Η Εορτή των Χριστουγέννων κατά τον Αγιογραφικό και Πατερικό λόγο
21 Δεκεμβρίου 2022Πολλά έχουνε γραφτεί για την εορτή των Χριστουγέννων. Είναι μία Δεσποτική εορτή που μιλά στην καρδιά όλων μας. Αλλά ζώντας σε μία ταχύρυθμη εποχή, που ο υλισμός μας έχει κατακτήσει, γνωρίζουμε τι είναι τα Χριστούγεννα και τι μήνυμα φέρνουν σε εμάς; Όσο πλησιάζουμε αυτή τη λαμπρότατη εορτή, έχουμε σταθεί και σκεφτεί, τι είναι αυτό που εορτάζουμε κάθε χρόνο; Θα προσπαθήσω, μέσω της Αγ. Γραφής και των Αγίων Πατέρων, να αποτυπώσω το θεολογικό νόημα των Χριστουγέννων, έτσι ώστε, να τα εορτάσουμε όσο το δυνατόν με επίγνωση, όπως λέει και το κοντάκιο των Θεοφανείων, «Επεφάνης σήμερον τη οικουμένη, και το φως σου Κύριε, εσημειώθη εφ᾽ ημάς, εν επιγνώσει υμνούντας σε. Ήλθες εφάνης το Φως το απρόσιτον.» [1] την εορτή των Χριστουγέννων.
Μελετώντας την Αγία Γραφή, βλέπουμε ότι δεν ασχολήθηκαν και οι τέσσερις Ευαγγελιστές με το γεγονός της Γεννήσεως του Ιησού Χριστού. Ο Ευαγγελιστής Λουκάς είναι αυτός που δίνει τις περισσότερες πληροφορίες για το γεγονός της Γεννήσεως του Θεανθρώπου. Είναι επίσης και το Ευαγγέλιο που θα ακούσουμε κατά την προηγούμενη ημέρα των Χριστουγέννων, δηλαδή στον Εσπερινό με τη Θεία Λειτουργία του Μεγάλου Βασιλείου. Επίσης, υπάρχει και στον Ευαγγελιστή Ματθαίο , αρκετή αναφορά, στην περικοπή που αναγιγνώσκεται ανήμερα των Χριστουγέννων. Ο Ευαγγελιστής Ιωάννης κάνει μόνο την εξής αναφορά, «Και ο Λόγος σαρξ εγένετο και εσκήνωσεν εν ημίν, και εθεασάμεθα την δόξαν αυτού, δόξαν ως μονογενούς παρά πατρός, πλήρης χάριτος και αληθείας.» [2] Ενώ τέλος, ο Ευαγγελιστής Μάρκος δεν κάνει καμιά αναφορά σε αυτό το γεγονός. Βλέπουμε γενικά, ότι η Αγία Γραφή δεν μας δίνει άπειρες πληροφορίες αλλά αντιθέτως, περιέχει μόνο ο,τι χρειαζόμαστε για την σωτηρία μας. Είναι φυσικό να μην περιέχονται μέσα όλα τα γεγονότα και θαύματα του Ιησού Χριστού αλλά και της ζωής της Παναγίας μας. Αλλά το πραγματικά θαυμαστό είναι ότι, αν και το κάθε βιβλίο της Καινής Διαθήκης γράφτηκε ξεχωριστά και διαφορετική χρονική στιγμή, εν τούτοις, μεταξύ των τεσσάρων ευαγγελιστών γίνεται αντιληπτός ο κοινός πυρήνας που αφορά τη σωτηρία του ανθρωπίνου γένους.
Η Πατερική γραμματεία είναι πλούσια σε ερμηνευτικά κείμενα για την εορτή των Χριστουγέννων. Ξεκινά τον λόγο του ο Αγ. Ιωάννης ο Χρυσόστομος για την εορτή των Χριστουγέννων, λέγοντας «Μυστήριον ξένον και παράδοξον βλέπω… Άγγελοι αδουσιν, αρχάγγελοι μέλπουσιν, υμνεί τα Χερουβίμ, δοξολογεί τα Σεραφίμ, πάντες εορτάζουσι Θεόν επί γης ορώντες, και άνθρωπον εν ουρανοίς· τον άνω κάτω δι’ οικονομίαν, και τον κάτω άνω διά φιλανθρωπίαν.» [3] Περιγράφει δηλαδή, την υπερφυσική και εξαίσια κατάσταση που επικρατούσε κατά τη γέννηση του Θεανθρώπου Χριστού. Συνεχίζει και εισέρχεται στην θεολογική έννοια της γεννήσεως του Ιησού Χριστού, λέγοντας, «Και μη ζήτει πως· όπου γαρ βούλεται Θεός, νικάται φύσεως τάξις. Ηβουλήθη γαρ, ηδυνήθη, κατήλθεν, έσωσε· σύνδρομα τα πάντα τω Θεώ. Σήμερον ο ων τίκτεται, και ο ων γίνεται όπερ ουκ ην· ων γαρ Θεός, γίνεται άνθρωπος, ουκ εκστάς του είναι Θεός. Ουδέ γαρ κατ’ έκστασιν θεότητος γέγονεν άνθρωπος, ουδέ πάλιν κατά προκοπήν εξ ανθρώπου γέγονε Θεός· αλλά Λόγος ων, διά το απαθές σαρξ εγένετο, αμεταβλήτου μενούσης της φύσεως.» [4] Ο Θεός έγινε άνθρωπος για να κάνει τον άνθρωπο θεό, «και λαβών την εμήν σάρκα, δίδωσί μοι το εαυτού Πνεύμα»! [5] Δεν αλλοιώθηκαν όμως οι δύο φύσεις του Χριστού. Έμεναν δηλαδή, όπως μας αναφέρει ο όρος της Δ´ Οικουμενικής Συνόδου, «τέλειον τον αυτόν εν θεότητι και τέλειον τον αυτόν εν ανθρωπότητι… ομοούσιον τω πατρί κατά την θεότητα, και ομοούσιον τον αυτόν ημίν κατά την ανθρωπότητα, κατά πάντα όμοιον ημίν χωρίς αμαρτίας… εν δύο φύσεσιν ασυγχύτως, ατρέπτως, αδιαιρέτως, αχωρίστως γνωριζόμενον…». [6] Έλαβε την ανθρώπινη σάρκα, όπως εμείς χωρίς αμαρτία όμως. Τι να πεί κάποιος για αυτή την μεγάλη ευσπλαχνία του Θεού; Ο Ιησούς Χριστός, έλαβε την ανθρώπινη φύση για να την εξαγιάσει και να αποκαταστήσει την σχέση μεταξύ του ανθρώπου με το Θεό. Λέει ακριβώς για αυτό ο Αγ. Γρηγόριος ο Θεολόγος, «Εν εκ δύο των εναντίων, σαρκός και Πνεύματος· ων το μεν εθέωσε, το δε εθεώθη.» [7] Και παρομοιάζει την γέννηση του Ιησού Χριστού με την δημιουργία του πρωτοπλάστου Αδάμ, λέγοντας «Δευτέραν κοινωνεί κοινωνίαν, πολύ της προτέρας παραδοξοτέραν· τότε μεν του κρείττονος μετέδωκε, νυν δε μεταλαμβάνει του χείρονος.» [8] Δηλαδή, όπως τότε έπλασε τον άνθρωπο, εμάς, καθ´ομοίωση της δική Του εικόνας, τώρα έρχεται να προσλάβει την ανθρώπινη φύση για να την ανυψώσει!!! Επιβεβαιώνει αυτή την σκέψη ο Μέγας Αθανάσιος, «εν οις προ πάντων των επί γης το ανθρώπων γένος ελεήσας, και θεωρήσας ως ουχ ικανόν είη κατά τον της ιδίας γενέσεως λόγον διαμένειν αεί, πλέον τι χαριζόμενος αυτοίς, ουχ απλώς, ώσπερ πάντα τα επί γης άλογα ζώα, έκτισε τους ανθρώπους, αλλά κατά την εαυτού εικόνα εποίησεν αυτούς, μεταδούς αυτοίς και της του ιδίου Λόγου δυνάμεως, ίνα ώσπερ σκιάς τινας έχοντες του Λόγου και γενόμενοι λογικοί διαμένειν εν μακαριότητι δυνηθώσι, ζώντες τον αληθινόν και όντως των αγίων εν παραδείσω βίον.»[9]
Αυτό που είναι σημαντικό να καταλάβουμε είναι η ύψιστη τιμή και αγάπη του Θεού προς τον άνθρωπο. Κατέβηκε για να μας οδηγήσει από το βούρκο της αμαρτίας στην Ουράνια Βασιλεία Του. Είναι κάτι που ακόμη και οι αρχαίοι πρόγονοί μας, περίμεναν, έχοντας ένα άγαλμα στον Άγνωστο Θεό. Εάν δεν αφουγραστούμε αυτά τα νοήματα που μας δίνει η Αγ. Γραφή και οι Πατέρες, δεν θα βιώσουμε πραγματικά την εορτή των Χριστουγέννων. Πολλοί από εμάς μένουμε μόνο στους εόρτιους στολισμούς των δένδρων και των σπιτιών μας. Αυτό από μόνο του, είναι μία καθαρή επίρροια της Δυτικής κουλτούρας. Είναι ο στολισμός κακός από μόνο του; Όχι! Αλλά μεγαλύτερη σημασία έχει εάν έχουμε καθαριστεί από τις αμαρτίες μας και έχουμε προετοιμαστεί για να υποδεχτούμε το βρέφος Χριστό στις καρδιές μας. Η πραγματική έννοια του εορτασμού των εορτών αυτός είναι. Είτε είναι ονομαστικές εορτές, γενέθλια ή Δεσποτικές και Θεομητορικές εορτές της Εκκλησίας μας, πρέπει να εορτάζονται Χριστοκεντρικά και όχι Ανθρωποκεντρικά. Γι’ αυτό και για τα γενέθλια (κάτι που ήταν παράδοση της Δύσεως μόνο) δεν εορτάζονται στην περίπτωση των Αγίων εκτός από του Χριστού, της Παναγίας και του Τιμίου Προδρόμου. Στην Ανατολή, εόρταζαν μόνο την ονομαστική εορτή. Οι γιορτές με τούρτες, κεράκια κτλ. είναι ξένα προς τη δική μας, Ρωμαική παράδοση. Αυτό πρέπει να κρατάμε κατά νού για κάθε εορτή. Εάν το κάνουμε σκεπτόμενοι Ορθόδοξα, για όλες τις εορτές μας (Γενέθλια, Ονομαστικές, Εκκλησίας) τότε είναι ευλογημένα.
Έτσι, να έχουμε την ίδια σκέψη όπως εξέφρασαν οι θεοφόροι Πατέρες της Δ’ Οικουμενικής Συνόδου, «Ακολουθώντας λοιπόν τους αγίους Πατέρες, από συμφώνου όλοι μας διακηρύττουμε την ομολογία ότι ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός είναι ένας και μόνον Υιός, ο ίδιος τέλειος ως προς τη θεότητά του, και ο ίδιος τέλειος ως προς την ανθρωπότητά του…». Ας κοιτάξουμε και φέτος να προετοιμαστούμε κατάλληλα, ακολουθώντας τα λόγια του Απ. Παύλου, «Νεκρώσατε ούν τα μέλη υμών τα επί της γης, πορνείαν, ακαθαρσίαν, πάθος, επιθυμίαν κακήν, και την πλεονεξίαν, ήτις εστίν ειδωλολατρία… νυνί δε απόθεσθε και υμείς τα πάντα, οργήν, θυμόν, κακίαν, βλασφημίαν, αισχρολογίαν εκ του στόματος υμών· μη ψεύδεσθε εις αλλήλους, απεκδυσάμενοι τον παλαιόν άνθρωπον συν ταίς πράξεσιν αυτού και ενδυσάμενοι τον νέον τον ανακαινούμενον εις επίγνωσιν κατ᾿ εικόνα του κτίσαντος αυτόν… τα πάντα και εν πάσι Χριστός» [10], ώστε να εορτάσουμε Χριστοκεντρικά την εορτή των Χριστουγέννων αλλά και όλου του Δωδεκαημέρου. Με νηστεία, προσευχή και μετοχή στα Άχραντα Μυστήρια της Εκκλησίας μας. Έτσι, θα δούμε βελτίωση στην ζωή μας και θα αποκτήσουμε την κατά Θεόν ειρήνη. Καλά και ευλογημένα Χριστούγεννα σε όλους!!! Καλό Δωδεκαήμερο!!! Καλή και ευλογημένη χρονιά!!!
