(Επιμέλεια Στέλιος Κούκος)
Αββά Δωρόθεου
Περί ταπεινοφροσύνης
Συνέχεια από εδώ: https://www.pemptousia.gr/?p=412188
8. Υπάρχει δε και κοσμική υπερηφάνεια και μοναχική υπερηφάνεια. Η κοσμική υπερηφάνεια είναι όταν υπερηφανεύεται κανείς κατά του αδελφού του ως πλουσιώτερος ή ως ομορφώτερος από αυτόν ή ως καλύτερα ενδυμένος από αυτόν ή ως γενναιότερος από αυτόν.
Όταν λοιπόν βλέπωμε τους εαυτούς μας να κενοδοξούν σε πράγματα σαν αυτά, ή ότι το μοναστήρι μας είναι μεγαλύτερο ή ευπορώτερο ή ότι έχομε πολλούς αδελφούς, πρέπει να γνωρίζωμε ότι είμαστε ακόμη στην κοσμική υπερηφάνεια. Υπάρχουν περιπτώσεις όπου κενοδοξεί κανείς και σε μερικά φυσικά προσόντα.
Για παράδειγμα λέγω κενοδοξεί κανείς ότι είναι καλλίφωνος και ψάλλει καλά, η ότι είναι ικανός και εργάζεται σωστά, υπηρετεί σωστά. Αυτά είναι μεν σεμνότερα από τα προηγούμενα, ανήκουν όμως επίσης στην κοσμική υπερηφάνεια.
Η δε μοναχική υπερηφάνεια είναι όταν κενοδοξή κανείς διότι αγρυπνεί, διότι νηστεύει, διότι τηρεί τους κανονισμούς, διότι εξυπηρετεί, διότι είναι Ζηλωτής. Υπάρχουν περιπτώσεις που ταπεινώνεται κανείς με τη δόξα. Αυτά είναι γνωρίσματα της μοναχικής υπερηφανείας. Το ορθό είναι να μη υπερηφανευώμαστε καθόλου, αλλ’ αν αυτό είναι αδύνατο, να υπερηφανευώμαστε τουλάχιστο στα μοναχικά και όχι στα κοσμικά,
9. Είπαμε λοιπόν ποια είναι η πρώτη υπερηφάνεια και ποια η δευτέρα ομοίως είπαμε ποια είναι η κοσμική και ποια η μοναχική υπερηφάνεια. Ας μάθωμε λοιπόν ποιες είναι και οι δύο ταπεινώσεις.
10. Η πρώτη ταπείνωσις είναι να θεωρή κανείς τον αδελφό του συνετώτερον από τον εαυτό του και σε όλα υπεροχώτερο από τον εαυτό του, και μ’ ένα λόγο, όπως είπε εκείνος ο άγιος, να είναι υποκάτω από όλους. Η δε δευτέρα ταπείνωσις είναι να αποδίδη κανείς στο Θεό τα κατορθώματα. Αυτή είναι η τελεία ταπείνωσις των αγίων. Δημιουργείται στην ψυχή κατά τρόπο φυσικό με την άσκησι των αρετών.
Όπως δηλαδή τα δένδρα, όταν βαστάζουν πολύ καρπό, αυτός ο καρπός λυγίζει προς τα κάτω τους κλάδους και τους κατασπά, ενώ ο κλάδος που δεν βαστά καρπό υψώνεται προς τα άνω και ανεβαίνει ορθός, υπάρχουν δε δένδρα που εφ’ όσον ο κλάδος τους ανεβαίνει προς τα άνω δεν βαστάζουν καρπό, εάν δε πάρη κανείς λίθο και τον κρεμάση στον κλάδο και τον γυρίση προς τα κάτω, τότε κάνουν καρπό· έτσι και η ψυχή, όταν ταπεινώνεται, τότε καρποφορεί, και όσον καρπό παράγει, τόσο ταπεινώνεται.
Διότι όσο πλησιάζουν οι άγιοι το Θεό, τόσο βλέπουν τους εαυτούς τους αμαρτωλούς.
Από τον τόμο «Φιλοκαλία των νηπτικών και ασκητικών, Αββά Ησαΐου, αββά Ζωσιμά, αββά Δωροθέου» των εκδόσεων Πατερικαί Εκδόσεις «Γρηγόριος ο Παλαμάς». Κείμενο, μετάφραση, σχόλια Παναγιώτης Χρήστου.
