδί, που ο πόνος ή ο θάνατος είχαν χτυπήσει την πόρτα του σπιτιού του. Και είδαμε τον εαυτό μας, μετά το μάθημα, καθισμένοι σ΄  ένα θρανίο μιας άδειας αίθουσας, να ζητάμε από τον Θεό να ποτίσει τα λόγια μας με την δική Του φιλανθρωπία, μήπως και γίνουμε στήριγμα μικρό ενός παιδιού, που δεν μπορούσε ν΄ αρθρώσει λέξη απ΄ τους λυγμούς.

Αν όχι λοιπόν με συμπόνια και φιλανθρωπία, τουλάχιστον με συστολή και επιφυλακτικότητα, οι συζητήσεις για τέτοια θέματα με τα παιδιά. Και, κυρίως, με προσωπική τοποθέτηση πάνω στο θέμα του θανάτου. Όσο γίνεται. Ποτέ όμως απώθηση ή υποτίμησή του.  Ποτέ, ευκαιρία τρομοκράτησης, δήθεν για μετάνοια, ποτέ όμως και ωραιοποίησή του. Αυτήν την ισορροπία θα την διαπιστώσει, αλλά πολύ θα ωφεληθεί πνευματικά, εκείνος που θα καταφύγει στην Πατερική και νηπτική διδασκαλία της Εκκλησίας μας για τη «μνήμη του θανάτου».  (βλ. Γεροντικό, Κλίμακα και πολλά άλλα).

Το σημερινό μας μάθημα

Πριν προσεγγίσουμε τη σημερινή περικοπή, ας την διαβάσουμε:

«40 Ενώ λοιπόν επέστρεφε ο Ιησούς, τον υποδέχτηκε το πλήθος. γιατί όλοι τον προσδοκούσαν συνεχώς.  41 Και ιδού, ήρθε ένας άντρας που είχε το όνομα Ιάειρος, και αυτός ήταν άρχοντας της συναγωγής. Και αφού έπεσε δίπλα στα πόδια του Ιησού, τον παρακαλούσε να εισέλθει στον οίκο του,  42 γιατί είχε μια θυγατέρα μονογενή, περίπου δώδεκα ετών, και αυτή πέθαινε. Ενώ λοιπόν αυτός πήγαινε, τα πλήθη τον συνέπνιγαν.  43 Και μια γυναίκα που είχε ροή αίματος από δώδεκα έτη, η οποία σε γιατρούς κατανάλωσε όλη την περιουσία της και δεν μπόρεσε από κανέναν να θεραπευτεί,  44 αφού πλησίασε από πίσω του, άγγιξε το κράσπεδο του ρούχου του και αμέσως σταμάτησε η ροή του αίματός της.  45 Και είπε ο Ιησούς: «Ποιος είναι αυτός που με άγγιξε;» Ενώ λοιπόν όλοι αρνούνταν, είπε ο Πέτρος: «Επιστάτη, τα πλήθη σε συμπιέζουν και σε συνθλίβουν».  46 Ο Ιησούς όμως είπε: «Με άγγιξε κάποιος, γιατί εγώ κατάλαβα ότι δύναμη έχει εξέλθει από εμένα».  47 Όταν είδε λοιπόν η γυναίκα ότι δε διέφυγε την προσοχή, τρέμοντας ήρθε και έπεσε μπροστά του και διηγήθηκε μπροστά σε όλο το λαό για ποια αιτία τον άγγιξε και πώς γιατρεύτηκε αμέσως.  48 Εκείνος της είπε: «Θυγατέρα μου, η πίστη σου σε έχει σώσει. πήγαινε με ειρήνη».  49 Ενώ αυτός μιλούσε ακόμη, έρχεται κάποιος από την οικία του αρχισυνάγωγου λέγοντας: «Η θυγατέρα σου έχει πεθάνει. μην ενοχλείς πια το δάσκαλο».  50 Αλλά ο Ιησούς, όταν άκουσε, του αποκρίθηκε: «Μη φοβάσαι, μόνο πίστεψε, και θα σωθεί».  51 Όταν ήρθε λοιπόν στην οικία, δεν άφησε κανέναν να εισέλθει μαζί του παρά μόνο τον Πέτρο και τον Ιωάννη και τον Ιάκωβο και τον πατέρα του παιδιού και την μητέρα του.  52 Και όλοι έκλαιγαν και τη θρηνούσαν. Αυτός είπε: «Μην κλαίτε, γιατί δεν πέθανε αλλά κοιμάται».  53 Και τον περιγελούσαν, γιατί ήξεραν ότι πέθανε.  54 Αυτός, όμως, αφού κράτησε το χέρι της, φώναξε λέγοντας: «Κορίτσι, σήκω».  55 Και επέστρεψε το πνεύμα της και σηκώθηκε αμέσως, και ο Ιησούς διέταξε να της δώσουν να φάει.  56 Και έμειναν εκστατικοί οι γονείς της. Εκείνος τους παράγγειλε να μην πουν σε κανέναν το γεγονός». 

Όταν τελειώσει η ανάγνωση, θα σου πρότεινα να ρωτήσεις τα παιδιά:

  • Σας φαίνεται κάτι περίεργο σ΄ αυτήν την περικοπή;

Με λίγη βοήθεια εκ μέρους σου, θα συμπεράνουν:

  • Δυο θαύματα πραγματοποιούνται παράλληλα.
  • Γιατί παιδιά επιλέγει αυτόν τον συνδυασμό ο Ευαγγελιστής; Τι τον εμπόδιζε να τα αναφέρει το ένα μετά το άλλο, ώστε να μη χαθεί και η συνέχεια;
  • ….
  • Ελάτε να φανταστούμε λίγο τη σκηνή: Ένας επώνυμος, ένας άρχοντας της συναγωγής αντιμετωπίζει ένα τραγικό γεγονός. Επόμενο είναι, όλη η πόλη να το γνωρίζει και να ασχολείται. Απόδειξη πως τα πλήθη, σχεδόν στα χέρια, πηγαίνουν τον Χριστό προς το σπίτι του Ιάειρου. Και ξαφνικά, ποιο πρόσωπο μπαίνει στην ιστορία;
  • Η γυναίκα με το πρόβλημα της αιμορραγίας. (Εδώ θα πρότεινα, τα παιδιά να καταλάβουν πλήρως το σωματικό πρόβλημα της γυναίκας. Είναι μεγάλα και εύκολα θα συνειδητοποιήσουν την πολύ δύσκολη κατάστασή της. Επιπλέον, η συνειδητοποίηση αυτή θα χρησιμεύσει και στη συνέχεια).
  • Για σκεφτείτε, τι είναι αυτή η γυναίκα, μπροστά στον Ιάειρο;
  • Εντελώς ασήμαντη.
  • Και ο Χριστός;
  • Τη δίνει όση ακριβώς σημασία δίνει και στον επώνυμο άρχοντα.
  • Μήπως λοιπόν παιδιά, πέραν των γεγονότων, το στήσιμο, η δομή της περικοπής μεταφέρει ένα ιδιαίτερο μήνυμα;

Είναι χρήσιμο στα παιδιά να συνειδητοποιήσουν πως στα μάτια του Θεού, η ανθρώπινη αξιολογική κλίμακα για τους σπουδαίους και τους ασήμαντους αυτού του κόσμου δεν έχει καμιά σημασία. Στα μάτια του Θεού είμαστε πάντα σημαντικοί. Και ίσως αυτό να αποτελεί ένα μήνυμα για μας, που , όσο να΄ ναι, δεν έχουμε και όλους τους ανθρώπους ίσους. Αυτή η διάκριση που κάνουμε είναι και η αιτία, για μια εφημερίδα, να είναι σημαντικότερο το στραμπούληγμα του ποδιού μιας στάρ, από τον πόνο μιας ανώνυμης μάνας, που ξενυχτάει στο προσκέφαλο του άρρωστου παιδιού της.

Υπάρχει και κάτι ακόμη που συνδέει τα δύο θαύματα:

  • Για πέστε μου παιδιά, τι είναι το νεκρό κορίτσι για τον Ιάειρο;
  • Κόρη του!
  • Κοιτάξτε και στον στίχο 48, πώς αποκαλεί τη γυναίκα ο Χριστός;
  • Κόρη μου!
  • Μπορείτε να τα συνδέσετε;
  • Μήπως θέλει να μας δείξει, πως, όση έννοια έχει ο πατέρας Ιάειρος το φυσικό του παιδί, τόση έννοια έχει ο Πατέρας – Θεός όλα τα κατά χάριν παιδιά του;

Η αλήθεια είναι, πως, κάνοντας συχνά αναφορά στα θαύματα του Χριστού, μένουμε στην θαυματουργική Του δύναμη, αφήνοντας στην άκρη την συμπόνια, την πατρική-μητρική αγωνία και το προσωπικό ενδιαφέρον Του για τα ταλαίπωρα πλάσματά Του. Αυτό κρύβει έναν κίνδυνο: Να μάθουν τα παιδιά να ζητούν το θαύμα και όχι την αγάπη Του. Δυστυχώς –ή ευτυχώς-, το θαύμα δε βρίσκεται πάντα στα σχέδιά Του. Η αγάπη Του όμως είναι από τις πιο ακλόνητες σταθερές του Σύμπαντος. Θα πρότεινα λοιπόν, και σήμερα, αλλά και πάντα, να προβάλλουμε πρωτίστως, πως βρισκόμαστε διαρκώς κάτω από την έννοια και την αγάπη του Θεού. Και όποιος ακουμπήσει τη ζωή του σ΄ Εκείνον («πάσαν την ζωήν ημών Χριστώ τω Θεώ παραθόμεθα), ποτέ δεν θα μένει εκτεθειμένος. Και αν θέλουμε κάποιο ανθρώπινο μέτρο της Αγάπης Του, ας επιστρατεύουμε την γονική στοργή που δεχτήκαμε ή εκείνην που αισθανόμαστε πρους τα δικά μας φυσικά παιδιά.

Υπάρχει επίσης και ένα πολύ ενδιαφέρον σημείο, όπου ο Χριστός, για μια ακόμη φορά χτυπάει την τυπολατρία των συγχρόνων Του και βάζει ξανά θεμέλια μιας διαφορετικής και πρωτόγνωρης, για μέχρι εκείνη τη στιγμή, σχέσης με τον Θεό.

Ο Χριστός, όχι μόνον αφήνει τον επώνυμο άρχοντα και το πλήθος, για ν΄ ασχοληθεί με μια γυναίκα, αλλά επιτρέπει να τον ακουμπήσει η γυναίκα αυτή και ως αιμορροούσα. Ας πούμε στα παιδιά, πως η κατάσταση αυτή, για την εποχή εκείνη, θεωρείτο κατάσταση ακαθαρσίας, σε σημείο, ώστε να απαγορεύεται ακόμη και να αγγίξει κάποιον. Εδώ, όχι μόνο το άγγιγμα επιτρέπεται, όχι μόνον επαινείται, αλλά έχει και θαυματουργικό αποτέλεσμα.

– Βλέπετε λοιπόν παιδιά, πως η προσωπική σχέση με τον Θεό σπάει κοινωνικούς συμβιβασμούς και ανθρώπινα κριτήρια. Κανείς δεν μπορεί να ξέρει το «εάν» και το «πώς» ο οποιοσδήποτε άνθρωπος θα αξιωθεί τη σχέση και την ευεργεσία του Θεού. Και πολύ περισσότερο κανείς δεν μπορεί να αποφασίσει εξ ονόματος του Θεού, ως προς το ποιος είναι άξιος να Τον πλησιάσει και να ευεργετηθεί.

Ας πάμε τώρα σε κάτι άλλο:

– Θα ήθελα παιδιά να μου πείτε, τι λέει ο Χριστός στον Ιάειρο στην αρχή, όταν πέφτει στα πόδια Του και Του μιλάει για την άρρωστη κόρη του.

– Τίποτε!

– Πότε ο Χριστός αποφασίζει να του μιλήσει;

– Όταν του αναγγέλλουν, πως η κόρη του δεν ζει πια.

-Δηλαδή πότε;

– Όταν δεν υπάρχει πλέον καμιά ελπίδα.

-Βλέπετε λοιπόν, πως η φωνή του Θεού ακούγεται καθαρότερη, όταν ο άνθρωπος δεν έχει πια να περιμένει κάτι από τον κόσμο και από τα ανθρώπινα μέσα. Τι του λέει;

– Μη φοβού, μόνον πίστευε!

– Αν σας τόνιζα το «μόνον», τι θα συμπεραίνατε;

– Πως η πίστη, χωρίς καμιά απολύτως λογική υποστήριξη, αναζητά το λογικώς αδύνατον.

– Έχετε δίκιο. Μόνο που δεν πρέπει να ξεχνάμε: Το θαύμα είναι μια από τις άπειρες μορφές της αγάπης του Θεού. Αυτήν την αγάπη πρέπει να αναζητά η πίστη. Αυτή η αγάπη είναι το μόνο , το απόλυτο θαύμα.

Θα πρότεινα να ολοκλήρωνες το σημερινό μάθημα με μια υπενθύμιση: Κάθε θαυματουργική δράση του Χριστού μας είναι μια υπενθύμιση προς τους ανθρώπους κάθε εποχής. Ποιάς;

Μια άλλη ζωή, ελεύθερη από τη φθορά και τον θάνατο είναι εφικτή και πως μια τέτοια ζωή μας δόθηκε εξ αρχής, αλλά και μας περιμένει πάλι. Ο δρόμος προς αυτήν είναι ανοιχτός και Κάποιος, κάθε στιγμή, σε κάθε περίσταση, ακόμη και στην έσχατη απελπισία μας, μας καλεί και μάς περιμένει.  

Όσα ανέφερα δεν εξαντλούν όλες τις διαστάσεις της περικοπής. Η δική σου προσωπική επαφή με το ευαγγελικό κείμενο, είμαι βέβαιος, πως θα σου αποκαλύψει επιπλέον θέματα. Εσύ αποφασίζεις τι θα προτάξεις, ανάλογα βέβαια και με τον διαθέσιμο χρόνο σου.

Καλή δύναμη!

ΚΕΝΤΡΙΚΕΣ ΙΔΕΕΣ

  • ΤΑ ΘΑΥΜΑΤΑ ΜΑΣ ΥΠΕΝΘΥΜΙΖΟΥΝ ΔΙΑΡΚΩΣ ΤΗΝ ΚΑΤΑ ΦΥΣΙΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΖΩΗ, ΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΦΘΟΡΑ ΚΑΙ ΤΟΝ ΘΑΝΑΤΟ.
  • Ο ΘΕΟΣ ΔΕΝ ΔΙΑΧΩΡΙΖΕΙ ΤΟΥΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ ΣΕ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΥΣ ΚΑΙ ΑΣΗΜΑΝΤΟΥΣ
  • Η ΓΟΝΕΪΚΗ ΑΓΑΠΗ ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΑΜΥΔΡΗ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ ΤΗΣ ΘΕΙΑΣ ΑΓΑΠΗΣ
  • Η ΑΓΑΠΗ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΞΕΠΕΡΝΑΕΙ ΤΙΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΣΥΜΒΑΤΙΚΟΤΗΤΕΣ

Η  ΦΩΝΗ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΑΚΟΥΓΕΤΑΙ ΚΑΘΑΡΟΤΕΡΑ ΟΤΑΝ Η ΛΟΓΙΚΗ ΚΑΙ ΤΑ ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΣΤΗΡΙΓΜΑΤΑ