ᾨδὴ θ’ Ειρμός (Καταβασία)
Μεγάλυνον ψυχή μου, τὴν τιμιωτέραν,
καὶ ἐνδοξοτέραν τῶν ἄνω στρατευμάτων.
«Μυστήριον ξένον ὁρῶ καὶ παράδοξον! οὐρανὸν τὸ Σπήλαιον,
θρόνον Χερουβικόν τὴν Παρθένον, τὴν φάτνην χωρίον,
ἐν ᾧ ἀνεκλίθη ὁ ἀχώρητος, Χριστὸς ὁ Θεός·
ὃν ἀνυμνοῦντες μεγαλύνομεν».
Απλή σύνταξη
Μεγάλυνον ψυχή μου, τὴν τιμιωτέραν, καὶ ἐνδοξοτέραν τῶν ἄνω στρατευμάτων.
«Ορῶ Μυστήριον ξένον καὶ παράδοξον!
οὐρανὸν τὸ Σπήλαιον, θρόνον Χερουβικόν τὴν Παρθένον,
τὴν φάτνην χωρίον, ἐν ᾧ ἀνεκλίθη ὁ ἀχώρητος, Χριστὸς ὁ Θεός·
ὃν ἀνυμνοῦντες μεγαλύνομεν».
]Μετάφραση
Βλέπω ένα μυστήριο, παράξενο και παράδοξο!
Το σπήλαιο να γίνεται ουρανός, η Παρθένος χερουβικός θρόνος,
και η φάτνη ο τόπος όπου ξάπλωσε αυτός που δεν χωράει πουθενά,
δηλαδή ο Χριστός και Θεός μας, τον οποίο οι πιστοί υμνολογώντας μεγαλύνουμε.
α΄ τροπάριον
Μεγάλυνον ψυχή μου, τὸν ἐκ τῆς Παρθένου, Θεὸν σαρκὶ τεχθέντα.
Ἐξαίσιον δρόμον ὁρῶντες οἱ Μάγοι ἀσυνήθους νέου ἀστέρος ἀρτιφαοῦς,
οὐρανίου ὑπερλάμποντος, Χριστὸν Βασιλέα ἐτεκμήραντο
ἐν γῇ γεννηθέντα Βηθλεέμ, εἰς σωτηρίαν ἡμῶν.
Απλή σύνταξη
Μεγάλυνον ψυχή μου, τὸν ἐκ τῆς Παρθένου, Θεὸν σαρκὶ τεχθέντα.
Οἱ Μάγοι ὁρῶντες εξαίσιον δρόμον ἀσυνήθους νέου ἀστέρος ἀρτιφαοῦς, οὐρανίου
ὑπερλάμποντος ἐτεκμήραντο Χριστὸν Βασιλέα
γεννηθέντα ἐν γῇ Βηθλεέμ εἰς σωτηρίαν ἡμῶν.
Μετάφραση
Δόξασε, ψυχή μου, αυτόν που προήλθε από την Παρθενο,
τον Θεό που γεννήθηκε με σάρκα
Οι Μάγοι βλέποντας την παράξενη τροχιά
ενός ασυνήθιστου νέου αστεριού,
που πρόσφατα φάνηκε στον ουρανό και είχε εξαιρετική λάμψη
έβγαλαν τον συμπέρασμα ότι στην Βηθλεέμ
γεννήθηκε ο Βασιλέας Χριστός για την σωτηρία μας.
Ερμηνεία
Εδώ τονίζεται η σχέση του αστεριού και με του Μάγους και τον Χριστό. Και πρώτα πρώτα ποια είναι τα χαρακτηριστικά αυτού του αστεριού. Το αστέρι ήταν ασυνήθιστο, πρωτοεμφανιζόμενο, λαμπερό και ακολουθούσε έναν παράξενο δρόμο. Οι αστρονόμοι επιστήμονες που εξέτασαν την περίπτωση αυτού του αστεριού καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι αυτό το αστέρι δεν ήταν ένα συνηθισμένο αστέρι, όπως όλα τα άλλα, γιατί:
- Πότε κινούνταν και πότε σταματούσε ανάλογα με τις κινήσεις των Μάγων.
- Ηταν τόσο χαμηλά ώστε μπορούσε να οδηγήσει τους Μάγους δείχνοντας τον δρόμο, ενώ τα συνηθισμένα αστέρια είναι ψηλά και δεν μπορούν να κάνουν κάτι περόμοιο.
- Ήταν τόσο λαμπερό, ώστε σκέπαζε όλα τα αστέρια και φαίνονταν ακόμη και την ημέρα.
Επομένως δεν πρόκειται για ένα φυσικό φαινόμενο αλλά για ένα υπερφυσικό. Γι αυτό υπάρχουν διάφορες ερμηνείες των πατέρων, ότι ήταν ένα άγγελος ή ήταν ο ίδιος ο Χριστός ή παρουσιάστηκε ένα αστέρι με αυτά τα χαρακτηριστικά. Οι Μάγοι ήταν οι αστρονόμοι, οι σοφοί εκείνης της εποχής. Τέτοιο πράγμα δεν είχαν ξαναδεί και το συνδύαζαν και με άλλες γραπτές πηγές που μιλούσαν για ένα βασιλιά που θα γεννηθεί, γι αυτό και θέλησαν να εξεκριβώσουν τι αστέρι ήταν αυτό.
β΄ τροπάριο θ΄ Ωδής
Μεγάλυνον ψυχή μου, τὸν ἐν τῷ Σπηλαίῳ, τεχθέντα Βασιλέα.
Νεηγενὲς Μάγων λεγόντων, παιδίον Ἄναξ, οὗ ἀστὴρ ἐφάνη, ποῦ ἐστίν;
εἰς γὰρ ἐκείνου προσκύνησιν ἥκομεν· μανεὶς ὁ Ἡρῴδης ἐταράττετο, Χριστὸν ἀνελεῖν, ὁ
θεομάχος φρυαττόμενος.
Απλή σύνταξη
Μεγάλυνον, ψυχή μου, τὸν ἐν τῷ Σπηλαίῳ, τεχθέντα Βασιλέα.
Μάγων λεγόντων ποῦ ἐστίν νεηγενὲς παιδίον Ἄναξ, οὗ ἀστὴρ ἐφάνη;
ἥκομεν γὰρ εἰς προσκύνησιν ἐκείνου · μανεὶς ὁ Ἡρῴδης ἐταράττετο
ὁ θεομάχος φρυαττόμενος[1] Χριστὸν ἀνελεῖν.
Μετάφραση
Δόξασε, ψυχή μου, τον Βασιλιά που γεννήθηκεστην φάτνη.
Όταν οι Μάγοι ρωτούσαν πού είναι το νεογέννητο παιδί,
ο νέος βασιλιάς, όπου εμφανίστηκε το αστέρι,
γιατί λέγανε ότι εμείς ήρθαμε να τον προσκυνήσουμε,
τότε ο Ηρώδης μανιασμένος ταράχτηκε, γιατί ο θεομάχος
λυσσομανούσε και ήθελε να σκοτώσει τον Χριστό.
Ερμηνεία
Εδώ έχουμε δύο που ψάχνουν για τον Χριστό, οι Μάγοι και ο Ηρώδης, αλλά ο καθένας για διαφορετικό σκοπό.
Οι Μάγοι ήταν γνώστες του υπερφυσικού εκείνου φαινομένου, της εμφάνισης νέου ασυνήθιστου αστεριού, και συνειδητά έψαχναν να βρουν έναν νέο βασιλιά, για να τον προσκυνήσουν, γιατί αυτός ο βασιλιάς δεν ήταν όπως οι άλλοι.
Αντίθετα ο Ηρώδης δεν γνώριζε ποιος ήταν αυτός ο νέος βασιλιάς και επειδή φοβόταν μηπως του πάρει την βασιλεία, αφοσιώθηκε στο να βρει αυτό το νέο παιδί, να το εξοντώσει κι έτσι να μην κινδυνεύει.
Ακόμη απέναντι στην ευλάβεια των Μάγων που ήρθαν για να το προσκυνήσουν αντιπαρατίθεται η θεομαχία του Ηρώδη, ο οποίος εξεμάνη και λυσσούσε, για να το εξοντώσει.
γ΄ τροπάριο θ΄ Ωδής
Μεγάλυνον ψυχή μου, τῶν ὑπὸ τῶν Μάγων, Θεὸν προσκυνηθέντα.
Ἠκρίβωσε χρόνον Ἡρῴδης ἀστέρος, οὗ ταῖς ἡγεσίαις οἱ Μάγοι
ἐν Βηθλεέμ, προσκυνοῦσι Χριστῷ σὺν δώροις·
ὑφ’ οὗ πρὸς Πατρίδα ὁδηγούμενοι,
δεινὸν παιδοκτόνον, ἐγκατέλιπον παιζόμενον.
Απλή σύνταξη
Μεγάλυνον ψυχή μου, τόν ὑπὸ τῶν Μάγων, Θεὸν προσκυνηθέντα.
Ἡρῴδης ηκρίβωσε χρόνον ἀστέρος, οὗ ταῖς ἡγεσίαις οἱ Μάγοι
προσκυνοῦσι Χριστῷ ἐν Βηθλεέμ σὺν δώροις·
ὑφ’ οὗ ὁδηγούμενοι πρὸς Πατρίδα
ἐγκατέλιπον παιζόμενον δεινὸν παιδοκτόνον,
Μετάφραση
Δόξασε, ψυχή μου, τον Θεό που προσκύνησαν οι Μάγοι.
Ο Ηρώδης εξακρίβωσε τον χρόνο που εμφανίστηκε το αστέρι,
με τις οδηγίες του οποίου οι Μάγοι ήρθαν στην Βηθλεέμ
και προσκύνησαν προσφέροντας στον Χριστό δώρα.
Από το ίδιο αστέρι καθοδηγούμενοι ξαναγύρισαν στην πατρίδα τους
αφήνοντας τον στυγνό παιδοκτόνο να περιπαίζεται.
Ερμηνεία
Οι Μάγοι ήθελαν να εξακριβώσουν πού γεννήθηκε το νέο παιδί, ο νέος βασιλιάς, για να το προσκυνήσουν. Αυτήν την εξακρίβωση την ζήτησε από του Μάγους και ο Ηρώδης, ο βασιλιάς, όχι για να το προσκυνήσει, όπως οι Μάγοι, αλλά για να το σφάξει. Και επειδή δεν μπόρεσε να εξακριβώσει από τους Μάγους την ημερομηνία της Γέννησης του Χριστού έφτασε στο σημείο να σφάξει δέκα τέσσερις χιλιάδες αθώα νήπια. Υπολόγισε ότι το νέο παιδί πρέπει να ήταν μέχρι δύο ετών, από τότε που είχαν έρθει οι Μάγοι και έτσι έσφαξε όλα τα νήπια μέχρι δύο ετών. Για αυτήν την θηριωδία του λέγεται όι δεν είχε καλό τέλος, αφού τον βρήκαν χίλιες δυο αρρώστιες και βάσανα.
Ο αριθμός είναι συμβολικός αλλά και το γεγονός επίσης συμβολικό. Όπως δηλαδή ο Φαραώ έσφαξε τα παδιά των Ισραηλιτών αλλά διασώθηκε ένα παιδί, ο Μωυσής, που τους έσωσε από την Αιγυπτιακή σκλαβιά, έτσι και ο Ηρώσης έσφραξε όλα τα νήπια παιδιά των Ισραηλιτών, αλλά διασώθηκε ο Χριστός, που τους έσωσε από την πνευματική σκλαβιά.
Η πονηριά του Ηρώδη, με το να δείξει επιφανειακό ενδιαφέρον για τον νέο βασιλιά, δεν τον βοήθησε να πετύχει τον στόχο του. Και ενώ πίστευε ότι ξεγέλασε του Μάγους με αυτήν την προσποίησή του, τελικά οι Μάγοι τον ξεγέλασαν φεύγοντας «δι’ άλλης οδού» προς την πατρίδα τους αφήνοντας τον Ηρώδη να περιμένει άσκοπα.
[1] Φρυάττομαι = φυσομανώ για τα ζώα, λυσσομανώ για τους ανθρώπους από ανυπομονησία
