Προσβάσιμη σελίδα

«Τιμημένα γηρατειά δεν είναι τα πολυχρόνια, ούτε μετριούνται με τα χρόνια»

 Σοφίας Σολομώντος το Ανάγνωσμα  (Κεφ. 4, 7-15) 

7. Δίκαιος ἐὰν φθάσῃ τελευτῆσαι, ἐν ἀναπαύσει ἔσται.

8. Γῆρας γὰρ τίμιον, οὐ τὸ πολυχρόνιον,

οὐδὲ ἀριθμῷ ἐτῶν μεμέτρηται.

9. Πολιὰ δὲ ἐστι φρόνησις ἀνθρώποις·

καὶ ἡλικία γήρως, βίος ἀκηλίδωτος.

  1. Εὐάρεστος Θεῷ γενόμενος ἠγαπήθη,

καὶ μεταξὺ ἁμαρτωλῶν μετετέθη.

  1. Ἡρπάγη, μὴ κακία ἀλλάξῃ σύνεσιν αὐτοῦ,

ἢ δόλος ἀπατήσῃ ψυχήν αὐτοῦ.

  1. Βασκανία γὰρ φαυλότητος ἀμαυροῖ τὰ καλά,

καὶ ῥεμβασμὸς ἐπιθυμίας μεταλλεύει νοῦν ἄκακον.

  1. Τελειωθεὶς ἐν ὀλίγῳ, ἐπλήρωσε χρόνους μακρούς·
  2. ἀρεστὴ γάρ ἦν Κυρίῳ ἡ ψυχὴ αὐτοῦ,

διὰ τοῦτο ἔσπευσεν ἐκ μέσου πονηρίας.

Οἱ δὲ λαοὶ ἰδόντες, καὶ μὴ νοήσαντες,

 μηδὲ θέντες ἐπὶ διανοίᾳ τὸ τοιοῦτον·

  1. ὅτι χάρις καὶ ἔλεος ἐν τοῖς ὁσίοις αὐτοῦ,

 καὶ ἐπισκοπὴ ἐν τοῖς ἐκλεκτοῖς αὐτοῦ.

ΕΡΜΗΝΕΙΑ

  1. Δίκαιος ἐὰν φθάσῃ τελευτῆσαι, ἐν ἀναπαύσει ἔσται.

   Ο Δίκαιος (ο άνθρωπος του Θεού),

αν  φτάσει στη στιγμή που θα πεθάνει, θα αναπαυτεί.

Ο Δίκαιος για να πεθάνει σημαίνει ότι έχει τελειώσει τον προορισμό του εδώ πάνω στη γη και περιμένει να αναπαυτεί, όπως αναπαύονται όλοι οι άγιοι. Αλλά επειδή αυτό εναπόκειται στο χέρι του Θεού, γι  αυτό  η εκκλησία το ζητάει για κάθε χριστιανό που πεθαίνει.  Ας θυμηθούμε το τροπάριο της νεκρώσιμης ακολουθίας: «Εἰς τὴν κατάπαυσίν σου, Κύριε, ὅπου πάντες οἱ Ἅγιοί σου ἀναπαύονται, ἀνάπαυσον καὶ τὴν ψυχὴν τοῦ δούλου σου, ὅτι μόνος ὑπάρχεις ἀθάνατος». 

  1. Γῆρας γὰρ τίμιον, οὐ τὸ πολυχρόνιον,

οὐδὲ ἀριθμῷ ἐτῶν μεμέτρηται.

   Τιμημένα γηρατειά δεν είναι τα πολυχρόνια

   ούτε μετριούνται με τα χρόνια.

Εδώ κάνει μια σύγκριση ανάμεσα στην τιμιότητα  και τα πολυχρόνια γηρατειά   και υποστηρίζει ότι για να γίνεις τίμιος δεν χρειάζεται να φτάσεις στα γηρατειά. Βέβαια τα γηρατειά λόγω της πολύχρονης πείρας που αποκτά ο άνθρωπος με την πάροδο πολλών ετών είναι σεβάσμια και απονέμουμε σε αυτά τιμή και σεβασμό.  Αλλά από μόνα τους τα γηρατειά δεν είναι τιμημένα, αν ο άνθρωπος δεν τιμήσει το χρόνο που του έδωσε ο Θεός να ζήσει, δεν τον αξιοποιήσει για την σωτηρία του «εξαγοραζόμενος τον καιρόν». Συνεπώς  όσα χρόνια κι αν ζήσει ο άνθρωπος δεν θα φτάσει στα τιμημένα γηρατειά, αν ο ίδιος δεν τα τιμήσει, γιατί  μπορεί κανείς να γίνει τίμιος και πριν γεράσει αλλά μπορεί κάποιος να γεράσει και να μην είναι τίμιος.  Επομένως  η τιμιότητα, όπως λέγει ο Σολομών, δεν μετριέται με τα χρόνια αλλά με τη σύνεση και τη σοφία που έχει κανείς αποκτήσει, όσα χρόνια κι αν ζήσει.

  1. Πολιὰ δὲ ἐστι φρόνησις ἀνθρώποις·

    καὶ ἡλικία γήρως βίος ἀκηλίδωτος.

   Με γκρίζα μαλλιά νομίζουν οι  άνθρωποι ότι φτάσουν στη φρόνηση,

  Αλλά  η  ηλικία των γηρατειών είναι ο έντιμος βίος.

Στον στίχο αυτόν διευκρινίζεται καλύτερα η παραπάνω σκέψη του συγγραφέα. Τα γκρίζα μαλλιά που έχει κάποιος  δεν συνεπάγεται πάντοτε ότι έχει και σύνεση αλλά μάλλον η σύνεση για να αποκτηθεί πρέπει να γίνουν τα μαλλιά γκρίζα. Δεν μετριούνται επομένως  όλα τα χρόνια που έζησε ένας άνθρωπος αλλά όσα χρόνια της ζωής του ήταν ακηλίδωτα και αμόλυντα και δεν μπορεί κανένας να τον κατηγορήσει για κάτι.  Αυτή λοιπόν είναι η πραγματική ηλικία ενός γέροντα.

  1. Εὐάρεστος Θεῷ γενόμενος ἠγαπήθη,

      καὶ μεταξὺ ἁμαρτωλῶν μετετέθη.

      Όταν κάποιος γίνει ευάρεστος στον Θεό, αγαπιέται από αυτόν

     και τον μεταθέτει από τις τάξεις των αμαρτωλών.

Συχνά αναρωτιόμαστε γιατί κάποιον άνθρωπο και ιδιαίτερα νέο τον παίρνει ο Θεός. Η απάντηση είναι ότι έγινε ευάρεστος στον θεό και αγαπήθηκε και γι  αυτό τον πήρε κοντά του. Ακόμα γιατί τον απάλλαξε από τη συναναστροφή με αμαρτωλούς ανθρώπους και τον ανακούφισε. Άρα ο Θεός τον πήρε κοντά του για το καλό  του, δηλαδή για να τον ευχαριστήσει, όπως αυτός ευχαρίστησε τον Θεό.

  1. Ἡρπάγη, μὴ κακία ἀλλάξῃ σύνεσιν αὐτοῦ,

      ἢ δόλος ἀπατήσῃ ψυχήν αὐτοῦ.

     Τον αρπάζει ο Θεός μήπως η κακία του αλλάξει το συνετό μυαλό του,

      ή κάποιος δόλος  απατήσει την ψυχή του.

Η αγάπη του Θεού για τον άνθρωπο που είναι ευάρεστός του, δηλαδή τον δίκαιο, εκδηλώνεται και με τον φόβο μήπως αλλάξει προς το κακό ο δίκαιος και πάψει να είναι ευάρεστος στον Θεό. Η κακία είναι τόσο πανούργα και χρησιμοποιεί τόσους δόλους, ενώ ο άνθρωπος είναι τόσο επιρρεπής προς το κακό, οπότε υπάρχει κίνδυνος να απατηθεί και να τον παρασύρει προς το κακό. Γι  αυτό όπου υπάρχει τέτοιος κίνδυνος, ο Θεός παρεμβαίνει, διακόπτει τη ζωή του δίκαιου ανθρώπου και τον καλεί να έρθει κοντά του για να τον προστατεύσει και να τον αναπαύσει.

  1. Βασκανία γὰρ φαυλότητος ἀμαυροῖ τὰ καλά,

     καὶ ῥεμβασμὸς ἐπιθυμίας μεταλλεύει [1]νοῦν ἄκακον.

    Γιατί η μαγεία της αμαρτίας  αμαυρώνει το καλό

   και η χαλαρότητα μπροστά στις επιθυμίες

   διαφθείρει  και τον πιο άκακο άνθρωπο.

Η αμαρτία μαγεύει τον άνθρωπο κι έτσι ό,τι καλό  κι αν έκανε το αμαυρώνει, το αχρηστεύει. Εξάλλου δεν χρειάζεται και πολύ, λίγο να χαλαρώσει ο άνθρωπος, να πει ένα «δεν βαριέσαι» στις κακές επιθυμίες και αμέσως τον πήρε από κάτω, τον έκανε δούλο της, γιατί του αλλάζει τα μυαλά και εκεί που  ήταν συνετός, άκακος, γίνεται πονηρός και κακός. Καμιά χαλάρωση επομένως μπροστά στις κακές επιθυμίες δεν δικαιολογείται αλλά χρειάζεται συνεχής εγρήγορση και επαγρύπνηση.

  1. Τελειωθεὶς ἐν ὀλίγῳ, ἐπλήρωσε χρόνους μακρούς·

     Αφού ολοκληρωθεί σε αυτή τη ζωή  σε σύντομο χρονικό διάστημα

   είναι σαν να έχει συμπληρώσει  πολλά χρόνια συνετής ζωής.

Εκείνο που αξίζει σε αυτή τη ζωή επομένως δεν είναι να ζήσει κανείς πολλά χρόνια αλλά να ζήσει με αγώνα και προσπάθεια. Εξάλλου ο χρόνος της ζωής μας είναι σύντομος, η πληρότητα όμως και η ολοκλήρωση που θα αποκτηθεί στη σύντομη αυτή ζωή είναι το εισιτήριο που θα μας επιτρέψει να μπούμε στην άλλη τη ζωή, που είναι αιώνια. Παράλληλα αξιοποιούμε και με τον καλύτερο τρόπο αυτά τα χρόνια που μας έδωσε ο Θεός και αισθάνεται κανείς ευχαρίστηση και ικανοποίηση ότι έκανε το καθήκον του απέναντι στο Θεό, ότι έκανε το θέλημα του Θεού, όπως ομολογεί και ο θείος Παύλος: «7 τὸν ἀγῶνα τὸν καλὸν ἠγώνισμαι, τὸν δρόμον τετέλεκα, τὴν πίστιν τετήρηκα· 8 λοιπὸν ἀπόκειταί μοι ὁ τῆς δικαιοσύνης στέφανος, ὃν ἀποδώσει μοι ὁ Κύριος ἐν ἐκείνῃ τῇ ἡμέρᾳ, ὁ δίκαιος κριτής, οὐ μόνον δὲ ἐμοί, ἀλλὰ καὶ πᾶσι τοῖς ἠγαπηκόσι τὴν ἐπιφάνειαν αὐτοῦ (Τιθ,Β, 4,7-8). 

  1. ἀρεστὴ γάρ ἦν Κυρίῳ ἡ ψυχὴ αὐτοῦ,

 διὰ τοῦτο ἔσπευσεν ἐκ μέσου πονηρίας.

Οἱ δὲ λαοὶ ἰδόντες, καὶ μὴ νοήσαντες,

 μηδὲ θέντες ἐπὶ διανοίᾳ τὸ τοιοῦτον·

Γιατί η ψυχή αυτού του ανθρώπου ήταν αρεστή στον Θεό

και γι  αυτό ο Θεός βιάστηκε να τον πάρει από τους πονηρούς ανθρώπους.

 Όμως οι άνθρωποι, που το είδαν αυτό, δεν το κατάλαβαν  

και δεν έβαλαν καθόλου στο μυαλό τους κάτι τέτοιο.

Ο στίχος αυτός έρχεται να συμπληρώσει αυτά που είπε στους στίχους 10 και 11. Ο λόγος που άρπαξε τον δίκαιο μέσα από τους αμαρτωλούς και πονηρούς ήταν βέβαια, γιατί ήταν ευάρεστος στο Θεό, αγαπήθηκε και τον πήρε κοντά του, παράλληλα όμως γιατί φοβήθηκε μήπως οι αμαρτωλοί και πονηροί άνθρωποι του αλλάξουν το μυαλό και από άκακο τον κάνουν κακό. Αυτό που προσθέτει τώρα είναι ότι κάτι τέτοιο δεν μπορούν να το καταλάβουν πολλοί άνθρωποι. Βλέπουν τον πρόωρο θάνατο αλλά και τον κανονικό και δεν τον κατανοούν. Και είναι απόλυτα δικαιολογημένοι, γιατί ο θάνατος δεν ταιριάζει στον άνθρωπο. Ο άνθρωπος γεννήθηκε με τη δυνατότητα να γίνει αθάνατος αλλά διάλεξε λάθος δρόμο, τον δρόμο του εγωισμού και όχι της υπακοής και της ταπείνωσης. Και τώρα θρηνεί και δεν καταλαβαίνει πως φτάσαμε σε αυτό το σημείο. Ακούμε στην νεκρώσιμη ακολουθία:

«Θρηνῶ καὶ ὀδύρομαι, ὅταν ἐννοήσω τὸν θάνατον, καὶ ἴδω ἐν τοῖς τάφοις κειμένην την εικόνα του Θεού… Πῶς παρεδόθημεν τῇ φθορᾷ, καὶ συνεζεύχθημεν τῷ θανάτῳ;». Από  αυτή όμως την τραγική κατάσταση μας έβγαλε ο Χριστός με την σταυρική του θυσία και την λαμπροφόρο ανάστασή σου και μας άνοιξε τον δρόμο για τον παράδεισο. Αυτό δεν μπορούν να το καταλάβουν όσοι δεν πιστεύουν στον Χριστό.

  1. ὅτι χάρις καὶ ἔλεος ἐν τοῖς ὁσίοις αὐτοῦ,

 καὶ ἐπισκοπὴ ἐν τοῖς ἐκλεκτοῖς αὐτοῦ. 

  1. Γιατί χάρη και έλεος υπάρχει στους ανθρώπους του Θεού

   και σκέπη και προστασία στους εκλεκτούς του.

Αφού μας περιέγραψε την ματαιότητα τη ζωής έρχεται να μας θυμίσει τις δωρεές του Θεού: «χάρις καὶ ἔλεος καὶ ἐπισκοπὴ». Το έλεος του Θεού είναι μεγάλο αλλά και η χάρη του επίσης μεγάλη και αυτά όταν τα έχουμε, έχουμε πλήρη «ἐπισκοπὴ» δηλαδή προστασία. Επομένως δεν μας φοβίζουν τα γκρίζα μαλλιά, δεν μας φοβίζει ο θάνατος, φτάνει να είμαστε πάντοτε κοντά στο Θεό και σε αυτήν την ζωή και στην άλλη, «όπου επισκοπεί το φως του Προσώπου του Κυρίου», διότι για τους χριστιανούς ο Κύριος είναι η ανάσταση, η ζωή και η ανάπαυση. Αμήν.

[1] Μεταλλεύω (μεταλλείο) = σκάβω για μετάλλευμα, γενικώς σκάβω, υποσκάπτω, διαφθείρω

 

 

Πρόσφατες
δημοσιεύσεις
Λόγος και Μέλος: Άρθρο Μαρκέλλου Πιράρ «Έτσι ψάλανε οι παππούδες»
Λόγος και Μέλος: Άρθρο Θωμά Αποστολόπουλου «Δέκα λεπτομέρειες για τη βυζαντινή μουσική»
Μνήμη Μανόλη Κ. Χατζηγιακουμή: σκαπανέας, διασώστης, κιβωτός
«Το ευ ζην μου εδίδαξε ο Λυκούργος Αγγελόπουλος»
«Θα ανοίξω το στόμα της ψυχής μου και θα γεμίσει από Άγιο Πνεύμα»