Πάμε…κατηχητικό;;; «Υπερασπίσου τα νιάτα σου» (A΄Tιμ. 4, 9-15)

Αγαπημένε μου κατηχητή,

Αγαπημένη μου κατηχήτρια,

Η αποστολική περικοπή της ερχόμενης Κυριακής μας προσφέρει μία πρώτης τάξεως ευκαιρία να στοχαστούμε πάνω στο μεγάλο θέμα της σχέσης της νεότητας με την Εκκλησία.

Ο τρόπος που ένας φορέας, ένας οργανισμός, ακόμη και εμείς οι ίδιοι συμπεριφερόμαστε στους νεώτερους, αποκαλύπτει με βεβαιότητα τον προσανατολισμό της ματιάς μας. Όταν η ματιά αυτή είναι στραμμένη προς το παρελθόν, τότε κάθε νέα γενιά, πέρα από τις φιλοφρονήσεις και τις εξαγγελίες για προσδοκίες και ελπίδες προς αυτήν, δέχεται αμέσως ή εμμέσως την καχυποψία. Για κάθε χώρο που έχει επενδύσει στο παρελθόν, ο νέος άνθρωπος είναι βασικά ένας υποψήφιος ανατροπέας. Η ορμή του, οι νέες ιδέες του, ο ενθουσιασμός του, η αγνότητα των προσθέσεων του, ακόμη και ο έμφυτος ηρωισμός του θέτουν σε κίνδυνο ισορροπίες, κεκτημένα, καθιερωμένα, πατροπαράδοτα και παραδοσιακά. Η φρέσκια ματιά του ταράζει το τέλμα της αδράνειας, της μονοτονίας και της μετριότητας. Η νεανική του αμφισβήτηση πανικοβάλλει τους αξιωματούχους κάθε λογής. Οι αντιρρήσεις του αποτελούν ένδειξη αυθάδειας και έλλειψης σεβασμού.

Οι τρόποι αντιμετώπισης του νέου ανθρώπου εκ μέρους χώρων με τέτοια νοοτροπία είναι δοκιμασμένοι: Κατ΄ αρχήν, η εξέλιξη ενός νέου, αναμφισβήτητα ταλαντούχου και ικανού, δεν θα εξαρτηθεί από τα χαρίσματα του αλλά από την ηλικία του. Κοντολογίς, ανεξαρτήτως προσόντων, ο νέος πρέπει να περιμένει για να …ωριμάσει. Στην περίπτωση αυτή, ωριμότητα ονομάζεται η προσαρμογή στα παλιά καλούπια και τις παγιωμένες νοοτροπίες. Σταδιακά, κάθε τάση εκτός καθιερωμένων και συνεπώς εκτός έλεγχου θα ελέγχεται και θα αδρανοποιείται. Παράλληλα, μια σειρά δοκιμασιών θα επιβεβαιώνει την πρόοδο της προσαρμογής και της ένταξής του. Αν το …πρόγραμμα εξελιχθεί ομαλά, έρχεται η ώρα της ενσωμάτωσης, στην οποίαν ο κάποτε ενθουσιώδης νέος άνθρωπος είναι πλέον σε θέση να κλείσει αυτός τώρα τον δρόμο στους επόμενους.

Αντίθετα, χώροι και φορείς με τη ματιά προσανατολισμένη στο μέλλον, αντιμετωπίζουν τους νέους ανθρώπους ως φεγγίτες ανοιχτούς προς ένα όραμα, ως πολίτες ενός καλύτερου κόσμου που πλησιάζει. Στους χώρους αυτούς δεν λείπει η διδασκαλία, ούτε η αυστηρότητα, ούτε τα όρια, ούτε οι υποδείξεις. Όλα αυτά όμως συνοδεύονται από ένα βαθύ σεβασμό προς την κάθε επόμενη νέα γενιά και μια ετοιμότητα των παλαιοτέρων να κοιτάξουν στα μάτια τον κάθε νέο άνθρωπο, να τον καμαρώσουν, να τον ενισχύσουν, να τον ενθαρρύνουν και να του παραδώσουν τη σκυτάλη. Οι χώροι αυτοί δεν φοβούνται την καινοτομία, τη φρεσκάδα και την αμφισβήτηση. Αντίθετα εκτιμούν τον αντίλογο, τον μετατρέπουν σε διάλογο και τελικά σε αρμονία. Με άλλα λόγια οι χώροι αυτοί παράγουν μουσική εξαίσια, που τρυπάει την κατήφεια του παρόντος και ανοίγει τις πύλες μιας παγκόσμιας συμφιλίωσης, όπως την σχεδίασε ο Δημιουργός, που όταν αυτή κινδύνεψε, δεν δίστασε να βγει από την μακαριότητά Του και να κατέβει μέχρι τον πάτο της ανθρώπινης τραγωδίας. Για τους νέους σταυρώθηκε ο Πλάστης, δηλαδή για τους έτοιμους, να αφήνουν κάθε στιγμή τα καθεστωτικά λιμάνια και να ανοίγονται σε θάλασσες όπου τα ελπιζόμενα παίρνουν υπόσταση, όπως αναφέρει και ο Απόστολος Παύλος. (Εβρ. 11,1).

Ο Απόστολος των Εθνών δεν ξεχνάει το παρελθόν. Δεν απαρνείται τα πάτρια. Ούτε το προσωπικό του παρελθόν ξεχνάει. Η ματιά του όμως, όπως και η ματιά όλης της πρώτης Εκκλησίας, είναι προσηλωμένη στα έσχατα. Στο καινούργιο. Το αποκαταστημένο. Το διαρκώς νέο. Το διαρκώς ανανεούμενο. Ξέρει όμως και την νοοτροπία του κόσμου, όταν το καινούργιο έρχεται να εκτοπίσει το παλαιό. Γι  αυτό και προετοιμάζει τον Τιμόθεο για την αποστολή που του αναθέτει στην Έφεσο, όταν τον καθιστά επίσκοπο:

Η συμβουλή του στίχου 12, θα έλεγε κάνεις πως θα έπρεπε να απευθύνεται σε άλλους. Προς κάποιους μεγαλύτερους σε ηλικία θα έπρεπε να λέει: «Μην περιφρονείτε τη νεότητα του Τιμόθεου». Κι όμως, στον ίδιο το λέει. Τολμώ λοιπόν να πω πώς η υπόδειξη αυτή έχει ένα άλλο, υποκρυπτόμενο νόημα:

«Υπερασπίσου τη νεότητα σου! Υπερασπίσου τα νιάτα σου!».

Και στο στίχο 14:

«Μην αφήνεις αδρανές το χάρισμά σου».

Ποιο νά  ΄ναι αυτό; Προφανώς αυτό καθ΄  εαυτό το χάρισμα της ιεροσύνης, που του δόθηκε με χειροθεσία των πρεσβυτέρων, μετά από θαυματουργική υπόδειξη (προφητεία). Εδώ όμως αυτό δεν έχει τόση σημασία. Σημασία έχει πως ο Παύλος, σαν πατέρας γεμάτος αρχοντιά και εμπιστοσύνη, του δίνει την ευχή του και μάλιστα τον συμβουλεύει να θεωρήσει τα νιάτα του, όχι μειονέκτημα αλλά τιμή και αφορμή για δράση. Διότι είναι νιάτα αγιασμένα από τον Πατέρα τον εν ουρανοίς.

Να όμως, που ο Απόστολος, ως σοφός παιδαγωγός, φροντίζει να αντιμετωπίσει και τις παγίδες του αυθορμητισμού, της αλαζονείας και του νεανικού ναρκισσισμού. Κοιτάξτε τη συνέχεια του στίχου 12:

«Ναι, να πάρεις πρωτοβουλίες. Ναι, να δώσεις διέξοδο στην ορμή της νιότης σου. παίρνεις όμως και ευθύνη. Αν θες να αναδειχθείς, δεν θα δώσεις δικαίωμα σε κανέναν να επιβεβαιώσει την προκατάληψη του απέναντι στους νέους. Θα γίνεις εσύ, ο νέος, υπόδειγμα στην αγάπη, στην πίστη, στην αγνότητα. Οι μεγαλύτεροι ξεπέρασαν την προκατάληψη και σ΄ εμπιστεύτηκαν. Μην τους απογοητεύσεις. Μην προδώσεις την εμπιστοσύνη τους. Έχεις επωμιστεί όχι μόνον την δική σου αξιοπρέπεια αλλά και την αξιοπρέπεια όλων των νέων ανθρώπων».

Και πώς τελειώνει η περικοπή; Στον στίχο 15, είναι σα να του λέει:

«Θέλησες ρόλο, ευθύνες, πρωτοβουλίες. Καλώς! Τώρα όμως είσαι σε δημόσια θεά. Φρόντισε να βλέπουν την προκοπή σου. Γίνε παράδειγμα, οδηγός και πρωτοπόρος στο δρόμο που διάλεξες για νέους και ηλικιωμένους».

Δεν υπάρχει νέος άνθρωπος που, με τέτοια συμπεριφορά, δεν θα ένιωθε μέσα του να φουντώνει το φιλότιμο και ο πόθος να φανεί αντάξιο μια τέτοιας πατρικής ευχής. Μια ευχή που ίσως όλοι να τη δικαιούμαστε από τους παλιότερους, οπωσδήποτε όμως την χρωστάμε στου επόμενους.

Δυο λόγια για συζήτηση, με αφορμή την αποστολική περικοπή:

1. Ποιος είναι «ο πιστός λόγος και άξιος κάθε αποδοχής», όπως αναφέρεται στον στίχο 9; Θα άξιζε τον κόπο να διάβαζε κανείς τους τρεις προηγούμενους στίχους για να καταλάβει την νοοτροπία της εποχής. Σας τους παραθέτω:

 «6 Υποδεικνύοντας αυτά στους αδελφούς θα είσαι καλός διάκονος του Χριστού Ιησού, γιατί θα ανατρέφεσαι με τα λόγια της πίστης και της καλής διδασκαλίας που έχεις παρακολουθήσει.  7 Αλλά απόφευγε τους βέβηλους μύθους και όσους ταιριάζουν σε γριές. Και γύμναζε τον εαυτό σου στην ευσέβεια.  8 Γιατί η σωματική γυμναστική είναι ωφέλιμη για λίγο, ενώ η ευσέβεια είναι ωφέλιμη για όλα, επειδή έχει ως συνέπεια υπόσχεση για τη ζωή την τωρινή και τη μελλοντική». Τι κοινά βρίσκεις με σημερινές καταστάσεις;

2. «…επειδή έχουμε ελπίσει σε Θεό ζωντανό», λέει ο στίχος 10. Με τι συγκρίνει τον Χριστό ο Απόστολος Παύλος;
3. Στον στίχο 14 αναφέρεται η προφητεία. Το τι επικρατούσε στην πρώτη εκκλησία, μα το περιγράφουν οι πράξεις των Αποστόλων, στο κεφ. 13, στίχο 1-3:

1 Ήταν τότε στην Αντιόχεια, στην εκκλησία που υπήρχε εκεί, προφήτες και δάσκαλοι, ο Βαρνάβας και ο Συμεών, που καλείται Νίγερ, και ο Λούκιος ο Κυρηναίος και ο Μαναήν, που είχε ανατραφεί παιδί μαζί με τον Ηρώδη τον τετράρχη, και ο Σαύλος.  2 Ενώ λοιπόν λειτουργούσαν αυτοί στον Κύριο και νήστευαν, είπε το Πνεύμα το Άγιο: «Ξεχωρίστε μου, λοιπόν, το Βαρνάβα και το Σαύλο για το έργο που τους έχω προσκαλέσει».  3 Τότε, αφού νήστεψαν και προσευχήθηκαν και επέθεσαν τα χέρια σ’ αυτούς, τους απέστειλαν.