Ο γάμος ως πορεία σωτηρίας

(Προηγούμενη δημοσίευση: http://www.pemptousia.gr/?p=372955)

Στον αγώνα για τον επαναπατρισμό στους κόλπους Του ο Θεός δεν αφήνει τον άνθρωπο μόνο στη μοίρα του, αλλά οὕτως γὰρ ἠγάπησεν ὁ Θεὸς τὸν κόσμον  και δε θέλει ει μή τὸ ἐπιστρέψαι καὶ ζῆν αὐτόν. Ο γάμος εντάσσεται μέσα στο γενικότερο σχέδιο του Θεού για τη σωτηρία του πλάσματός του. Ερχόμενος ο Λόγος του Θεού στον κόσμο ευλόγησε πέραν της παρθενίας, η οποία αποτελεί στην ουσία της τον πνευματικό γάμο του ανθρώπου με το Θεό, και τον γάμο. Ο Κύριος Ιησούς Χριστός ευλόγησε το θεσμό του γάμου προσφέροντας τη χαρά της ένωσης ενός ζευγαριού.

Η Γραφή ήδη εκ προοιμίου μαρτυρεί περίτρανα ότι «οὐ καλὸν εἶναι τὸν ἄνθρωπον μόνον». Ο Θεός, δημιουργώντας τον κόσμο, έβαλε σ’ αυτόν δύο βαθμίδες για τους κατοίκους του. Για εκείνους μεν που ζουν με σεμνότητα θέσπισε το γάμο και την τεκνογονία· για δε τους άλλους καθιέρωσε την αγνότητα για να έχουν καθαρή ζωή, κάνοντάς τους ίσους με τους αγγέλους.[1] Γι’ αυτό και οι Πατέρες λέγουν ότι ο γάμος είναι μεν κάτι γήινο, χοϊκό, αλλά είναι οδός ασφαλείας.[2] Έτσι, ο Κύριος ενανθρωπήσας επιβεβαίωσε και ευλόγησε το θεσμό του γάμου ως μέσο σωτηρίας, παρευρισκόμενος ἐν Κανᾷ δὲ γάμω, τὸ ὕδωρ οἶνον ἐκτελῶν[3].

Ο γάμος συνάπτεται δυνάμει της ερωτικής έλξης την οποία ο Θεός έβαλε ανάμεσα στον άνδρα και τη γυναίκα. Ο Θεός «ἡδονὴν ἐνέσπειρε[4]», έβαλε ανάμεσά τους «οἶστρον[5]» – μανιώδες πάθος, «ἔρωτας ἐγκατέσπειρε[6]», «τὴν μετὰ σφοδρότητος ἀγάπην[7]», «ἀγάπην διηνεκῆ[8]», «σύνδεσμον διαθέσεως τιθείς ἄρρηκτον[9]» κλπ. Δυνάμει του έρωτα ο άνθρωπος αποσπάται από τη σταθερότητα και ενώνεται με άλλο άνθρωπο έχοντας ως αρχέτυπο την αγαπητική σχέση και ενότητα της Αγίας Τριάδος. Με την ιερολογία της ακολουθίας του γάμου η Εκκλησία εύχεται ο Θεός να δώσει στους συζύγους ὁμόνοιαν ψυχῶν καὶ σωμάτων. Και ο λόγος αυτός εκφράζει το βάθος και την ουσία της αγάπης την οποία οι δύο άνθρωποι πρέπει να βιώσουν. Αγάπη που αγκαλιάζει ολόκληρη την ύπαρξη των συζύγων: ψυχές και σώματα. Ο γάμος αποτελεί ένα εργοστάσιο αγάπης, μέσα στο οποίο ο κάθε ένας μπαίνει σαν μονάδα κι οι δύο εξέρχονται και πάλι ως μονάδα. Η αγαπητική ενότητα του άνδρα και της γυναίκας μέσα στο γάμο εκφράζεται με τη φράση «ἔσονται οἱ δύο εἰς σάρκα μίαν». Η αγαπητική ένωση των συζύγων είναι το μεγάλο πνευματικό κεφάλαιο της συμπορεύσεώς τους. Κι αυτός είναι ο επιτυχημένος γάμος: δύο σώματα σε μια ψυχή. Παντού και πάντα μαζί με τον Χριστό. Κι έτσι αποτυπώνεται η άλλη άποψη ότι τελικά στο γάμο εισέρχονται δύο και εξέρχονται τρεις.

Η γαμήλια σχέση αποτελεί την ύψιστη μορφή ανθρώπινης επικοινωνίας, την πλήρη ενότητα σε όλα τα επίπεδα (πνευματικό, συναισθηματικό, σωματικό, κοινωνικό κ.α.). Είναι χαρακτηριστικό ότι την ένωση των συζύγων η Γραφή την περιγράφει με το ρήμα «γιγνώσκω». Γνώση στη Γραφή σημαίνει σχέση και όχι κατανόηση. Ο γάμος είναι παράδειγμα πραγμάτωσης της ζωής ως σχέσης· εικονίζει την κοινωνία στην ετερότητα, το άνοιγμα του αγνώστου, την αλληλοπεριχώρηση των προσώπων. Αν θυμηθούμε την απάντηση της Θεοτόκου προς τον αρχάγγελο Γαβριήλ θα κατανοήσουμε επαρκώς ότι μια γαμήλια σχέση είναι αυτό ακριβώς, μια καθολική γνώση ενός ανθρώπου από κάποιον άλλο. Μια περιχώρηση του «είναι» δύο ανθρώπων, μια κοινωνία προσώπων. Η σχέση, λοιπόν, που αναπτύσσεται στα πλαίσια του γάμου αντικατοπτρίζεται στις ενδοτριαδικές σχέσεις της θεότητος, όπου ο Πατήρ, ο Υιός και το Άγιο Πνεύμα ταυτίζονται και αποτελούν Τριάς εν Μονάδι και Μονάς εν Τριάδι. Την αυτή ενότητα και ομοουσιότητα αγωνίζονται να επιτύχουν δύο σύζυγοι στα γαμήλια πλαίσια.

(Συνεχίζεται)

[1] Μέγας Αθανάσιος, Βίος και πολιτεία Συγκλητικής, ΒΕΠΕΣ 35, 242

[2] Αιμιλιανού Σιμωνοπετρίτου, Λόγοι εόρτιοι μυσταγωγικοί, «Ο μοναχός και το θαβώριον φως», Εκδόσεις Ίνδικτος, Αθήνα 2021

[3] Εκ του Μεγάλου Κανόνος

[4] Αμφιλοχίου Ικονίου, Λόγος Δ’, PG 39, 72C

[5] Βασιλείου Αγκύρας, Περί Παρθενίας, ΒΕΠΕΣ 29, 220

[6] Ιωάννου Χρυσοστόμου, Εγκώμιον εις Μάξιμον, PG 51, 230B

[7] Του Ιδίου, Ομιλία Κ’, ΕΠΕ 21, 220

[8] Ιωάννου Χρυσοστόμου, Εις Γένεσιν, PG 54, 606

[9] Ευχή αρραβώνος