Μέγας Βασίλειος: Εάν παραμείνης νηφάλιος, θα εντροπιάσης αυτόν που υβρίζει και εμπράκτως θα αποδείξης την σωφροσύνην σου

Μέγας Βασίλειος.

(Επιμέλεια Στέλιος Κούκος)

Μέγας Βασίλειος
Ομιλία εναντίον των οργιζομένων

Συνέχεια από εδώ: http://www.pemptousia.gr/?p=413283

4. Aλλά διατί πρέπει να λέγωμεν πολλά; Η ύβρις του απέκλεισε την βασιλείαν των ουρανών, διότι «οι υβρισταί δεν θα κληρονομήσουν την βασιλείαν του Θεού». Διά σε όμως η σιωπή έχει ετοιμάσει την βασιλείαν. Διότι «αυτός που θα υπομείνη ως το τέλος, αυτός θα σωθή».

Όταν όμως υπερασπίζεσαι τον εαυτόν σου και εξ ίσου αντιτάσσεσαι προς τον υβριστήν, διατί απολογείσαι επί πλέον; Διότι έκαμεν αρχήν του παροξυσμού; Kαι αυτό αξίζει να συγχωρηθή; Διότι ούτε ο ανήθικος με το να μεταθέση την ευθύνην εις την πόρνην, ότι δήθεν τον εξηρέθισεν εις την αμαρτίαν, αξιώνεται να τιμωρηθή ολιγώτερον. Ούτε στεφάνια υπάρχουν χωρίς ανταγωνιστάς, ούτε πτώματα χωρίς αντιπάλους.

Άκου τον Δαβίδ που λέγει· «εν όσω ο ασεβής εστέκετο εμπρός μου, δεν εθύμωσα, ούτε υπερήσπισα τον εαυτόν μου», αλλά «έκαμα τον κωφάλαλον και εταπεινώθην και απέσχον από το καλόν». Εσύ δε εξοργίζεσαι μεν ωσάν εις κακόν εναντίον της ύβρεως, αλλά την μιμείσαι πάλιν ως καλόν. Να λοιπόν που έπαθες αυτά που κατηγορείς.

Ή μήπως εξετάζης με επιμέλειαν το ξένον κακόν και το ιδικόν σου αισχρόν δεν το βλέπεις πουθενά; Η ύβρις είναι πράγμα πονηρόν. Να αποφεύγης την μίμησιν. Διότι το ότι άλλος έκαμε την αρχήν δεν είναι αρκετόν διά την συγχώρησιν.

Είναι δικαιότερον λοιπόν, όπως εγώ πιστεύω, να επιτείνης περισσότερον την αγανάκτησιν, διότι αυτός μεν δεν είχε το παράδειγμα που να τον σωφρονίζη· εσύ δε ενώ έβλεπες τον οργιζόμενον να ασχημονή δεν εφυλάχθης από το να τον ομοιάσης, αλλά αγανακτείς και δυσφορείς και οργίζεσαι εναντίον του, και γίνεται έτσι το πάθος σου δικαιολογία δι’ αυτόν που σε επρόλαβεν εις την οργήν.

Δηλαδή μ’ αυτά που κάμνεις και εκείνον απαλλάσσεις από την ευθύνην και τον εαυτόν σου καταδικάζεις. Διότι εάν ο θυμός είναι πονηρός, διατί δεν απέφυγες το κακόν; Εάν δε αξίζη την συγχώρησιν, διατί δυσφορείς μ’ αυτόν που θυμώνει; Ώστε εις τίποτε δεν θα σε ωφελήση, ότι ήλθες δεύτερος εις ανταπόδοσιν του κακού.

Διότι εις τους αγώνας όπου απονέμονται στεφάνια δεν στεφανώνεται αυτός που πρώτος άρχισε τα αγωνίσματα, αλλ’ αυτός που νικά. Συνεπώς και καταδικάζεται όχι μόνον αυτός που έκαμεν την αρχήν του κακού, αλλά και αυτός που ηκολούθησεν εις την αμαρτίαν κακόν αρχηγόν.

Εάν σε αποκαλέση πτωχόν, να το παραδεχθής, εάν λέγη την αλήθειαν· εάν όμως λέγη ψέματα, διατί ενοχλείσαι από το λεγόμενον; Να μη αποχαυνώνεσαι από επαίνους που ξεπερνούν την πραγματικότητα και να μη αγριεύης από τας ύβρεις που δεν σε πιάνουν.

Δεν παρατηρείς τα βέλη, πώς εκ φύσεως εξοστρακίζονται από τα στερεά και τα σκληρά αντικείμενα, ενώ εις τα απαλά και τα υποχωρητικά χαλαρώνουν την ορμήν; Κάτι παρόμοιον λοιπόν να πιστεύης ότι είναι και το πάθος της ύβρεως. Αυτός μεν που εναντιώνεται, προς τον εαυτόν του εναντιώνεται· αυτός δε που υποχωρεί, με την απαλότητα της συμπεριφοράς του διαλύει την κακίαν που στρέφεται εναντίον του.

Διατί δε σε προκαλεί ταραχήν η ονομασία του πτωχού; Θυμήσου την φύσιν σου «ότι γυμνός εισήλθες εις τον κόσμον και γυμνός θα φύγης». Τι όμως είναι πιο πτωχόν από την γύμνιαν; Τίποτε το φοβερόν δεν άκουσες, εάν δεν οικειοποιηθης αυτά που είπαμεν.

Ποίος ποτέ ωδηγήθη διά την πτωχείαν του εις την φυλακήν; Δεν είναι κακόν η πτωχεία, αλλά κακόν είναι το να μη υπομένης με ευγένειαν την πτωχείαν. Να ενθυμήσαι τον Δεσπότην μας, ότι «ενώ ήταν πλούσιος έγινεν πτωχός προς χάριν μας». Εάν σε αποκαλέση άφρονα και αμαθή, να ενθυμηθής τας ύβρεις των Ιουδαίων με τας οποίας εξύβρισαν την αληθινήν σοφίαν. «Είσαι Σαμαρείτης και έχεις δαιμόνιον».

Εάν λοιπόν οργισθής, είναι σαν να επιβεβαιώνης τα αίσχη. Διότι ποίον πράγμα είναι περισσότερον ασύνετον από την οργήν. Εάν παραμείνης νηφάλιος, θα εντροπιάσης αυτόν που υβρίζει και εμπράκτως θα αποδείξης την σωφροσύνην σου.

Εδέχθης ράπισμα; Aλλά και ο Κύριος ερραπίσθη. Επτύσθης; Aλλά και ο Δεσπότης μας επτύσθη. Διότι «δεν έκρυψε το πρόσωπόν του από τα πτυσίματα της εντροπής». Εσυκοφαντήθης; Και ο Κριτής εσυκοφαντήθη.

Σου εξέσχισαν τον χιτωνίσκον; Και τον Κύριόν μου τον εξεγύμνωσαν και εμοίρασαν μεταξύ των τα ενδύματά του. Δεν κατεδικάσθης ακόμη, δεν εσταυρώθης ακόμη. Σου λείπουν πολλά διά να τον ομοιάσης.

Από το βιβλίο «Βασιλείου Καισαρείας του Μεγάλου, Άπαντα τα έργα, τόμος 6, Ομιλίαι και λόγοι», εισαγωγή, μετάφραση, σχόλια Βασίλειος Ψευτογκάς. Έκδοση Έλληνες Πατέρες της Εκκλησίας «Γρηγόριος ο Παλαμάς».