Μέγας Βασίλειος: Ας συγκρατήσουμε το κακό από το πρώτο ξεκίνημα με το να ξεριζώσουμε με κάθε τρόπο την οργή από τις ψυχές!
30 Δεκεμβρίου 2024
Άγιος Βασίλειος ο Μέγας.
(Επιμέλεια Στέλιος Κούκος)
Μέγας Βασίλειος
Ομιλία εναντίον των οργιζομένων
Συνέχεια από εδώ: http://www.pemptousia.gr/?p=412953
3. Μη λοιπόν θεραπεύετε το κακόν με το κακόν, και μη προσπαθείτε να ξεπεράσετε το ένας τον άλλον εις τας συμφοράς. Διότι εις τους κακούς συναγωνισμούς ο νικητής είναι αθλιώτερος, διότι αποχωρεί ενώ έχει το μεγαλύτερον μέρος της αμαρτίας.
Να μη γίνης λοιπόν πληρωτής κακού εράνου, μήτε πιο κακός εξοφλητής πονηρού δανείου. Σε ύβρισεν αυτός που ωργίσθη; Σταμάτησε το κακόν με την σιωπήν. Εσύ δε, ωσάν ρεύμα, αφού υποδεχθής την οργήν του εις την καρδίαν σου, να μιμήσαι τους ανέμους που με το αντιφύσημα ανταποδίδουν κάθε τι που λαμβάνουν.
Να μη κάμης διδάσκαλόν σου τον εχθρόν, μήτε να ζηλέψης αυτό που μισείς. Μήτε να γίνης ωσάν καθρέπτης του οργίλου, με το να εμφανίζης την μορφήν εκείνου εις τον εαυτόν σου. Εκείνος είναι κατακόκκινος. Εσύ όμως δεν εκοκκίνισες; Μάτια κατακόκκινα εκείνος· τα ιδικά σου, πες μου, γαληνεύουν; Η φωνή του τραχειά, η ιδική σου είναι γλυκεία;
Ούτε ο αντίλαλος εις τας ερημίας δεν επιστρέφει συνήθως έτσι ολοκάθαρος οπίσω εις αυτόν που φωνάζει, όπως ξαναγυρίζουν αι ύβρεις εις τον υβριστήν. Ή καλύτερα ο αντίλαλος ο ίδιος επανακάμπτει, η ύβρις όμως επανέρχεται με προσθήκην.
Τι δηλαδή λέγει ο ένας εις τον άλλον, όταν υβρίζωνται μεταξύ των; Ο ένας λέγει· ασήμαντε των ασημάντων· και ο άλλος ανταπαντά· δούλε δούλων. Αυτός, πτωχέ, εκείνος αλήτη. Αυτός, αγράμματε, εκείνος, τρελλέ. Και έτσι πάει, μέχρις ότου αι ύβρεις τους λείψουν, όπως τα βέλη.
Έπειτα, αφού με την γλώσσαν εκτοξεύσουν κάθε είδους ύβριν, έτσι εις το εξής προχωρούν με έργα εις την μάχην. Διότι ο θυμός προκαλεί μάχην, η μάχη γεννά ύβρεις, αι ύβρεις κτυπήματα, τα κτυπήματα τραύματα και από τα τραύματα πολλάς φοράς οι θάνατοι.
Ας συγκρατήσωμεν το κακόν από το πρώτον ξεκίνημα με το να ξεριζώσωμεν με κάθε τρόπον την οργήν από τας ψυχάς. Διότι έτσι θα ημπορούσαμεν τα περισσότερα από τα κακά, ωσάν κάποιαν αρχήν και ρίζαν, να τα αποκόψωμεν μαζί με το πάθος αυτό.
Σε ύβρισεν; Εσύ πες καλόν λόγον. Σε εκτύπησεν; Εσύ να υπομείνης. Σε φτύνει και σε θεωρεί ως τίποτε; Εσύ σκέψου ποίος είσαι, ότι δηλαδή από την γην προήλθες και πάλιν θα διαλυθής εις την γην.
Διότι αυτός που με τους λόγους αυτούς θα αυτοκυριαρχηθή, θα εύρη κάθε ατίμωσιν μικροτέραν της πραγματικότητος. Διότι έτσι και εις τον εχθρόν θα αχρηστεύσης την άμυναν, με το να δεικνύης ότι είσαι άτρωτος από τας ύβρεις, και εις τον εαυτόν σου θα προμηθεύσης μεγάλο το στεφάνι της υπομονής με το να καταστήσης την μανίαν του άλλου αφορμήν της ιδικής σου φιλοσοφίας.
Ώστε, αν με πιστεύσης, θα φανής ανώτερος από τας ύβρεις. Σε είπεν άσημον και άδοξον και τιποτένιον; Εσύ να ειπής τον εαυτόν σου «χώμα και στάκτην». Δεν είσαι περισσότερον αξιοσέβαστος από τον πατέρα μας τον Αβραάμ που με αυτά απεκάλεσε τον εαυτόν του.
Σε είπεν αγροίκον και πτωχόν και μηδενικόν; Εσύ να ειπής σκουλήκι τον εαυτόν σου και ότι από την κοπριάν προήλθες, λέγων τα λόγια του Δαβίδ.
Κοντά εις αυτά να προσθέσης και το καλόν παράδειγμα του Μωυσέως. Εκείνος όταν εξυβρίσθη από τον Ααρών και την Μαρίαν δεν παρεπονέθη εις τον Θεόν εναντίον τους, αλλά επροσευχήθη δι’ αυτούς. Ποίων μαθητής προτιμάς να είσαι· των ανδρών που υπήρξαν θεοφιλείς και μακάριοι ή των ανδρών που υπήρξαν γεμάτοι από το πνεύμα της πονηρίας;
Όταν ο πειρασμός της ύβρεως κινηθή εντός σου, να πιστεύης ότι δοκιμάζεσαι· να προχωρήσης εις τον Θεόν με την μακροθυμίαν ή να προστρέξης εις τον αντίπαλον με την οργήν; Δώσε την ευκαιρίαν εις τους λογισμούς σου να διαλέξουν την καλήν μερίδα.
Ή δηλαδή θα ωφελήσης και εκείνον με το παράδειγμα της πραότητος ή δυσκολώτερα θα τον αντιμετωπίσης με την αλαζονείαν. Διότι, τι θα ημπορούσε να υπάρξη πιο οδυνηρόν διά τον εχθρόν από το να βλέπη τον αντίπαλόν του ανώτερον από τας ύβρεις;
Να μη ταπεινώσης το φρόνημά σου ούτε να ανεχθής να γίνης προσιτός εις αυτούς που υβρίζουν. Άφησέ τον να γαυγίζη εναντίον σου χωρίς κανένα αποτέλεσμα· ας μαλώνη με τον εαυτόν του.
Όπως δηλαδή αυτός που κτυπά εκείνον που δεν αισθάνεται τον πόνον αυτοτιμωρείται (διότι ούτε τον εχθρόν απέκρουσεν, ούτε και τον θυμόν του κατεπράυνεν), έτσι και αυτός που υβρίζει εκείνον που δεν υβρίζει δεν ημπορεί να κατασιγάση το πάθος του.
Αντιθέτως λοιπόν, όπως είπα, εξοργίζεται ακόμη περισσότερον. Αμέσως δε από τους παρόντας, πώς ο καθένας σας ονομάζεται; Αυτός μεν υβριστής, ενώ εσύ μεγαλόκαρδος· αυτός οργίλος και επικίνδυνος, ενώ εσύ μακρόθυμος και πράος. Αυτός μεν θα μετανοήση δι’ αυτά που είπε, ενώ εσύ καμμίαν φοράν δεν θα μεταμεληθής διά την αρετήν.
Από το βιβλίο «Βασιλείου Καισαρείας του Μεγάλου, Άπαντα τα έργα, τόμος 6, Ομιλίαι και λόγοι», εισαγωγή, μετάφραση, σχόλια Βασίλειος Ψευτογκάς. Έκδοση Έλληνες Πατέρες της Εκκλησίας «Γρηγόριος ο Παλαμάς».