Ο υμνητής της φιλίας

25 Ιανουαρίου 2023

Ο τέταρτος αιώνας χαρακτηρίζεται από τους ιστορικούς ως ο αιώνας της θεολογικής ακμής. Είναι η εποχή που ο Χριστιανισμός έχει αρχίσει να βγαίνει από τις κατακόμβες και σταδιακά να εδραιώνεται.

Φωτισμένες και συνάμα προικισμένες από τη θεία χάρη μορφές έζησαν τον αιώνα αυτό. Σε μία από τις φωτισμένες αυτές μορφές η Εκκλησία δίνει την ονομασία «Θεολόγος». Η πρώτη μετά τον Ευαγγελιστή Ιωάννη. Το όνομά του, Γρηγόριος. Καταγόμενος από τα μέρη της Καππαδοκίας. Ναζιανζός η γενέτειρά του. Όπως θα γράψει ο Στυλιανός Παπαδόπουλος: «Η ευαισθησία χαρακτήριζε το είναι του με τρόπο καθολικό και τον οδηγούσε σε αλλεπάλληλες απογοητεύσεις, σε ένα είδος συνεχούς φυγής από καταστάσεις, στις οποίες εμπλέκονταν με πιέσεις τρίτων αλλά πάντως θεληματικά. Η «φυγή» του ήταν συνάρτηση της αναπτυγμένης ευαισθησίας του και τις κλίσεως για τον μονήρη νηπτικό βίο. Πίστευε ότι «μεγίστη πράξις εστίν η απραξία», ο θεωρητικός ή θεωρητικός βίος».

Παιδί με το γρατζουνισμένο γόνατο. Ψηφιακή ζωγραφική. 2016. Γιώργος Κόρδης

Έλαβε παιδεία δυνατή. Σε νεαρή ηλικία φτάνει στην Αθήνα. Το λίκνο της κοσμικής γνώσης η οποία τον βοήθησε να αντιληφθεί στην πορεία τη «μέγιστη πραξη», την οδό δηλαδή που τον οδηγεί στον Χριστό. Όπως όλοι οι φοιτητές της εποχής υπέστη και ο ίδιος τη συνήθη υποδοχή, φρόντισε όμως να μην συμβεί το ίδιο κατά την άφιξη του φίλου του Βασιλείου, δυο χρόνια αργότερα. Είχαν γνωριστεί ήδη στην Καισάρεια της Καππαδοκίας. Η Αθήνα έμελλε ωστόσο να γίνει η πόλη που θα τους σημάδευε για παντα. «Ποτέ δεν ξέχασε ο Γρηγόριος τας Αθήνας» γράφει ο κορυφαίος Έλληνας Πατρολόγος του 20ου αιώνα, Παναγιώτης Χρήστου. Γιατί; «Ο κυριότερος λόγος δια τον οποίον ησθάνετο ευγνωμοσύνην προς αυτάς ήτο ότι του εχάρισαν την φιλίαν του Βασιλείου. Από όλας τας σελίδας, τας οποίας αφιέρωσεν εις την φιλίαν ταύτην, οι δύο ούτοι στίχοι είναι οι χαρακτηριστικώτερες: Τα πάντα με δή κοινά και ψυχή μία, δυοίν δέουσα σωμάτων διάστασιν«.

Ο Γρηγόριος υπήρξε ο ποιητής που έγινε μεγάλος θεολόγος. Ο Γρηγόριος είναι ο Άγιος της Εκκλησίας που ύμνησε την έννοια της φιλίας. Όχι δια της απραξίας, αλλά στην πράξη. Σε μία εποχή νοσηρή στις σχέσεις των ανθρώπων τον δοξάζουμε που μας υπενθυμίζει την αξία της. Το μνημειώδες έργο του διαχρονική πρόσκληση φιλίας με τον εαυτό μας, τον πλησίον, τον Χριστό.