Αββάς Δωρόθεος: Όποιος ικετεύει το Θεό διαπαντός, αν αξιωθεί να κατορθώσει κάτι, γνωρίζει από πού το κατόρθωσε και δεν μπορεί να υπερηφανεύεται

29 Δεκεμβρίου 2024

Ο Άγιος Αββάς Δωρόθεος,

(Επιμέλεια Στέλιος Κούκος)

Αββά Δωρόθεου
Περί ταπεινοφροσύνης

Συνέχεια από εδώ: http://www.pemptousia.gr/?p=412820

 

14. Κάποτε ο αββάς Ζωσιμάς ωμιλούσε για ταπείνωσι και κάποιος σοφιστής που ευρέθηκε εκεί, ακούοντας όσα έλεγε και θέλοντας να μάθη την ακρίβεια, του έλεγε.

Ειπέ μου, πώς έχεις τον εαυτό σου αμαρτωλό; Δεν γνωρίζεις ότι είσαι άγιος, δεν γνωρίζεις ότι έχεις αρετές; Βλέπεις καλά πως εκτελείς τις εντολές. Πώς, ενώ κάνεις τέτοια πράγματα, νομίζεις ότι είσαι αμαρτωλός;

Ο δε γέρων δεν εύρισκε με ποια επιχειρήματα να αποκριθή, αλλά του έλεγε· ‘δεν γνωρίζω πως να σου το ειπώ, αλλά έτσι νομίζω. Ο σοφιστής επέμενε θέλοντας να μάθη πώς συμβαίνει. Ο δε γέρων μη ευρίσκοντας πώς να του παραστήση το πράγμα, άρχισε να λέγη με την αγίαν απλότητά του ‘μη με ταράσσης, εγώ πάντως έτσι νομίζω’.

15. Καθώς λοιπόν εγώ είδα τον γέροντα να απορή πώς ν’ αποκριθή, του λέγω μήπως άρα γε τούτο είναι σαν την σοφιστική και την ιατρική; Όταν κανείς την μαθαίνη και την ασκή καλά, λίγο λίγο δημιουργείται κάποια έξις στον ιατρό η το σοφιστή, και δεν μπορεί να ειπή ούτε γνωρίζει να εξηγήση πώς απέκτησε την έξι του πράγματος λίγο λίγο, όπως είπα, ανεπαισθήτως την προσέλαβε η ψυχή από την άσκησι της τέχνης.

Έτσι μπορεί να εύρης και στο ζήτημα της ταπεινώσεως, ότι από την εκτέλεσι των εντολών γίνεται κάποια ταπεινή έξις που δεν μπορεί να εκφρασθή με λόγο.

Καθώς λοιπόν άκουσε ο αββάς Ζωσιμάς τούτο, εχάρηκε και ευθύς με αγκάλιασε και μου λέγει· ευρήκες το πράγμα, έτσι είναι όπως είπες. Ικανοποιήθηκε δε και ο σοφιστής, όταν το άκουσε, και εδέχθηκε και αυτός την εξήγησι.

16. Είπαν πραγματικά και οι γέροντες μερικά λόγια που μας βοηθούν να καταλάβωμε την ταπείνωσι· την ίδια όμως την ψυχική διάθεσι που αναπτύσσεται, κανείς δεν ημπόρεσε να ειπή πώς είναι.

Όταν ο αββάς Αγάθων επρόκειτο ν’ αποθάνη και του είπαν οι αδελφοί, και συ φοβείσαι, πάτερ;, είπε, έως τώρα έκανα το κατά δύναμι να φυλάξω τις εντολές, αλλά άνθρωπος είμαι. Πού ξεύρω αν το έργο μου άρεσε στον Θεό; Διότι άλλη είναι η κρίσις του Θεού και άλλη του ανθρώπου. Μας άνοιξε λοιπόν τα μάτια για να την εννοήσωμε και μας έδωσε δρόμο για να την καταλάβωμε.

Πώς δε είναι ή πώς γεννάται στην ψυχή, όπως είπα πολλές φορές, κανείς δεν κατώρθωσε να ειπή και δεν ημπόρεσε να καταλάβη με τη λογική, αν δεν αξιώθηκε η ψυχή από τα έργα της να τη μάθη.

Τι δε είναι εκείνο που την προκαλεί, το είπαν οι πατέρες. Διότι λέγεται στο Γεροντικό ότι ένας αδελφός ερώτησε γέροντα λέγοντας· ‘τι είναι η ταπείνωσις’;.

Και είπε ο γέρων· η ταπείνωσις είναι μεγάλο έργο και θεϊκό ο δε δρόμος της ταπεινώσεως είναι οι σωματικοί κόποι συνοδευόμενοι από γνώσι και το να είσαι κάτω από όλους και το να ικετεύης το Θεό διαπαντός. Αυτή είναι η οδός της ταπεινώσεως αυτή δε η ταπείνωσις είναι θεϊκή και ακατάληπτος.

17. Γιατί όμως λέγει ότι οι σωματικοί κόποι φέρουν την ψυχή σε ταπείνωσι; Με ποιο τρόπο οι σωματικοί κόποι είναι αρετή της ψυχής; Το να είναι βέβαια κανείς κάνω από όλους, είπαμε και παραπάνω ότι αντίκειται στην πρώτη υπερηφάνεια. Διότι πως αυτός που θέτει τον εαυτό του κάτω από όλους μπορεί να θεωρή τον εαυτό του μεγαλύτερο από τον αδελφό του ή να επαίρεται για κάτι ή να κατηγορή η να εξουθενώνη κάποιον;

Είναι φανερό ότι το ίδιο συμβαίνει και με την αδιάλειπτο προσευχή, διότι αντίκειται στην δευτέρα υπερηφάνεια. Είναι ολοφάνερο ότι ο ταπεινός, ο ευλαβής, γνωρίζοντας ότι δεν είναι δυνατό να κατορθωθή τίποτε αγαθό από την ψυχή χωρίς τη βοήθεια και σκέπη του Θεού, δεν παύει να ικετεύη αδιαλείπτως το Θεό, να του δείξη έλεος.

Και όποιος ικετεύει το Θεό διαπαντός, αν αξιωθή να κατορθώση κάτι, γνωρίζει από πού το κατώρθωσε και δεν μπορεί να υπερηφανεύεται ούτε να το αποδώση στην ιδική του δύναμι, αλλά στο Θεό αποδίδει κάθε κατόρθωμα και αυτόν πάντοτε ευχαριστεί και αυτόν πάντοτε παι ρακαλεί, τρέμοντας μη εκπέση από τέτοια βοήθεια βοηθείται και προκόπτει με την ταπεινοφροσύνη.

 

Από τον τόμο «Φιλοκαλία των νηπτικών και ασκητικών, Αββά Ησαΐου, αββά Ζωσιμά, αββά Δωροθέου» των εκδόσεων Πατερικαί Εκδόσεις «Γρηγόριος ο Παλαμάς». Κείμενο, μετάφραση, σχόλια Παναγιώτης Χρήστου.