Άγιος Ιερομάρτυρας Μελέτιος, επίσκοπος Κίτρους: Πριν από 202 χρόνια δίνει τη ζωή του για το Χριστό και την Πατρίδα (18 Μαΐου 1821)
18 Μαΐου 2023Στο Αγιολόγιο της Ορθόδοξης Εκκλησίας, σημαντική θέση κατέχουν οι Νεομάρτυρες. Οι Άγιοι που έδωσαν τη ζωή τους, στους τελευταίους αιώνες, για την πίστη στο Χριστό και στην Εκκλησία Του, κατά τη διάρκεια της πολύχρονης Οθωμανικής αυτοκρατορίας αλλά και της Μικρασιατικής Καταστροφής. Ανάμεσα στους Νεομάρτυρες, συγκαταλέγεται και ο Άγιος Νεοϊερομάρτυρας καὶ Ἐθνομάρτυρας Μελέτιος Α’ Κυριακός, επίσκοπος Κίτρους.
Λίγες πληροφορίες είναι γνωστές για τη ζωή του. Είλκε την καταγωγή του από τον Κολινδρό Πιερίας ή, κατ’ άλλους, από το νησί της Άνδρου και από το 1812 χειροτονήθηκε επίσκοπος Κίτρους. Κατά τη διάρκεια της αρχιερατείας του, μεταφέρει την έδρα της επισκοπής από το Κίτρος στον Κολινδρό. Σύμφωνα με την ιστορική έρευνα, «το 1815 ανακαινίζει το ναό του Αγίου Δημητρίου του Κολινδρού με τεχνίτες από το Καταφύγι, το Λευτεροχώρι και τον Κολινδρό»[1]. Σε όλη τη διάρκεια της αρχιερατείας του, υπήρξε υπόδειγμα Αρχιερέως, αφού υπήρξε αφιλοχρήματος και δεν ενδιαφερόταν να κάνει περιουσία.
Τον Μάρτιο του 1821 ξεκινάει η επανάσταση εναντίον της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Γρήγορα το μήνυμα της επαναστάσεως μεταλαμπαδεύεται σε όλη την σκλαβωμένη Ελλάδα (Μακεδονία, Θεσσαλία, Αιγαίο κ.α.). Εκείνη την περίοδο, διοικητής στη Θεσσαλονίκη είναι ο Γιουσούφ μπέης. Παράλληλα, ο μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Ιωσήφ από το 1819 βρίσκεται στην Κωνσταντινούπολη, ως μέλος της Ιεράς Συνόδου του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Σύμφωνα με το κανονικό δίκαιο, ο επίσκοπος Κίτρους ήταν ο «πρώτος τη τάξει» επίσκοπος της Επαρχιακής Συνόδου της Θεσσαλονίκης, οπότε ελλείψει του μητροπολίτη, ο επίσκοπος Κίτρους αναλάμβανε χρέη τοποτηρητή. Έτσι και εκείνη την περίοδο· ο επίσκοπος Κίτρους Μελέτιος είναι τοποτηρητής στη μητρόπολη Θεσσαλονίκης.
Ο διοικητής της πόλης ήταν πολύ εχθρικός εναντίον των χριστιανών και γνώριζε την ύπαρξη επαναστατικού κινήματος εναντίον της Οθωμανικής Αυλής. Τότε, ο ιεροδικαστής Χαϊρουλάχ επισκέπτεται τον Κίτρους Μελέτιο για να τον προειδοποιήσει για τις βάναυσες ενέργειες του διοικητή στους χριστιανούς. Από την άλλη πλευρά, ο Κίτρους Μελέτιος έδειξε άγνοια για τα λεγόμενα του ιεροδικαστή και τον διαβεβαίωσε για την αφοσίωση των Ελλήνων χριστιανών στο σουλτάνο της Οθωμανικής αυτοκρατορίας.
Ο διοικητής Γιουσούφ μπέης γνωρίζει για επερχόμενη επανάσταση και στην πόλη του και διατάζει να στείλουν ομήρους, από τους οποίους οι περίπου 100 ήταν μοναχοί.
Ο Μελέτιος παραμένει ανενόχλητος και συνεχίζει να ασκεί τα καθήκοντά του στην πόλη. Παράλληλα, λαμβάνει την πληροφορία ότι ο μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Ιωσήφ μαζί με άλλους μητροπολίτες βρίσκονται φυλακισμένοι στην Πόλη και ο Οικουμενικός Πατριάρχης Γρηγόριος Ε’ απαγχονίστηκε στις 10 Απριλίου (ημέρα του Μ. Σαββάτου). Ποτέ του δεν του πέρασε από το μυαλό να φύγει από τη Θεσσαλονίκη και να παρατήσει το ποίμνιό του στα χέρια των Οθωμανών.
Ο Γιουσούφ μπέης διατάζει να φέρουν τον επίσκοπο Μελέτιο μαζί με τους πρόκριτους της περιοχής μπροστά του. Στο Καμπάνι (αγορά Βλάλη), ο επίσκοπος βασανίζεται, απαγχονίζεται και δίνει τη ζωή του και το αίμα του για τον Χριστό και την πατρίδα μαζί με άλλους πρόκριτους, τον Γεώργιο Βλάλη, τον Χρήστο Μενεξέ, τον Στέργιο Πολύδωρο κ.α. Το μαρτύριό τους έγινε στις 18 Μαΐου 1821.
Ο Ιερός Ναός του Αγίου Δημητρίου Κολινδρού Πιερίας που ανακαίνισε ο Άγιος Μελέτιος
Πριν από 202 χρόνια έγινε το μαρτύριο του Αγίου Μελετίου, όμως για πάντα είναι επίκαιρο στη ζωή της εκκλησίας. Κατάφερε ο, σημερινός τιμώμενος, Άγιος Μελέτιος να κάνει πράξη την παραγγελία που δίνει ο Απόστολος Παύλος στον μαθητή του, τον Τιμόθεο. «Κακοπάθησον οὖν ὡς καλός στρατιώτης τοῦ Χριστοῦ, και συνεχίζει ο Απόστολος, οὐδεὶς στρατευόμενος ἐμπλέκεται ταῖς τοῦ βίου πραγματείαις, ἵνα τῷ στρατολογήσαντι ἀρέσῃ… τόν κοπιῶντα γεωργόν δεῖ πρῶτον τῶν καρπῶν μεταλαμβάνειν», («Κακοπάθησε σαν καλός στρατιώτης του Χριστού. Όταν κάποιος υπηρετεί ως στρατιώτης, δεν μπλέκεται στις υποθέσεις και τις φροντίδες της καθημερινής ζωής, για να είναι αρεστός σ’ αυτόν που τον στρατολόγησε. Ο γεωργός που κοπιάζει για να καλλιεργήσει το χωράφι του πρέπει πρώτος να απολαμβάνει τους καρπούς που θα συνάξει»).
Για την απελευθέρωση της υπόδουλης Ελλάδας, εκτός από τους ήρωες και τους ανθρώπους που έδωσαν τη ζωή τους, σπουδαία θέση κατέχει και ο ιερός κλήρος της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Έδωσαν τη ζωή τους «για του Χριστού την πίστη την αγία και της Πατρίδος την ελευθερία» και να παραμείνει αναμμένη η δάδα της Ελληνορθόδοξης πίστης και παράδοσης. Αυτή τη δάδα καλούμαστε να την διαφυλάξουμε άσβεστη και να την παραδώσουμε και στις επόμενες γενιές.
Ἀπολυτίκιον Ἦχος γ΄. Θείας Πίστεως
Χαίρει ἔχουσα, ἡ Πιερία, Ἱερόαθλον λαμπρὸν ποιμένα, τὸν ἐπίσκοπον Κίτρους Μελέτιον, Ὑπὲρ Χριστοῦ γὰρ τὸ αἷμα ἐξέχεε Θεσσαλονίκης φοινίξας τὸ ἔδαφος· διὸ ἅπαντες, τιμῶμεν αὐτὸν ἐν ἄσμασι, Αὐτοῦ ἐξιστοροῦνες τὰ θαυμάσια.
