(Προηγούμενη δημοσίευση: https://www.pemptousia.gr/?p=407510)
Οι οστικές μεταστάσεις, όπως αναφέρθηκε λεπτομερώς στην παρούσα διπλωματική, είναι μια κοινή εκδήλωση των κακοήθων όγκων που μπορεί να προκαλέσει σοβαρές και εξουθενωτικές συνέπειες συμπεριλαμβανομένου του πόνου, της συμπίεσης του νωτιαίου μυελού, της υπερασβεστιαιμίας και των παθολογικών καταγμάτων.
Η ακτινοθεραπεία επιτυγχάνει ανακούφιση από τις επώδυνες οστικές μεταστάσεις, ενώ παράλληλα σχετίζεται με πολύ λίγες παρενέργειες (Hartsell et al., 2005). Αυτό σημαίνει ότι εξυπηρετεί τους σκοπούς της παρηγορικής φροντίδας που είναι να ανακουφίσει τον βαρειά πάσχοντα άνθρωπο από τον πόνο που του προκαλεί ο καρκίνος ή οποιαδήποτε άλλη νόσος, διαφυλάσσοντας παράλληλα την αξιοπρέπειά του.
Όλα τα μέλη της «ανακουφιστικής φροντίδας» (προσωπικό του ιατρείου πόνου, ακτινοθεραπευτές ογκολόγοι, χειρουργοί, αναισθησιολόγοι, νοσηλευτές, ψυχολόγοι, φυσιοθεραπευτές, μουσικοθεραπευτές κ.α.) συνεργάζονται για την επίτευξη της εξατομικευμένης αντιμετώπισης του καρκινικού πόνου από οστικές μεταστάσεις και τη συμβολή, όσο είναι δυνατόν, για μια καλύτερη ποιότητα ζωής των ασθενών και των οικογενειών τους.
Ο ασθενής μπορεί να ενταχθεί σε πρόγραμμα παρηγορικής φροντίδας ήδη από το πρώιμο στάδιο της ασθένειας και να δέχεται παράλληλα θεραπευτικές μεθόδους που παρατείνουν τη ζωή, όπως η ακτινοθεραπεία και χημειοθεραπεία. Οι θεραπευτικές μέθοδοι από κοινού με την ανακουφιστική φροντίδα αναζητούν τρόπους για την καλύτερη κατανόηση και αντιμετώπιση οδυνηρών επιπλοκών της ασθένειας (Senderovich, 2020).
Έτσι, όταν οργανώνεται μια δομή παρηγορικής φροντίδας, ανάμεσα στους υπόλοιπους επιστήμονες, ιατρούς διαφόρων ειδικοτήτων, καθώς και ιερείς και εθελοντές που τη στελεχώνουν, είναι απαραίτητη η παρουσία του ακτινοθεραπευτή ογκολόγου αφού οι σκοποί της ακτινοθεραπείας εντάσσονται στα πλαίσια της παρηγορικής φροντίδας.
Η πρώτη προσπάθεια κατανόησης από την επιστημονική κοινότητα στην Ελλάδα της σύνδεσης ακτινοθεραπείας και παρηγορικής φροντίδας έγινε το 2009, όταν καθιερώθηκε Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Παρηγορικής Φροντίδας στη Νοσηλευτική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών σε συνεργασία με το τμήμα Ακτινοθεραπείας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Όσον αφορά τους ογκολογικούς ασθενείς, η ακτινοθεραπεία ως μέσο παρηγορικής φροντίδας γενικότερα μπορεί να βοηθήσει ως εξής:
- Ανακούφιση πόνου. Η παρηγορική/ανακουφιστική ακτινοθεραπεία είναι ιδιαίτερα οφέλιμη για τη θεραπεία του πόνου που προκαλείται από οστικές μεταστάσεις. Επίσης, είναι κατάλληλη να ανακουφίσει τον πόνο που προκαλείται από τους όγκους που πιέζουν τα νεύρα.
- Συμπίεση του νωτιαίου μυελού. Η συμπίεση του νωτιαίου μυελού είναι μια σοβαρή και οδυνηρή κατάσταση, που προκαλείται από όγκους που πιέζονται στη σπονδυλική στήλη και στο νωτιαίο μυελό. Όμως, η παρηγορική ακτινοθεραπεία μπορεί να μειώσει τον πόνο που προκαλείται από την οδυνηρή αυτή εξέλιξη.
- Απόφραξη της ανώτερης φλέβας. Η απόφραξη της ανώ κοίλης φλέβας (η οποία είναι η δεύτερη μεγαλύτερη φλέβα στο σώμα, που μεταφέρει αίμα στην καρδιά από το άνω μέρος του σώματος) προκαλεί πρήξιμο στο πρόσωπο και δύσπνοια. Η συρρίκνωση του όγκου με θεραπεία παρηγορικής ακτινοθεραπείας μπορεί να βελτιώσει τη ροή αίματος του ασθενούς.
- Αιμορραγία. Μερικοί όγκοι μπορεί να προκαλέσουν ενοχλητική αιμορραγία. Η αιμόπτυση, ή βήχας αίματος, μπορεί να προκληθεί από όγκους στον αεραγωγό. Η αιμορραγία λόγω όγκων στο ορθό, στον κόλπο ή στο ουροποιητικό σύστημα μπορεί επίσης να είναι αρκετά δυσάρεστη, κι έτσι να χρειαστεί θεραπεία με παρηγορική ακτινοθεραπεία.
- Παρεμπόδιση του αεραγωγού ή του οισοφάγου (σωλήνας τροφής). Όγκοι που εμποδίζουν τον αεραγωγό ή τον οισοφάγο, καθιστώντας δύσκολη την αναπνοή ή την κατανάλωση, συχνά αντιμετωπίζονται με παρηγορική ακτινοθεραπεία.
Όλες οι παραπάνω περιπτώσεις δεν προκαλούν μόνο αφόρητο πόνο, αλλά επιπλέον μειώνουν πολύ την ποιότητα της ζωής του ανθρώπου. Έτσι, η εφαρμογή της ακτινοθεραπείας μπορεί να δώσει την ευκαιρία στη μέθοδο αυτή να πραγματοποιήσει τους δυο σκοπούς της: τον ιατρικό και τον ανθρωπιστικό (Morrow, 2020).
Βεβαίως, δεν λείπουν και οι παρενέργειες από την ακτινοθεραπεία που χορηγείται για ανακουφιστικούς λόγους και στα πλαίσια της παρηγορικής φροντίδας. Αυτές οι παρενέργειες ποικίλλουν ανάλογα με την περιοχή του σώματος που διοχετεύεται η ακτινοβολία και με τον αριθμό των θεραπειών και την ποσότητα της δόσης που χορηγούνται. Οι γενικές παρενέργειες περιλαμβάνουν κόπωση και μικρή ερυθρότητα του δέρματος στην επίμαχη περιοχή. Μπορεί, επίσης, να εμφανιστεί με ορισμένες θεραπείες, όπως η ακτινοβολία του εγκεφάλου και των περιοχών γύρω από το στομάχι/την κοιλιά. Για τις περιπτώσεις αυτές χορηγείται ένα δισκίο κατά της ασθένειας (αντιεμετικό) μισή ώρα πριν από κάθε θεραπεία Αυτά τα δισκία έχουν αποδειχτεί πολύ αποτελεσματικά στην πρόληψη και τον έλεγχο της ασθένειας.
Σε κάθε περίπτωση, ο ασθενής πρέπει να συζητάει έγκαιρα τυχόν παρενέργειες με τον ογκολόγο του, ώστε να υπάρξει αποτελεσματική αντιμετώπισή τους (Radiation Oncology, 2020).
Οι παραπάνω παρενέργειες, πάντως σε καμιά περίπτωση δεν μειώνουν τη μεγάλη συμβολή της ακτινοθεραπείας στην ανακούφιση του πόνου που προκαλούν οι μεταστάσεις και δεν αναιρούν την κατάταξή της στα μέσα που στοιχειοθετούν την παρηγορική φροντίδα.
(Συνεχίζεται)
