Τα Άγια Θεοφάνεια, η Βάφτιση του Ιησού Χριστού και η φανέρωση της Αγίας Τριάδας!

«Έν Ιορδάνη βαπτιζομένου σου, Κύριε, ή τής Τριάδος εφανερώθη προσκήνυσις, τού γάρ Γεννήτορος ή φωνή προσεμαρτύρει Σοι, αγαπητόν Σε Υιόν ονομάζουσα, καί τό Πνεύμα έν είδει περιστεράς, εβεβαίου τού λόγου τό ασφαλές. Ό επιφανείς Χριστέ ό Θεός, καί τόν κόσμον φωτίσας, Δόξα Σοι», ψάλλουμε στο απολυτίκιο της εορτής της των Θεοφανείων. Από τις 2 Ιανουαρίου, από την επόμενη ημέρα δηλαδή της Πρωτοχρονιάς αρχίζουν τα προεόρτια της εορτής των Θεοφανείων.

Την 6η Ιανουαρίου εκάστου έτους ή Ορθόδοξος Εκκλησία μας εορτάζει με λαμπρότητα την μεγάλη Δεσποτική εορτή των Θεοφανείων ή Επιφανείων ή τα Άγια Φώτα, ως εορτή του φωτισμού της ανθρωπότητας δια του Αγίου Βαπτίσματος. Έπειτα ακολουθείται από την επίσης μεγάλη εορτή του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου και Βαπτιστή του Ιησού Χριστού, την επόμενη ημέρα, στις 7 Ιανουαρίου. Μέσα σε αυτή την προπαρασκευαστική περίοδο ευρίσκεται και η «Κυριακή προ των Φώτων» η οποία εντάσσεται μέσα στην προεόρτιο λειτουργική σημασία. Στην Θεία Λειτουργία της Κυριακής προ των Φώτων, στα αναγνώσματα ακούμε την «Αρχή του Ευαγγελίου Ιησού Χριστού, Υιού του Θεού» από τον πρόλογο του κατά Μάρκον Ευαγγελίου που αφηγείται την εμφάνιση του Ιωάννη Προδρόμου στον Ιορδάνη ποταμό από την έρημο, το κήρυγμά του και την προφητεία του περί του Χριστού. Προετοίμαζε ο Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος τον κόσμο να υποδεχθεί τον αναμενόμενο Μεσσία, τον Κύριο ημών Ιησού Χριστό. Ώς κύριο άξονα αναφοράς το κήρυγμά του είχε τη ρήση «Μετανοείτε, ήγγικεν γάρ ή βασιλεία τών Ουρανών». Καλούσε τους ανθρώπους σε μετάνοια και βάπτιζε τους μετανοούντες με νερό, προτυπώνοντας το βάπτισμα «δι’ ύδατος και πνεύματος» που μας προσφέρει σήμερα ο Ιησούς Χριστός στην εκκλησία. Περιέρχονταν σε όλη την περιοχή του Ιορδάνη κηρύσσοντας βάπτισμα μετανοίας (Ματθ. 3,1. Μαρκ. 1,4. Λουκ 3,3).

Ο Ιωάννης ο Πρόδρομος εβάπτισεν «έν ύδατι», ο «ισχυρότερός» του όμως έρχεται «οπίσω» του θα βαπτίσει τον λαό «έν Πνεύματι αγίω» (Μαρκ. 1,1-8). Ακριβέστερα στο κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο (κεφάλαιο γ’, 1-17) περιγράφει ο Ευαγγελιστής ότι ο Ιωάννης ο Πρόδρομος έπειτα από Θεία Εντολή αφήνει την έρημο και πηγαίνει στον Ιορδάνη ποταμό όπου κηρύττει τον Λόγο του Θεού και βαπτίζει τους πιστούς. Κάποια μέρα έρχεται ο Ιησούς από την Γαλιλαία και ζητάει από τον Ιωάννη να τον βαπτίσει. Στην αρχή αρνείται να τον βαπτίσει και του λέει ότι αυτός έχει ανάγκη βάπτισης από Εκείνον. Ο Ιησούς επέμενε να λάβει το βάπτισμα από τον Ιωάννη και εκείνος έκανε υπακοή και τον βάπτισε. Αποκριθείς δε ο Ιησούς είπε προς αυτόν« άφες άρτι, ούτω γάρ πρέπον εστίν ημίν πληρώσαι πάσαν δικαιοσύνην, τότε αφίησιν αυτόν» (Ματθ. 3,15).Τον βάπτισε στον Ιορδάνη ποταμό και ο Ιησούς βγήκε αμέσως από το νερό γιατί δεν είχε καμία αμαρτία να εξομολογηθεί.

Σε αντίθεση με όλους που βαπτίζονταν έμεναν μέσα στο νερό όσο χρόνο διαρκούσε η εξομολόγησή τους. Κατά την τελετή της βάπτισης του Ιησού Χριστού , το Άγιο Πνεύμα με μορφή περιστεριού κάθεται στην κεφαλή του Χριστού, ενώ ταυτόχρονα από τους Ουρανούς ακούγεται η φωνή του Θεού και Πατρός να λέει «Ούτος εστίν ό Υιός μου ό αγαπητός, έν ώ ηυδόκησα». Με αυτόν τον τρόπο στην βάπτιση του Ιησού Χριστού έχουμε την τρισυπόστατη παρουσία του Θεού. Μετά από αυτό ο Άγιος Ιωάννης δείχνοντας τον Ιησού Χριστό λέγει «Ίδε ο αμνός τού Θεού, ό αίρων τήν αμαρτία τού κόσμου» (Ιω. 1,29). Αυτός είναι ο αμνός που κουβαλάει στον ώμο Του τις αμαρτίες του καθενός μας, του πεπτωκότος ανθρώπου. Τον πεσμένο στην αμαρτία άνθρωπο ήλθε ο Χριστός να σώσει, τους αμαρτωλούς όχι τους αναμάρτητους. Το ότι το Άγιο Πνεύμα μαζί με την φωνή του Πατρός κάθισε πάνω στον Ιησού Χριστό δείχνει το ομοούσιο των προσώπων της Αγίας Τριάδας και φανερώνει ότι ο Μεσσίας δεν ήταν ο Ιωάννης αλλά ο Ιησούς Χριστός.

Ο Ιωάννης ο Πρόδρομος στην βάπτιση του Σωτήρος Ιησού Χριστού αξιώθηκε από τον Θεό να ακούσει την φωνή του Πατρός, να δει τον Λόγο του Θεού και το Πνεύμα του Θεού και να ακουμπήσει το χέρι του στην κεφαλή του Θεανθρώπου. Το και «Ιδού ανεύχθησαν αυτώ οί ουρανοί» του Ευαγγελιστή Ματθαίου και το «Είδε σχιζομένους τούς ουρανούς» του Ευαγγελιστή Μάρκου δηλώνουν την αποκατάσταση, «το άνοιγμα» της σχέσης Θεού και ανθρώπων μετά το «κλείσιμο» από την αμαρτία. Από τότε το βάπτισμα των Χριστιανών δεν είναι «έν ύδατι» όπως το βάπτισμα «μετανοίας» του Ιωάννη, αλλά «έν Πνεύματι Αγίω».

Ο Κύριος Ιησούς Χριστός με το να βαπτισθεί αγίασε το νερό, το έκανε νερό αγιασμού και συμφιλίωση με τον Θεό. Έτσι η βάπτιση του Κυρίου άνοιξε τη θύρα του Μυστηρίου του Βαπτίσματος. Με την καθαρτική χάρη του Αγίου Βαπτίσματος ο παλαιός αμαρτωλός άνθρωπος ανακαινίζεται και με την τήρηση των Θείων Εντολών γίνεται κληρονόμος της Βασιλείας των Ουρανών. Το Άγιο Βάπτισμα είναι η πύλη των Ουρανών. Ο Απόστολος των Εθνών, ο Απόστολος Παύλος, που είναι και ο ιδρυτής της Εκκλησίας του Χριστού στην Θεσσαλονίκη, ομιλεί για την «Επιφάνειαν τής Δόξης τού Μεγάλου Θεού» (Τιτ. 2,13). Σε άλλα σημεία τονίζει ότι δια του Χριστού «Επεφάνη η Χάρις τού Θεού η σωτήριος πάσιν ανθρώποις».(Τιτ.2,11).

Ο ίδιος επίσης ομιλεί για τον Θεό που «Εφανερώθη έν σαρκί» (Α’Τιμοθ. 3,16). Έτσι σύμφωνα με τις εκφράσεις αυτές του Αποστόλου των Εθνών αναγνωρίζει κάνεις τους τόσο γνωστούς στους εθνικούς όρους «Θεοφάνεια» και «Επιφάνεια» που σήμαιναν την μεταξύ των ανθρώπων εμφάνιση της θεότητος ή του Θεού – αυτοκράτορος σε κάποια πόλη. Στην επιφάνεια των ψευδών θεών και των αυτοκρατόρων, η Χριστιανική Εκκλησία ανέταξε την επιφάνεια του αληθινού Θεού και βασιλέως Χριστού, την αληθινή Θεοφάνεια. Ακριβώς δε πάλι στην λατρεία του ηλίου που νικά κατά το χειμερινό ηλιοστάσιο το σκότος της νύχτας αντιπαρέθεσε τη λατρεία του αληθινού ήλιου, του Χριστού, που ανέτειλε κατά τον προφήτη Ησαΐα στον εν σκότει και σκιά καθήμενο κόσμο. Όπως μας διδάσκει ο προφήτης Ησαΐας με την προφητεία του «Γή Ζαβουλών και γή Ναφθελείμ, οδού θαλάσσης πέραν τού Ιορδάνου, Γαλιλαία των Εθνών ό λαός καθήμενος έν σκότει είδε φώς μέγα καί τοίς καθημένοις έν χώρα καί σκιά θανάτου, φώς ανέτειλεν αυτοίς»( Ησ. 8,23.9,1). Αυτήν ακριβώς την προφητεία, ο Ευαγγελιστής Ματθαίος εφαρμόζει στο Ευαγέλιό του, στην έναρξη της δημόσιας δράσης του Χριστού, της Επιφάνειάς Του μεταξύ του λαού Του (Ματθ. 4,12-17). Περικοπή Ευαγγελίου, η οποία διαβάζεται κατά την Θεία Λειτουργία των Θεοφανείων .

Στην Ορθόδοξη Εκκλησία το βάπτισμα είναι η απαρχή, η πρώτη δημόσια εμφάνιση και ανάδειξη του Ιησού Χριστού ως Μεσσία και Σωτήρα της Οικουμένης όλης. Από τον εκπρόσωπο της Παλαιάς Διαθήκης, του προφήτη Ιωάννη του Προδρόμου, κατ’ αυτό αναγνωρίστηκε που είδε το Πνεύμα το Άγιον «καταβαίνον καί μένον έπ’ αυτόν» (Ιω. 1,32-34) και που άκουσε τη φωνή του Πατρός «Ούτος εστίν ό Υιός μου, ό Αγαπητός , έν ώ ηυδόκησα» (Ματθ. 3,17.Μαρκ.1,11.Λουκ.3,22) τη βεβαίωση της Υιότητος. Κατά το βάπτισμα εφάνη ο Υιός – Θεός αλλά και αποκαλύφθηκε ο Θεός – Τριάς όπως χαρακτηριστικά περιλαμβάνει το απολυτίκιο της εορτής των Θεοφανείων «Έν Ιορδάνη βαπτιζομένου σου, Κύριε, ή τής Τριάδος εφανερώθη προσκύνησις». Ο Υιός εβαπτίζετο, του Πατρός η φωνή ηκούετο, και το Άγιο Πνεύμα κατήρχετο έν είδει περιστεράς. «Τριάδος ή φανέρωσις έν Ιορδάνη γέγονεν» όπως επίσης υμνωδεί ο ιερός Κοσμάς στο τρίτο τροπάριο της 8ης ωδής του πρώτου κανόνα της εορτής. Έτσι λοιπόν όπως μας πληροφορεί ο Ευαγγελιστής Λουκάς εβαπτίσθει «αρχόμενος ωσεί ετών τριάκοντα» ( κεφ. 3,23), δηλαδή όταν έφθασε στην ηλικία των τριάντα ετών και πριν αρχίσει τη δημόσια δράση Του.

Ο Κύριός μας Ιησούς Χριστός πρώτος απαρχή, του νέου λαού και κεφαλή, βαπτίζεται ο Χριστός και αγιάζει την κτίση των υδάτων για να δημιουργηθεί δι’ αυτών ο νέος κόσμος, η καινή κτίση, οι νέοι άνθρωποι, οι Χριστόφοροι και θεοφόροι πιστοί. Κατά την παννυχίδα των Θεοφανείων, μετά του αγιασμού του ύδατος και την μετάληψη και ραντισμό των πιστών, βαπτίζονταν σε αυτό οι κατηχούμενοι. Ήταν η εορτή των Φώτων, του «Φωτισμού» του βαπτίσματος του Χριστού και των Χριστιανών. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός πως ο Ιορδάνης ποταμός όπου βαπτίστηκε ο Ιησούς Χριστός πηγάζει από δύο πηγές οι οποίες ενώνονται σε έναν ποταμό και στην συνέχεια καταλήγει στην Νεκρά Θάλασσα. Συμβολίζει το ανθρώπινο γένος που έχει την αφετηρία του στους δύο προπάτορες, τον Αδάμ και την Εύα, και η πορεία που κατέληξε στον θάνατο. Έτσι, όταν ο Χριστός εισήλθε στον Ιορδάνη να βαπτισθεί τότε «ό Ιορδάνης εστράφη είς τά οπίσω», δηλαδή άλλαξε πορεία ο άνθρωπος. Όποιος πίστεψε στον Σωτήρα Ιησού Χριστό και βαπτισθεί δεν καταλήγει στον θάνατο αλλά προσδοκά ζωήν αιώνιον.

Ο Ιησούς Χριστός δεν βαπτίσθηκε όπως εμείς με τρεις καταδύσεις στο νερό αλλά με μία μόνο κατάδυση. Χωρίς να βγει από το νερό ανοίχθηκαν οι ουρανοί. Η κατάδυση του Χριστού στο νερό δείχνει την κατάδυσή του στον Άδη. Την ώρα εκείνη ανοίχθηκαν οι ουρανοί, δηλαδή όλα τα επάνω από εμάς. Αυτό μας βεβαιώνει ότι δεν υπάρχει τίποτε που να είναι πιο πάνω ή που δεν έχει αποκαλυφθεί. Πρέπει να εννοήσουμε και να πεισθούμε ότι μία μόνο φύση και δεσποτεία γεμίζει τα πάντα και δεν αφήνει τίποτε έξω από αυτήν. Συγκρατεί και συνεχίζει τα πάντα και ζωογονεί τα πάντα. Ο ουρανός ανοίχθηκε μόνο στον Ιησού. Η φωνή που ακούστηκε και το Πνεύμα το Άγιο που κατέβηκε μαρτυρούσαν τη γνησιότητα της Υιότητάς του. Όλα όσα έγιναν στον Χριστό για μας έγιναν. Για μας ανοίχθηκαν οι ουρανοί και μένουν ανοιχτοί και περιμένουν την είσοδό μας. Το βασικό σημείο των Θεοφανείων είναι ότι ο Χριστός έδωσε την δυνατότητα στον καθένα να αποκτήσει τη Χάρη της υιοθεσίας, τα Θεοφάνεια στην προσωπική του ζωή. Με την βάπτιση του Κυρίου μας Ιησού Χριστού όλος ο χώρος εκείνος έγινε κολυμβήθρα πνευματική που πλένει και φωτίζει όλους μας, λυτρώνοντάς μας από την αμαρτία. Όλα τα υπερκόσμια, οι αγγελικές φύσεις και τάξεις τείνουν σε αυτόν τον σκοπό από την αρχή δηλαδή στην θεανδρική οικονομία του Χριστού για τον άνθρωπο.

Αυτό είναι η αιώνια ζωή που προσφέρει σε όσους τον δέχονται και πείθονται σε αυτόν. Ας ευχηθούμε όλοι εμείς να αξιωθούμε να γίνουμε μέτοχοι αυτής της ζωής που κρύβεται μέσα στον Βασιλέα των αιώνων Χριστό στον οποίο ανήκει κάθε δόξα, τιμή και προσκύνηση, μαζί με τον Άναρχο Πατέρα Του και το πανάγιο και αγαθό και ζωοποιό Πνεύμα. Τα άγια Θεοφάνεια είναι «Νίκη του φωτός απέναντι στο σκοτάδι και αναγέννηση του ανθρώπου». Στην ουσία με τα Θεοφάνεια τιμάμε «θυμόμαστε» δύο μεγάλα όσο επίσης και ιερά για τον πυρήνα της Ορθόδοξης Χριστιανικής Πίστης μας γεγονότα :την βάπτιση του Ιησού Χριστού στον Ιορδάνη ποταμό από τον Ιωάννη τον Βαπτιστή, αλλά και την ταυτόχρονη μία και μοναδική αποκάλυψη των τριών προσώπων της Αγίας Τριάδας στους ανθρώπους, καθώς ο Ιησούς Χριστός, ο Πατέρας Του, αλλά και το Άγιο Πνεύμα «Έν είδει περιστεράς», έκαναν την εμφάνισή τους, εξ ου και η ονομασία Θεοφάνεια.

Η μεγαλειώδης στιγμή της βάπτισης του Ιησού Χριστού , που, όπως ήδη αναφέραμε, είναι η νίκη του φωτός απέναντι στο σκοτάδι και ένα νέο ξεκίνημα της ανθρωπότητας, το οποίο σηματοδοτείται από το Χριστιανικό βάπτισμα και τον αγιασμό του κόσμου. Σε ανάμνηση της μεγάλης εκείνης ημέρας που ο Θεός, μέσω της βάπτισης του Ιησού Χριστού στον Ιορδάνη ποταμό, φανερώθηκε στους ανθρώπους με όλη του την λαμπρότητα και την τριαδική του υπόσταση, οι Χριστιανοί γιορτάζουμε τα Θεοφάνεια. Σύμφωνα με το Ορθόδοξο τελετουργικό, την ημέρα των Φώτων τελείται ο Μεγάλος Αγιασμός, που θεωρείται και ο πιο σημαντικός όλης της χρονιάς. Γι’ αυτό άλλωστε ο Μέγας Αγιασμός είναι το σπουδαιότερο «φάρμακο» της Ορθόδοξης Εκκλησίας μετά την Θεία Κοινωνία! Ακριβώς λόγω αυτής της σπουδαιότητάς του οι Χριστιανοί πιστεύουμε ότι ο Αγιασμός είναι προστατευτικός και έτσι τον πίνουμε, ενώ στην συνέχεια τον φυλάσσουμε σε μπουκαλάκια για όλο τον χρόνο. Παρακαλούμε τον Θεό ο Αγιασμός να θεραπεύσει τις ψυχές και τα σώματά μας και να αποτρέψει κάθε κακό. Κατά το λειτουργικό, ψέλνοντας το απολυτίκιο της ημέρας αυτής των Θεοφανείων «Έν Ιορδάνη βαπτιζομένου σου, Κύριε», ο ιερέας ρίχνει τον Σταυρό στην θάλασσα ή σε ποτάμι ή σε λίμνη ή σε δεξαμενή ή στην κολυμβήθρα του ιερού ναού προς Αγιασμό των Υδάτων.

Οι καμπάνες ταυτόχρονα σημαίνουν, στέλνοντας το μήνυμα της βάπτισης του Ιησού Χριστού απανταχού της γης. Τις καμπάνες στα παραθαλάσσια μέρη σύμφωνα με την παράδοση, συνοδεύει το σφήριγμα των καραβιών, που επίσης χαιρετίζουν το σπουδαίο γεγονός του Αγιασμού των Υδάτων. Μεγάλη τιμή θεωρείται για όσους πιστούς Χριστιανούς κολυμβητές πέφτουν στο νερό αυτήν την ευλογημένη ημέρα για να πιάσουν και να βγάλουν από το νερό τον Σταυρό που ρίχνει ο ιερέας στην θάλασσα. Όποιος πιστός κολυμβητής καταφέρνει και ανασύρει στην επιφάνεια τον Σταυρό, τον παραδίδει στον ιερέα στην συνέχεια και ο άνθρωπος αυτός είναι ιδιαίτερα ευλογημένος. Σύμφωνα με το κοντάκιο της εορτής των Θεοφανείων «Επεφάνης σήμερον τή οικουμένη και τό Φώς Σου, Κύριε, εσημειώθη έφ’ημάς, έν επιγνώσει υμνούντας Σε. Ήλθες, εφάνης, τό Φώς τό απρόσιτον».

Εν κατακλείδι, στα Άγια Θεοφάνεια συμβαίνει το συγκλονιστικό θαύμα της μίας και μοναδικής φανέρωσης στη γη, της Αγίας και Ομοουσίου και Αδιαιρέτου Τριάδος!!!

Χρόνια πολλά! Καλό φωτισμό σε όλους!