Σύμφωνα με το απολυτίκιο του αγίου Ζωτικού του Ορφανοτρόφου, «Μέγαν εύρατο Ζωτικέ Μάρτυς, αντιλήπτορά σε καί προστάτην, οί λεπροί ορφανοί καί οί πένητες, καί οί έκ λοιμωδών νόσων τρυχόμενοι. Ώς ούν πηγήν αγιάσματος έμβλυσας, έκ τών Λειψάνων σου, ιώμενον πάσαν ασθένειαν, τήν λέπραν ούτως ιάτρευσον, και πάντας, τούς τιμώντάς σε προστάτευσον».
Ο Άγιος Ζωτικός γεννήθηκε στην Ρώμη τον 4ο αιώνα μ. Χ. και μετακόμισε στην Κωνσταντινούπολη την εποχή που ο Μεγάλος Κωνσταντίνος μετέφερε την πρωτεύουσα της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας από την Ρώμη στην Κωνσταντινούπολη . Ο Μέγας Κωνσταντίνος, εκείνο το διάστημα της μεταφοράς της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, διάλεξε μερικούς άντρες που προόριζε για την διοίκηση του κράτους μεταξύ αυτών και τον Ζωτικό. Ο Ζωτικός καταγόταν από επιφανή οικογένεια, είχε αποκτήσει σπουδαία μόρφωση και έλαβε τον βαθμό του «μαγιστριανού». Εκείνο το χρονικό διάστημα την πόλη της Κωνσταντινούπολης την έπληξε επιδημία λέπρας.
Ο Αυτοκράτορας τότε διέταξε προκειμένου να μην εξαπλωθεί η λέπρα όπως έλεγε, επειδή θεωρούσαν εκείνη την χρονική περίοδο ότι η λέπρα είναι μεταδοτική ασθένεια , όσους ανθρώπους αρρώσταιναν από λέπρα να τους ρίχνουν στην θάλασσα. Όπως αναφέρει ο Άγιος Νικόδημος, ο αυτοκράτορας νομοθέτησε έναν σκληρό νόμο, σύμφωνα με τον οποίο αυτός που έπασχε από την ασθένεια της λέπρας θα ριπτόταν στην θάλασσα για να μην την μεταδώσει. Ο Άγιος Ζωτικός δεν άντεξε αυτήν την κατάσταση και έλαβε ενεργή σωστική δράση για τους λεπρούς ανθρώπους.
Παρουσιάστηκε τότε ο Άγιος Ζωτικός στον αυτοκράτορα και του ζήτησε πολλά χρήματα για να τα επενδύσει όπως του είπε, αγοράζοντας μαργαριτάρια και πολύτιμους λίθους προς όφελος της αυτοκρατορίας. Ο βασιλιάς τότε επειδή νόμιζε ότι ο Άγιος Ζωτικός μιλούσε για πραγματικούς πολύτιμους λίθους διέταξε να του δώσουν όσα χρήματα αυτός ζητούσε. Ο Άγιος Ζωτικός αφού πήρε τα χρήματα που του έδωσαν, ευθύς αμέσως πήγαινε στους στρατιώτες που συνελάμβαναν τους λεπρούς για να τους ρίξουν στη θάλασσα και τους προσέφερνε χρήματα με πολλή χαρά και έπαιρνε πίσω τους λεπρούς γλιτώνοντάς τους από τον βέβαιο θάνατο. Στη συνέχεια οδηγούσε τους λεπρούς ανθρώπους σε ένα βουνό έξω από την Κωνσταντινούπολη που ονομαζόταν Ελαιώνας και στον τόπο αυτό έφτιαχνε καλύβες όπου τοποθετούσε τους λεπρούς να κατοικούν.
Εκεί φρόντιζε τους αρρώστους, τους έδινε τροφές, ενδύματα και ότι άλλο είχαν ανάγκη. Ήταν νοσοκόμος τους, τους παρηγορούσε και τους έδινε δύναμη και κουράγιο να αντέξουν την δοκιμασία της ασθένειας. Τον στόλιζε τον Άγιο Ζωτικό πολλή φιλανθρωπία και τον διέκρινε η ειλικρινής προσπάθεια στο να υπηρετεί τον Χριστό, πράττοντας τις εντολές Του. Δεν έπαψε να Δοξολογεί τον Κύριο ή να μειώσει την προσφορά του στον πάσχοντα άνθρωπο. Η αγάπη του για τον συνάνθρωπο και κυρίως η πίστη του στον Θεό του έδιναν την δύναμη που χρειαζόταν για να αντέξει και να συνεχίσει αυτό το σπουδαίο έργο που είχε αναλάβει να πραγματοποιήσει, το να σώζει ανθρώπους από τον θάνατο και να τους βοηθάει μετέπειτα σε όλη την διάρκεια της ζωής τους απαλύνοντάς τους τον πόνο της ασθένειάς τους.
Όταν πέθανε ο Μέγας Κωνσταντίνος ανέλαβε την βασιλεία ο υιός του που ονομάζονταν Κωνστάντιος ο οποίος ανήκε στην αίρεση του Αρείου. Από την μία πλευρά ο Κωνστάντιος αποστρεφόταν τον Άγιο Ζωτικό επειδή ήταν Ορθόδοξος, από την άλλη όμως τον σεβόταν επειδή ήταν συνεργάτης του πατέρα του. Έπειτα συνέβη το εξής, αρρώστησε από λέπρα και η κόρη του Κωνστάντιου την οποία την παρέδωσε ο ίδιος ο πατέρας της για να την ρίξουν στην θάλασσα, αλλά την έσωσε και αυτή ο Άγιος Ζωτικός με τον ίδιο τρόπο που έσωζε και τους άλλους λεπρούς.
Εκείνη την χρονική περίοδο συνέπεσε και η μεγάλη πείνα που ταλάνιζε τον πληθυσμό της Κωνσταντινούπολης με τους συκοφάντες του Αγίου Ζωτικού να βρίσκουν την ευκαιρία να τον συκοφαντίσουν άδικα στον βασιλιά όταν αυτός θέλησε να μάθει γιατί υπάρχει πείνα στην Κωνσταντινούπολη, λέγοντάς του αυτοί ότι εξαιτίας του Ζωτικού συμβαίνει αυτό το γεγονός, γιατί μοιράζει δήθεν πλουσιοπάροχα τροφές στους αρρώστους λεπρούς, και ως αποτέλεσμα από αυτό να υποφέρει με πείνα η πόλη. Τότε ο Κωνστάντιος διέταξε να συλλάβουν τον Άγιο και να τον φέρουν μπροστά του. Όταν έμαθε ότι τον αναζητούν να τον συλλάβουν, ο Άγιος Ζωτικός πήγε και παρουσιάστηκε μόνος του στον βασιλιά.
Ο Κωνστάντιος ειρωνικά τον ρώτησε το εξής :«ήρθε, ώ μαγιστριανέ το πλοίο το οποίο έφερε τα μαργαριτάρια και τους πολύτιμους λίθους που μου υποσχέθηκες ότι θα αγοράσεις με τα χρήματα που έπαιρνες»; Ευθύς αμέσως ο Άγιος Ζωτικός του απάντησε :«ναι βασιλιά μου ήρθε, εάν θέλεις πάμε να σου τα δείξω». Κατόπιν ο Κωνστάντιος σηκώθηκε και ακολούθησε τον Άγιο, ο οποίος τον οδήγησε στον καταυλισμό των λεπρών. Ο Άγιος Ζωτικός ειδοποίησε τους λεπρούς να βγουν από τις καλύβες τους, μαζί και η κόρη του βασιλιά που την προστάτευε εκεί, για να προϋπαντήσουν τον αυτοκράτορα κρατώντας στα χέρια τους αναμμένες λαμπάδες. Όταν ο Κωνστάντιος είδε τους αρρώστους, ρώτησε απευθυνόμενος στον Άγιο Ζωτικό :«ποιοί είναι όλοι αυτοί»; Και ο Άγιος με την σειρά του, του απάντησε: «αυτοί βασιλιά μου είναι οι πολύτιμοι λίθοι που με τόσο κόπο αγόρασα». Όταν άκουσε αυτά τα λόγια ο αυτοκράτορας, πιστεύοντας ότι Άγιος Ζωτικός τον ειρωνεύονταν έγινε έξαλλος και διέταξε να τον δέσουν πίσω από μουλάρια. Χτύπησαν τα μουλάρια και καθώς εκείνα έτρεχαν, το σώμα του Αγίου Ζωτικού σύρθηκε στο έδαφος, κομματιάστηκε και τα μέλη του διασκορπίστηκαν.
Στον τόπο του μαρτύρίου του στην συνέχεια, ανέβλυσε αγίασμα το οποίο θεράπευε κάθε ασθένεια. Ο Κωνστάντιος ύστερα από αυτή την άδικη και βάρβαρη πράξη που προκάλεσε εναντίον του Αγίου Ζωτικού που του στέρησε την ζωή , μετανόησε για την σκληροκαρδία του και τον άδικο θάνατο του Αγίου Ζωτικού και διέταξε στην συνέχεια να τον ενταφιάσουν με κάθε δόξα και τιμή. Ο Κωνστάντιος μετά τον μαρτυρικό θάνατο του Μάρτυρα Ζωτικού, μετανόησε ειλικρινά για τις πράξεις του και για να τιμήσει την μνήμη του Αγίου Ζωτικού έχτισε λεπροκομείο. Μέσα στο λεπροκομείο οι λεπροί άνθρωποι βρήκαν επιτέλους την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, στοργή και αγάπη. Για να μη στεριθούν μάλιστα ούτε το ελάχιστο οι ταλαιπωρημένοι αυτοί άνθρωποι από την ασθένεια, παρείχε στο ίδρυμα αυτό μεγάλη περιουσία και πολλά κτήματα.
Το παράδειγμα του Κωνστάντιου μιμηθήκαν αργότερα και άλλοι αυτοκράτορες όπως ο Κωνσταντίνος ο Ζ’ ο πορφυρογέννητος (945), ο Ιωάννης ο Τσιμισκής (963 – 976), ο Ρωμανός ο Γ’ (1028 – 1034), οι οποίοι φρόντισαν για την ύπαρξη και την εύρυθμη λειτουργία λεπροκομείου , το οποίο χάρη στην αρχική και σηματικόντατη προσπάθεια του Αγίου Ζωτικού εξυπηρέτησε πλήθος λεπρών και έκανε την ζωή τους όσο γινόταν πιο εύκολη μέσα στις δυσκολίες της ασθένειας. Με την Χάρη του Θεού, το ιερό λείψανο του Αγίου Ζωτικού και μετά τον θάνατο του Αγίου, δεν έπαψε να προσφέρει ανάπαυση στους αρρώστους ανθρώπους επιτελώντας πλήθος θαυμάτων. Οι άγιοι διά της Θείας Χάριτος προστατεύουν και προστρέχουν σε κάθε ανάγκη του ανθρώπου όποια κι αν είναι αυτή, αρκεί ο άνθρωπος να καταφύγει με εμπιστοσύνη και πίστη σε εκείνον .
Η Αγία μνήμη του Αγίου Ζωτικού του Ορφανοτρόφου τιμάται από την Ορθόδοξη Εκκλησία στις 31 Δεκεμβρίου εκάστου έτους και αποτελεί υπόδειγμα αγνής φιλανθρωπίας προς ασθενείς ανθρώπους. Το παράδειγμά του Αγίου Ζωτικού με την ανιδιοτελή αγάπη προς τον πλησίον, με την φιλανθρωπική στήριξη στον πάσχοντα άνθρωπο, με την αγνή σκέψη και πράξη καλών έργων προς όφελος των αδελφών του, ας αποτελέσει παράδειγμα προς μίμηση από κάθε Χριστιανό άνθρωπο. Όπως ψάλλουμε στο απολυτίκιο της εορτής του Αγίου Ζωτικού του Ορφανοτρόφου, «Πόλλων συρόντων Ζωτικός σκιρτών τρέχει. Ώ βαλβίς ή γή, τέρμα δε δρόμου πόλος».
Να έχουμε τις πρεσβείες του!
