Ορθοδοξία / Ερμηνεία Αγίας Γραφής

Οι τρεις πρώτοι ψαλμοί του Εξάψαλμου του Όρθρου

7 Δεκεμβρίου 2022

Ας δούμε τώρα    από πιο κοντά    τους   ψαλμούς του Εξάψαλμου.

Α΄ Ψαλμός του Εξάψαλμου (Ψαλμὸς 3ος  (γ’) του Ψαλτηρίου)

( Εκφράζει τὴ σταθερὴ ἐλπίδα τῆς ψυχῆς στὸ Θεό).

Οι δύο πρώτοι στίχοι αναφέρονται στη δύσκολη κατάσταση που βρίσκεται ο ψαλμωδός (θλίψεις, κόντρες, περιφρόνηση, απογοήτευση) :

  1. Κύριε, τί ἐπληθύνθησαν οἱθλίβοντές με; πολλοὶ ἐπανίστανται ἐπ’ἐμέ·
  2. πολλοὶ  λέγουσι   τῇ ψυχῇ μου· οὐκ ἔστι σωτηρία αὐτῷ ἐν τῷ Θεῷ αὐτοῦ.

Οι δυο επόμενοι αναφέρονται στο στήριγμα που έχει αυτή τη δύσκολη ώρα, που δεν είναι άλλος από τον Κύριο:

  1. σὺδέ, Κύριε, ἀντιλήπτωρ μου εἶ, δόξα μου καὶ ὑψῶν τὴν κεφαλήν μου.
  2. φωνῇμου πρὸς Κύριον ἐκέκραξα, καὶ ἐπήκουσέ μου ἐξ ὄρους ἁγίου αὐτοῦ.

Οι άλλοι δύο επόμενοι αναφέρονται στην απόφαση να αντιμετωπίσει τη δύσκολη κατάσταση με τη βοήθεια του Θεού:

  1. ἐγὼδὲ ἐκοιμήθην καὶ ὕπνωσα. ἐξηγέρθην,  ὅτι Κύριος ἀντιλήψεταί μου.
  2. οὐφοβηθήσομαι ἀπὸ μυριάδων λαοῦ τῶν κύκλῳ συνεπιτιθεμένων μοι

Οι δυο προτελευταίοι αναφέρονται στην επίκληση της βοηθείας του Θεού και στη βεβαιότητα ότι ο Θεός, τον οποίο οι εχθροί του δεν υπολόγιζαν, θα τους νικήσει και θα τους συντρίψει:

  1. ἀνάστα, Κύριε, σῶσόν με,ὁ Θεός μου, ὅτι σὺ  ἐπάταξας πάντας τοὺς ἐχθραίνοντάς μοι ματαίως, ὀδόντας ἁμαρτωλῶν συνέτριψας.

Και κλείνει με την απόλυτη πίστη ότι η σωτηρία του εξαρτάται αποκλειστικά από τον Κύριο και ευλογία στο λαό μπορεί να έρθει μόνο από τον ίδιο τον Κύριο:

  1. τοῦ Κυρίου ἡ σωτηρία, καὶ ἐπὶ τὸν λαόν σου ἡ εὐλογία σου.

Κοιτάξτε τη δομή, το σχέδιο του ψαλμού:

1.Δύσκολη κατάσταση 2.Το στήριγμα σ’  αυτές τις περιπτώσεις 3.Η απόφαση να τα αφήσει ο ψαλμωδός όλα του τα προβλήματα στον Κύριο 4. Η επίκληση βοηθείας από τον Κύριο 5. Η πίστη ότι ο Κύριος θα τον βοηθήσει να αντιμετωπίσει τις δύσκολες καταστάσεις.

Αυτό δεν αποτελεί μια στάση ζωής για τον πιστό που αντιμετωπίζει δυσκολίες στη ζωή, να απευθύνεται στον Κύριο και να ξεπερνά τις δυσκολίες; Δεν αξίζει η εκκλησία μας να τα υπενθυμίζει όλα αυτά με τον Α΄ ψαλμό του Εξάψαλμου, όταν πάμε το πρωί της Κυριακής στην εκκλησία και τον ακούμε;

 

Β΄ Ψαλμός του Εξάψαλμου (Ψαλμὸς 37ος  (λζ΄)  του Ψαλτηρίου)

( Είναι θρῆνος τῆς ψυχῆς γιὰ τὸ βάρος τῶν ἁμαρτιῶν).

Διαβάζοντας κανείς αυτόν τον ψαλμό κάνουμε  της εξής ερώτηση:

Ερώτηση:

Τι κακά επέφεραν στον συγγραφέα οι ανομίες του

και τι  συμπεράσματα βγάζουμε από αυτό;

Απάντηση:

  1. Τα κακά
  2. Δέχτηκε πολλά χτυπήματα (ὅτι τὰ βέλη σου ἐνεπάγησάν μοι)
  3. Ένιωσε βαρύ το χέρι του Θεού επάνω του

(καὶ ἐπεστήριξας ἐπ’ ἐμὲ τὴν χεῖρά σου).

  1. Δεν υπάρχει γιατρειά για το σώμα του (οὐκ ἔστιν ἴασις ἐν τῇ σαρκί μου).
  2. Είναι οργισμένο το πρόσωπο του Θεού (ἀπὸ προσώπου τῆς ὀργῆς σου)
  3. Δεν μπορεί να βρει την ηρεμία του σε καμιά περίπτωση

 (οὐκ ἔστιν εἰρήνη ἐν τοῖς ὀστέοις μου).

  1. Κουβαλάει ένα βαρύ φορτίο κάθε μέρα

(ὡσεὶ φορτίον βαρὺ ἐβαρύνθησαν ἐπ’ ἐμέ).

  1. Βρώμισαν οι πληγές από τα χτυπήματα που δέχτηκε λόγω της απερισκεψίας του (προσώζεσαν και ἐσάπησαν οἱ μώλωπές μου ἀπὸ προσώπου τῆς ἀφροσύνης μου).
  2. Ταλαιπωρήθηκε και κατακουράστηκε

(ἐταλαιπώρησα καὶ κατεκάμφθην ἕως τέλους).

  1. Ηταν σκυθρωπός όλη την ημέρα

(ὅλην τὴν ἡμέραν σκυθρωπάζων ἐπορευόμην).

  1. Ο πόνος από τα χτυπήματα ήταν τόσο δυνατό, ώστε του πόνεσαν ακόμη και τα νεφρά του (ὅτι αἱ ψόαι μου ἐπλήσθησαν ἐμπαιγμάτων).
  2. Γνώρισε πολλές συμφορές και ταπεινώσεις

(ἐκακώθην καὶ ἐταπεινώθην ἕως σφόδρα).

  1. Η καρδιά του ταράχτηκε και στέναζε.

(ὠρυόμην ἀπὸ στεναγμοῦ τῆς καρδίας μου, ἡ καρδία μου ἐταράχθη).

  1. Τον εγκατέλειψαν οι δυνάμεις του (ἐγκατέλιπέ με ἡ ἰσχύς μου).
  2. Ακόμα και το φως των οφθαλμών του τον εγκατέλειψε

(καὶ τὸ φῶς τῶν ὀφθαλμῶν μου, καὶ αὐτὸ οὐκ ἔστι μετ’ ἐμοῦ).

  1. Τον εγκατέλειψαν γνωστοί και φίλοι και αποστασιοποιήθηκαν

(οἱ φίλοι μου καὶ οἱ πλησίον μου ἐξ ἐναντίας μου ἤγγισαν καὶ ἔστησαν, καὶ οἱ ἔγγιστά μου ἀπὸ μακρόθεν ἔστησαν).

  1. Τον εκβίαζαν και ήθελαν να τον σκοτωσουν

(καὶ  ἐξεβιάζοντο  οἱ ζητοῦντες τὴν ψυχήν μου).

  1. Αυτοί που τον μισούσαν διέδιδαν ανοησίες

(καὶ οἱ ζητοῦντες τὰ κακά μοι ἐλάλησαν ματαιότητας).

  1. Έκαναν δολια σχέδια εναντίον του

(καὶ δολιότητας ὅλην τὴν ἡμέραν ἐμελέτησαν).

  1. Τα είχε χαμένα εντελώς

(ἐγὼ δὲ ὡσεὶ κωφὸς οὐκ ἤκουον καὶ ὡσεὶ ἄλαλος οὐκ ἀνοίγων τὸ στόμα αὐτοῦ).

  1. Πλήθυναν οι εχθροί του (ἐπληθύνθησαν οἱ μισοῦντές με ἀδίκως).
  2. Τον συκοφαντούσαν άδικα  αυτοί που ευεργετήθηκαν από αυτόν

(οἱ ἀνταποδιδόντες μοι κακὰ ἀντὶ ἀγαθῶν ἐνδιέβαλλόν με).

  1. Το Συμπέρασμα:

            Μέσα σε όλες τις συμφορές που αντιμετώπιζε ο Δαυίδ αισθάνθηκε την ανάγκη να καταφύγει στον Κύριο και να ζητήσει να μην τον εγκαταλείψει και να τον βοηθήσει. Κι εμείς δεν έχουμε άλλο καταφύγιο και άλλη ελπίδα σωτηρίας από τον Κύριο.

 

Γ΄ Ψαλμός του Εξάψαλμου ( Ψαλμὸς 62ος  (ξβ’) του Ψαλτηρίου)

( Είναι μια απαλὴ παρηγορητικὴ πρωινὴ προσευχή).

Ας τον ακούσουμε στο πρωτότυπο:

2 Ὁ Θεὸς ὁ Θεός μου, πρὸς σὲ ὀρθρίζω· ἐδίψησέ σε ἡ ψυχή μου,

ποσαπλῶς σοι ἡ σάρξ μου ἐν γῇ ἐρήμῳ καὶ ἀβάτῳ καὶ ἀνύδρῳ.

3 οὕτως ἐν τῷ ἁγίῳ ὤφθην σοι τοῦ ἰδεῖν τὴν δύναμίν σου καὶ τὴν δόξαν σου.

4 ὅτι κρεῖσσον τὸ ἔλεός σου ὑπὲρ ζωάς· τὰ χείλη μου ἐπαινέσουσί σε.

5 οὕτως εὐλογήσω σε ἐν τῇ ζωῇ μου καὶ ἐν τῷ ὀνόματί σου ἀρῶ τὰς χεῖράς μου.

6 ὡς ἐκ στέατος καὶ πιότητος ἐμπλησθείη ἡ ψυχή μου,

καὶ χείλη ἀγαλλιάσεως αἰνέσει τὸ στόμα μου.

 7 εἰ ἐμνημόνευόν σου ἐπὶ τῆς στρωμνῆς μου, ἐν τοῖς ὄρθροις ἐμελέτων εἰς σέ·

8 ὅτι ἐγενήθης βοηθός μου, καὶ ἐν τῇ σκέπῃ τῶν πτερύγων σου  ἀγαλλιάσομαι.

 9 ἐκολλήθη ἡ ψυχή μου ὀπίσω σου, ἐμοῦ δὲ ἀντελάβετο ἡ δεξιά σου.

10 αὐτοὶ δὲ εἰς μάτην ἐζήτησαν τὴν ψυχήν μου,

εἰσελεύσονται εἰς τὰ κατώτατα τῆς γῆς·

11 παραδοθήσονται εἰς χεῖρας ῥομφαίας, μερίδες ἀλωπέκων ἔσονται.

 12 ὁ δὲ βασιλεὺς εὐφρανθήσεται ἐπὶ τῷ Θεῷ, ἐπαινεθήσεται πᾶς ὁ ὀμνύων ἐν αὐτῷ,

ὅτι ἐνεφράγη στόμα λαλούντων ἄδικα.

Ας κάνουμε και εδώ μερικές παρατηρήσεις:

  1. Ο σύντομος αυτός ψαλμός, μόλις 12 στίχοι, χωρίζεται σε δύο μέρη.

Το Α΄ Μέρος: «Η δίψα του ψαλμωδού – πιστού για τον Κύριο».

Το Β΄ Μέρος: «Η δίκαιη τιμωρία των εχθρών του ψαλμωδού – πιστού και η ικανοποίησή του».

  1. Κοιτάξτε τις εκφράσεις λατρείας του ψαλμωδού προς τον Θεόν:
  2. ἐδίψησέ σε ἡ ψυχή μου, ποσαπλῶς σοι ἡ σάρξ μου ἐν

                   γῇ ἐρήμῳ καὶ ἀβάτῳ καὶ ἀνύδρῳ.

  1. ὡς ἐκ στέατος καὶ πιότητος ἐμπλησθείη ἡ ψυχή μου,

            καὶ χείλη ἀγαλλιάσεως αἰνέσει τὸ στόμα μου.

           (όπως όταν τρως παχιά και ποιότητας πράγματα και ευφραίνεται η ψυχή σου,

          έτσι τα χείλη μου θα γεμίσουν αγαλλίαση και το στόμα μου θα σε επαινέσουν)

  1. εἰ ἐμνημόνευόν σου ἐπὶ τῆς στρωμνῆς μου, ἐν τοῖς ὄρθροις ἐμελέτων εἰς σέ·
  2. ἐκολλήθη ἡ ψυχή μου ὀπίσω σου.
  3. Ερώτηση:

Ο στίχος 11: «παραδοθήσονται εἰς χεῖρας ῥομφαίας, μερίδες  ἀλωπέκων  ἔσονται»,  μήπως είναι πολύ σκληρός και εκφράζει μίσος ή απαιτεί δικαιοσύνη;

Απάντηση

Δεν πρέπει να κρίνουμε τις παλιότερες εποχές με τα σημερινά κριτήρια. Η εποχή της Καινής Διαθήκης είναι εποχή της αγάπης, της συγχώρησης, ενώ η εποχή της Παλαιάς Διαθήκης ήταν η εποχή της τιμωρίας και της εκδίκησης. Συνεπώς για την εποχή εκείνη η τιμωρία των εχθρών ήταν υπόθεση απόδοσης δικαιοσύνης, για την ικανοποίηση του αισθήματος δικαιοσύνης του λαού του Θεού, που καταφεύγει σ΄ Αυτόν, για να δικαιωθεί.

Διαβάστε ολόκληρη τη μελέτη εδώ