«Εισερχόμαστε στο νέον έτος 2023 και καλουμαστε να μεταμορφώσουμε την ζωή μας»

Νέον έτος ανέτειλε και μας δίνεται η ευκαιρία να ανταλλάξουμε ευχές, να συναντηθούμε και να εορτάσουμε πανηγυρικά, για να ανανεώσουμε την αγάπη μας, την ελπίδα μας για ζωή, για υγεία και ελευθερία από ο,τι μας καταδυναστεύει.

Αυτή η εορτή του νέου έτους μου δίνει την ευκαιρία να επικοινωνήσω μαζί σας και να ευχηθώ αυτό το νέο έτος να εκπληρωθούν οι ευγενείς πόθοι στην ζωή σας, στον επαγγελματικό σας χώρο, στην οικογένειά σας και στην κατά Θεόν πορεία σας.

Με την ευκαιρία αυτήν θα ήθελα να σας παρουσιάσω κάποιες σκέψεις ενός μεγάλου θεολόγου της εποχής μας, του π. Γεωργίου Φλωρόφσκυ, που αναφέρονται στον τρόπο που εργάσθηκε η Εκκλησία στο παρελθόν, αλλά και εργάζεται στο παρόν, μέσα σε δύσκολες και τραγικές συνθήκες της ζωής.

Κατ’ αρχάς, όπως παρατηρεί «ο Χριστιανισμός εισήλθε στην ιστορική σκηνή σαν μια κοινότης ή κοινωνία, σαν νέα κοινωνική τάξη ή και σαν νέα κοινωνική διάσταση, τουτέστιν ως Εκκλησία. Οι πρώτοι Χριστιανοί είχαν δυνατό αίσθημα πως ήταν ένα σώμα».

Ήδη ο Απόστολος Πέτρος γράφει στους Χριστιανούς της εποχής του: «Υμείς δε γένος εκλεκτόν, βασίλειον ιεράτευμα, έθνος άγιον, λαός εις περιποίησιν, όπως τας αρετάς εξαγγείλητε του εκ σκότους υμάς καλέσαντος εις το θαυμαστόν αυτού φως· οι ποτε ου λαός, νυν δε λαός Θεού, οι ουκ ηλεημένοι, νυν δε ελεηθέντες» (Α΄ Πετρ. β΄, 9-10). Οι Χριστιανοί αποτελούσαν τον νέον λαό του Θεού.

Όμως, στον χώρο που αναπτυσσόταν αυτός ο νέος λαός του Θεού «υπήρχε και μια άλλη πολιτεία, μια πραγματικά παγκόσμια, και αυστηρά ολοκληρωτική πολιτεία, η Ρωμαική Αυτοκρατορία, που αισθανόταν πως ήταν απλώς η μόνη Αυτοκρατορία. Απαιτούσε να είναι η πολιτεία, που περιελάμβανε όλο τον κόσμο, συγκεντρωτική και μοναδική. Απαιτούσε να έχη τον όλο άνθρωπο στην υπηρεσία της, όπως η Εκκλησία απαιτούσε τον όλο άνθρωπο στην υπηρεσία του Θεού».

Πρόκειται, λοιπόν, για δύο πολιτείες, την εκκλησιαστική και την πολιτική, που είχαν διαφορετικό τρόπο συγκροτήσεως, διαφορετικούς σκοπούς, αλλά σε κάποια σημεία συναντιόνταν μεταξύ τους στην αντιμετώπιση των καθημερινών ζητημάτων. Γενικά, οι Χριστιανοί είχαν την συνείδηση ότι είχαν μια άλλη πατρίδα, τον ουρανό, όπως γράφει ο Απόστολος Παύλος: «Ημών γαρ το πολίτευμα εν ουρανοίς υπάρχει, εξ ου και σωτήρα απεκδεχόμεθα Κύριον Ιησούν Χριστόν, ος μετασχηματίσει το σώμα της ταπεινώσεως ημών εις το γενέσθαι αυτό σύμμορφον τω σώματι της δόξης αυτού» (Φιλ. γ΄, 20-21). Και αλλού γράφει: «Ου γαρ έχομεν ώδε μένουσαν πόλιν, αλλά την μέλλουσαν επιζητούμεν» (Εβρ. ιγ΄, 14).

Οι Χριστιανοί αισθάνονταν «ξένοι» και «πάροικοι» (Εφ. β΄, 19). Και ενώ εξαναγκάζονταν να ζούν σε μια Ρωμαική Αυτοκρατορία και ήταν μέλη της, εν τούτοις, ζώντας σε αυτήν την επίγεια πατρίδα, είχαν «ένα άλλο δικό τους σύστημα υποταγής», είχαν ένα άλλο «σύστημα πατρίδας», κατά έναν αρχαίο εκκλησιαστικό συγγραφέα.

«Οι Χριστιανοί έμεναν στον κόσμο και ήταν έτοιμοι να εκτελέσουν πιστά τα καθημερινά τους καθήκοντα, αλλά δεν θα μπορούσαν να δεσμευθούν με πλήρη υποταγή στο πολίτευμα αυτού του κόσμου, της γήινης Πολιτείας, γιατί το πολίτευμά τους ήταν κάπου αλλού, δηλαδή “στα ουράνια”».

Αυτό σημαίνει ότι οι πρώτοι Χριστιανοί βρέθηκαν σε μια κατάσταση δύσκολη, αφού «η σύγκρουση των δύο πολιτειών (πατρίδων) ήταν αναπόφευκτη», και έτσι εξηγούνται οι διωγμοί των Ρωμαίων Αυτοκρατόρων εναντίον των Χριστιανών. Οπότε, η Εκκλησία βρέθηκε σε μια αντινομική κατάσταση και αντιμετώπιζε το ερώτημα ή θα ηρνείτο τον κόσμο και την ανθρώπινη πολιτεία ή θα την εκχριστιάνιζε.

Επομένως, παρουσιάστηκαν δύο τάσεις. Η πρώτη τάση ήταν «η φυγή στην έρημο», με τις μοναχικές κοινότητες, διοργανωμένες ως νέες πολιτείες με άλλους νόμους και άλλο σκοπό, και η δεύτερη τάση ήταν η «οικοδόμηση της Χριστιανικής Αυτοκρατορίας», το να «ξαναχτίσουν τον κόσμο σύμφωνα με τον νόμο του Ευαγγελίου».

Και οι δύο προτάσεις δοκιμάστηκαν στην πράξη. Υπήρξαν περιπτώσεις που οι μοναστικές κοινότητες διοργανώθηκαν με βάση την πρώτη Εκκλησία των «Πράξεων των Αποστόλων», και άλλες περιπτώσεις που μεταμορφώθηκαν οι δομές της Ρωμαικής Αυτοκρατορίας. Φυσικά, υπήρχαν και περιπτώσεις που και οι δύο προτάσεις απέτυχαν. Κυρίως παρατηρήθηκε ότι «η ιδέα μιάς “εκκλησιαστικοποιημένης” αυτοκρατορίας ήταν αποτυχία», «αλλά η έρημος πέτυχε καλύτερα» να εκφράση την ζωή του Ευαγγελίου.

Και ο π. Γεώργιος Φλωρόφσκυ παρατηρεί: «Οι Χριστιανοί δεν αρνούται τον πολιτισμό σαν πολιτισμό. Είναι όμως αυστηροί για κάθε υπάρχουσα πολιτιστική κατάσταση και την κρίνουν με τα μέτρα του Χριστού. Γιατί οι Χριστιανοί είναι υιοί της αιωνιότητος, δηλαδή οι μελλοντικοί πολίτες της ουράνιας Ιερουσαλήμ. Ακόμη προβλήματα κι ανάγκες “του αιώνος τούτου” δεν μπορούν ν’ αποπεμφθούν ή να παραθεωρηθούν σε καμμιά περίπτωση και κατά καμμιά έννοια, αφού οι Χριστιανοί καλούνται να εργασθούν και να υπηρετήσουν ακριβώς “σ’ αυτό τον κόσμο” και “σ’ αυτό τον αιώνα”. Μόνο που πρέπει όλες αυτές οι ανάγκες, οι σκοποί και τα προβλήματα να θεωρηθούν μ’ αυτή τη νέα κι ευρύτερη προοπτική που αποκαλύπτεται από τη χριστιανική αποκάλυψη που φωτίζεται από το φως της».

Αυτές οι παρατηρήσεις του π. Γεωργίου Φλωρόφσκυ είναι πολύ αξιόλογες για την εποχή μας, γιατί παρατηρείται, δυστυχώς, σε μερικά σημεία η εκκοσμίκευση της Εκκλησίας. Βέβαια, δεν εκκοσμικεύεται η Εκκλησία, αλλά τα μέλη της, που αλλοιώνουν την διδασκαλία του Χριστού, των Αποστόλων και των Πατέρων. Πολλά μέλη της Εκκλησίας συμβιβάζονται με την νοοτροπία και τις δομές του κόσμου τούτου, ταυτίζονται με τον ευδαιμονιστικό και ηδονιστικό τρόπο ζωής, περιορίζονται στις αισθήσεις και τα αισθητά του κόσμου τούτου και ξεχνούν την ζωή που αποκάλυψε ο Χριστός.

Τέκνα εν Κυρίω αγαπητά,

Ήδη, με την σημερινή ημέρα εισερχόμαστε στο νέον έτος 2023 και καλουμαστε να μεταμορφώσουμε την ζωή μας, να την θέσουμε σε νέες βάσεις και σε νέα προοπτική, να μη είμαστε δεδουλωμένοι «υπό τα στοιχεία του κόσμου» (Γαλ. δ΄, 3), αλλά να είμαστε «συμπολίται των αγίων και οικείοι του Θεού» (Εφ. β΄, 19). Ζώντας σε αυτήν την πρόσκαιρη ζωή αν δεν μπορούμε να την μεταμορφώσουμε με την διδασκαλία του Χριστού, τουλάχιστον να αγωνιζόμαστε να μη γινόμαστε δούλοι της φθοράς και να μη προδίδουμε τον Χριστό.

Θα ολοκληρώσω τις σύντομες αυτές σκέψεις με έναν εκπληκτικό λόγο του π. Γεωργίου Φλωρόφσκυ για το πως ζούσαν οι πρώτοι Χριστιανοί: «Σ’ “αυτόν τον κόσμο” οι Χριστιανοί δεν μπορούσε παρά να είναι οδοιπόροι και ξένοι. Το πραγματικό τους πολίτευμα ήταν στα ουράνια (Φιλ. 3, 20). Η Εκκλησία ήταν παροικία σ’ αυτόν τον κόσμο (παροικούσα). Η χριστιανική κοινωνία ήταν κάτι που ανήκε στη δικαιοδοσία άλλου πολιτεύματος, στην δικαιοδοσία που είχε ο επάνω κόσμος στη γη. Η Εκκλησία ήταν “προχωρημένο φυλάκιο” τ’ ουρανού στη γη, ή “αποικία του ουρανού”» στην γη.

Μέσα σε αυτό το προφητικό και αποστολικό πνεύμα πρέπει να ζήσουμε αυτό το νέο έτος, δηλαδή να ζούμε σε αυτόν τον κόσμο, να προσπαθούμε να τον μεταμορφώσουμε, όσο είναι δυνατόν, αλλά να έχουμε στραμμένο το βλέμμα μας στον Θεό και την ουράνια πατρίδα μας, αλλά και να αισθανόμαστε ότι ο τόπος που ζούμε είναι «μια αποικία του ουρανού», αναμένοντας να πορευθούμε στην πραγματική μας πατρίδα. Τότε όλα τα πράγματα της ζωής, αυτή η ίδια η ζωή, αλλά και ο θάνατος θα έχουν άλλο νόημα.

Εύχομαι χρόνια πολλά με την έμπνευση που δίνει ο Χριστός.