(Επιμέλεια Στέλιος Κούκος)
Του οσίου πατήρ ημών Νείλου (του Σόρσκυ)
Λόγος 12ος
Περί κενοδοξίας
Μεγάλη εγρήγορση πρέπει να έχουμε κατά του πνεύματος της κενοδοξίας, το οποίο είναι ύπουλο και με μεγάλη δολιότητα κλέβει τον πνευματικό θησαυρό και υποβιβάζει την πρόοδο του μοναχού. Έχει αντικειμενικό του σκοπό να καταστρέψει το έργο μας, ώστε να μη γίνεται για τον Θεό, αλλά για την δόξα και την ευαρέσκεια των ανθρώπων.
Γι’ αυτό, κάθε στιγμή που πειραζόμαστε απ’ αυτό το πνεύμα, είτε με τις αισθήσεις μας, είτε με τον λογισμό, και για να είναι το έργο μας για τον Θεό και την ψυχική μας ωφέλεια, πρέπει να αποφεύγουμε την δόξα και τον έπαινο των ανθρώπων, σκεπτόμενοι πάντοτε αυτά τα οποία είπε ο προφήτης Δαβίδ: «Κύριος διεσπόρπισεν οστά ανθρωπαρέσκων» (Ψαλμ. 52, 6).
Με αυτόν τον τρόπο να διώχνουμε τους λογισμούς, που μας επαινούν και μας παρακινούν να κάνουμε κάτι για την ευαρέσκεια των ανθρώπων, και όλα αυτά, δυστυχώς, να έχουμε την εντύπωση ότι τα κάνουμε για την δόξα του Θεού.
Εάν κάποιος έχει μία καλή πνευματική κατάσταση και μολαταύτα μερικές φορές, λόγω αδυναμιών του, νικάται χωρίς να το θέλει από αυτόν τον λογισμό, να εξομολογείται προσευχόμενος στον Θεό και συγχωρείται, αφού τον άφησε ο πειρασμός της κενοδοξίας.
Ενώ, εάν θέλουμε να σοφισθούμε κάτι εναντίον του λογισμού της κενοδοξίας, να κάνουμε τα εξής:
Να θυμόμαστε με συντριβή καρδιάς πριν να προσευχηθούμε, την φοβερή κατάσταση της Μέλλουσας Κρίσεως και να θεωρούμε τον εαυτό μας ως κατάδικο. Ακόμη να σκεπτόμαστε την ώρα του θανάτου μας και την έξοδό μας απ’ αυτή την ζωή, και με αυτές τις σκέψεις θα φεύγει το αδιάντροπο πνεύμα της κενοδοξίας.
Και, εάν τίποτε απ’ αυτά, που σημειώσαμε, δεν μπορέσει να μας βοηθήσει, ας φοβηθούμε από την ντροπή που έχει να ακολουθήσει μετά από την κενοδοξία. Διότι λέει ο άγιος Ιωάννης της Κλίμακος, ότι αυτός που υπεραίρεται ενώπιον των πειρασμών που του συμβαίνουν, χωρίς αμφιβολία θα ταπεινωθεί.
Και εάν κάποιος αρχίσει να επαινείται ή εάν οι αόρατοι εχθροί τον προσβάλλουν με λογισμούς κενοδοξίας και παρουσιάζεται ενώπιον μας, ότι είναι άξιος τιμής και δόξας και καλύτερου στασιδιού και είναι άξιος μεγαλύτερης τιμής και προσοχής από τους άλλους, αμέσως αυτός ο μοναχός και γενικά όλοι μας, να ενθυμούμεθα τις αμαρτίες μας και να λέμε: «Άραγε είμαστε άξιοι επαίνων, εμείς που κάναμε τόσα κακά έργα»;
Και αμέσως θα καταλάβουμε ότι είμαστε ανάξιοι γι’ αυτές τις ανθρώπινες τιμές, και οι δαιμονικοί λογισμοί θα φύγουν από κοντά μας, και το βασικότερο, ότι δεν θα μας ενοχλούν πλέον με τόση δύναμη, λέει ο Νικήτας Στηθάτος.
Και, εάν δεν έχουμε κάνει κακά έργα, να σκεπτόμαστε τις θείες εντολές, τις οποίες πρέπει να εκπληρώνουμε και θα καταλάβουμε ότι έχουμε εφαρμόσει όσο ένα ποτήρι νερό μπροστά στην άπειρη θάλασσα των ανεκπλήρωτων εντολών του Θεού.
Έτσι, λοιπόν, ας αγωνιζόμαστε κατά της κενοδοξίας και νομίζουμε, ότι επαρκούν οι τρόποι που γράψαμε για την αποφυγή της. Εάν δεν αγωνισθούμε και για πολύ καιρό συγκατατιθέμεθα σ’ αυτούς τους λογισμούς, τότε αυτοί ενδυναμώνονται μέσα μας και γεννούν την απροσεξία και την υπερηφάνεια, η οποία είναι η αρχή και το τέλος όλων των κακών.
Από το βιβλίο του Οσίου Νείλου Σόρσκυ, «Περί νοεράς Εργασίας», των εκδόσεων Ορθόδοξος Κυψέλη.
