«Σπλάγχνων Ἰωνᾶν, ἔμβρυον ἀπήμεσεν ἐνάλιος θήρ
οἷον ἐδέξατο· τῇ Παρθένῳ δέ ἐνοικήσας ὁ Λόγος
καὶ σάρκα λαβὼν διελήλυθε φυλάξας ἀδιάφθορον·
ἧς γὰρ οὐχ ὑπέστη ῥεύσεως,
τὴν τεκοῦσαν κατέσχεν ἀπήμαντον».
Απλή σύνταξη
«Ενάλιος θήρ ἀπήμεσεν Ἰωνᾶν ἔμβρυον σπλάγχνων,
οἷον ἐδέξατο· ὁ Λόγος δέ ἐνοικήσας τῇ Παρθένῳ,
καὶ λαβὼν σάρκα διελήλυθε φυλάξας ἀδιάφθορον·
ἧς (αντί ἥ) γὰρ οὐχ ὑπέστη ῥεύσεως,
τὴν τεκοῦσαν κατέσχεν ἀπήμαντον».
Μετάφραση
Όπως θαλάσσιο κήτος έβγαλε από την κοιλιά του τον Ιωνά σαν έμβρυο
και τον άφησε έτσι ακριβώς όπως τον δέχτηκε, έτσι και στην Παρθένο
ο Λόγος του Θεού, αφού κατοίκησε μέσα στα σπλάχνα της
και πήρε σάρκα ανθρώπου, πέρασε από μέσα της και την άφησε άθικτη.
Γιατί, και η ανθρώπινή του υπόσταση δεν υπέστη καμιά αλλοίωση
αλλά και αυτή, που τον γέννησε, παρέμεινε απείραχτη.
α΄ τροπάριον στ΄ Ωδής
Ἦλθε σαρκωθείς, Χριστὸς ὁ Θεὸς ἡμῶν, ὃν γαστρὸς Πατήρ,
πρὸ Ἑωσφόρου γεννᾷ, τὰς ἡνίας δέ ὁ κρατῶν
τῶν ἀχράντων Δυνάμεων
ἐν φάτνῃ τῶν ἀλόγων ἀνακλίνεται, ῥάκει σπαργανοῦται,
λύει δέ πολυπλόκους σειρὰς παραπτώσεων.
Απλή σύνταξη
Ἦλθε σαρκωθείς, Χριστὸς ὁ Θεὸς ἡμῶν, ὃν Πατήρ γεννᾷ γαστρὸς,
πρὸ Ἑωσφόρου, ὁ κρατῶν δέ τὰς ἡνίας τῶν ἀχράντων Δυνάμεων
ἐν φάτνῃ τῶν ἀλόγων ἀνακλίνεται, ῥάκει σπαργανοῦται,
λύει δέ πολυπλόκους σειρὰς παραπτώσεων.
Μετάφραση
Ήρθε και πήρε ανθρώπινη σάρκα ο Χριστός και Θεός μου,
αυτός που τον γέννησε από τα σπλάχνα του ο Θεός Πατέρας
πριν από την δημιουργία του Εωσφόρου,
αυτός που κρατάει τα χαλινάρια των αχράντων Δυνάμεων
ξαπλώνει στην φάτνη των αλόγων, σπαργανώνεται με κουρέλια
όμως μπορεί και λύνει τα πολύπλοκα δεσμά των αμαρτημάτων μας.
Ερμηνεία
Ο υμνογράφος τονίζει και εδώ την μεγάλη αντίθεση ανάμεσα στην άχρονη και προαιώνια γέννηση του Υιού του Θεού από τον Πατέρα Θεό με την κατά σάρκα γέννηση του Χριστού. Και όπως όποιο παιδί γεννιέται από την κοιλιά της μάνας του έχει την ιδιοσυστασία των γονέων, έτσι και ο Χριστός γεννιέται από τον Θεό «ως Μονογενής Υιός κι Λόγος του Θεού». Ο υμνογράφος γι αυτό ακριβώς χρησιμοποίησε την ανθρωπομορφική λέξη γαστέρα: «Πατήρ γεννᾷ γαστρὸς». Η γέννηση αυτή έγινε πριν από την πτώση Εωσφόρου, δηλαδή πριν από την δημιουργία των Ουρανίων Δυνάμεων. Τις Ουράνιες Δυνάμεις αυτός τις εξουσιάζει και τις κυβερνά. Κι όμως «ἐν φάτνῃ τῶν ἀλόγων ἀνακλίνεται, ῥάκει σπαργανοῦται».
Τα άλογα ζώα τον δέχονται στη φάτνη τους, ενώ οι άνθρωποι δε έβρισκαν κατάλυμα γι αυτόν. Καταδέχεται να δεθεί με σπάργανα, για να λύσει τους πολύπλοκους δεσμούς του ανθρώπου με την αμαρτία. Συνεχώς ο υμνογράφος μας βάζει μπροστά σε αντιθέσεις: προηγουμένως στην αντίθεση ανάμεσα στη φθαρτή γέννηση του Χριστού από άνθρωπο και την θεϊκή γέννηση από τον Θεό Πατέρα, τώρα μας αντιπαραθέτει τα πολύπλοκα δεσίματα των σπαργάνων με τους πολύπλοκους δεσμούς των αμαρτιών μας.
β΄ τροπάριο στ΄ Ωδής
Νέον ἐξ Ἀδάμ παιδίον φυράματος ἐτέχθη Υἱός καὶ πιστοῖς δέδοται,
τοῦ δὲ μέλλοντος, οὗτός ἐστιν αἰῶνος, Πατὴρ καὶ Ἄρχων,
καὶ καλεῖται τῆς μεγάλης Βουλῆς Ἄγγελος·
οὗτος ἰσχυρὸς Θεὸς ἐστι καὶ κρατῶν ἐξουσίᾳ τῆς κτίσεως.
Απλή σύνταξη
Ετέχθη ἐξ Ἀδάμ παιδίον νέον, Υἱός φυράματος[1], καὶ δέδοται πιστοῖς,
οὗτός δὲ ἐστιν Πατὴρ καὶ Ἄρχων τοῦ μέλλοντος αἰῶνος ,
καὶ καλεῖται Ἄγγελος τῆς μεγάλης Βουλῆς ·
οὗτος Θεὸς ἰσχυρὸς ἐστι καὶ κρατῶν ἐξουσίᾳ τῆς κτίσεως.
Μετάφραση
Από τον Αδάμ γεννήθηκε ένα νέο παιδί, ο Υιός του Ανθρώπου,
και δόθηκε στους πιστούς. Αυτός είναι ο Πατέρας
και ο Άρχοντας του μέλλοντος αιώνος
και ονομάζεται ο Άγγελος της Μεγάλης Απόφασης του Θεού,
αυτός ο Θεός είναι ο ισχυρός, αυτός
που κρατάει κάτω από την εξουσία του όλη την κτίση.
Ερμηνεία
Η Γέννηση του Χριστού από τον Αδάμ υποδηλώνει την κατά σάρκα γέννηση κι έτσι εκπληρώνεται το σχέδιο της Θείας Οικονομία.
Οι προφητείες μιλούν «ὅτι παιδίον ἐγενήθη ἡμῖν … καὶ καλεῖται τὸ ὄνομα αὐτοῦ μεγάλης βουλῆς ἄγγελός» (Ησαϊα 9,6). Από αυτό το απόσπασμα εμπνεύστηκε ο υμνογράφος και έγραψε το τροπάριο αυτό, όπως και στο Κοντάκιον του Όρθρου των Χριστουγέννων:«…δι’ ἡμᾶς γὰρ ἐγεννήθη, Παιδίον νέον, ὁ πρὸ αἰώνων Θεός». «Υἱός φυράματος» έγινε το «φύραμα», δηλαδή το ζυμάρι, ο άρτος της Θείας Κοινωνίας, που είναι ο Άρτος της Ζωής, ο οποίος εμπεριέχει και την ανθρώπινη και την Θεϊκή ουσία του Χριστού. Αυτός ο Άρτος έχει δοθεί στους πιστούς προς αγιασμό.
Αυτό λοιπόν «το παιδίον», ο Υιός του Θεού, είναι συγχρόνως και «Ἄρχων τοῦ μέλλοντος αἰῶνος». Άρχων του κόσμου τούτου, ο κοσμοκράτωρ μπορεί να είναι προσωρινά και κατά παραχώρηση Θεού ο Διάβολος, όμως τον τελευταίο λόγο τον έχει ο Χριστός.
Γιατί πάλι « καλεῖται Ἄγγελος τῆς μεγάλης Βουλῆς», ποια είναι η Μεγάλη Βουλή; Μεγάλη Βουλή είναι η Μεγάλη Απόφαση του Θεού για τη σωτηρία του ανθρώπου. Την Αλήθεια αυτή, που ήταν κεκαλυμμένη, την υπηρέτησαν οι προφήτες του Ισραήλ, την υπηρέτησαν οι φιλόσοφοι των αρχαίων Ελλήνων, αλλά την πραγματοποίησε ο Χριστός, αφήνοντας τα ουράνια παλάτια και τους Πατρικούς κόλπους του Θεού «εκένωσεν εαυτόν μορφήν δούλου λαβών», για να μας κάνει εμάς άρχοντες, βασιλόπουλα, κληρονόμους της ουράνιας βασιλείας.
[1] Φύραμα = νερό και αλεύρι, ζυμάρι
