(Επιμέλεια Στέλιος Κούκος)
Αγίου Γρηγορίου Νύσσης
Κατά ειμαρμένης
Συνέχεια από εδώ: https://www.pemptousia.gr/2025/03/agios-grigorios-nyssis-gia-tin-moira-mias-polis/
35. Εάν λοιπόν η γη είναι ομόχρονος με τα άστρα, δεν λαμβάνει από εκεί καμμίαν αιτίαν ούτε τυχαίαν ούτε μόνιμον· εάν δε εις ωρισμένας περιοχάς υφίστανται τοιαύτα πάθη, άρα εις τας γεωλογικάς αυτάς καταπτώσεις δεν επικρατεί η ανάγκη της ειμαρμένης αλλά κάποια άλλη ιδιάζουσα αιτία.
Όταν λοιπόν η γη πάθη κάτι τέτοιον και δημιουργή μερικάς τοιαύτης φύσεως συμφοράς, οπότε οι κάτοικοι συγκλονίζονται με την κατάρρευσιν, τι θα είπουν οι προσκυνούντες την ειμαρμένην και ισχυριζόμενοι ότι των όντων επιστατεί η κίνησις των άστρων;
Πώς εκεί το νήπιον, το βρέφος, το μειράκιον [νεαρός], ο ανήρ, ο πατήρ, ο γέρων, ο ευγενής, ο αριστοκράτης, ο εργάτης, ο κατάδικος, δεν εμποδίζονται να μετέχουν των ιδίων κακών ούτε από τον διάφορον χρόνον της γεννήσεως ούτε από την διαφοράν της αξίας;
Επί πλέον δε, ποίος δεν γνωρίζει ότι το χειρότερον ανοσιούργημα είναι η θυγατρομιξία και η αδελφογαμία και η μητρογαμία;
Τούτο λοιπόν, εάν εγίνετο κατά κάποιαν ανάγκην μοίρας θα παρετηρείτο και εις τους ιδικούς μας τόπους.
Επειδή δε το άγος [ανοσιούργημα, μίασμα, αμαρτία] τούτο αποτολμάται μόνον εις το μέσον του έθνους των Περσών και εις τους διδαχθέντας τας συνηθείας εκείνων, είναι φανερόν κατ’ ακολουθίαν ότι μοίρα και ειμαρμένη γίνεται η προαίρεσις εκάστου, εκλέγουσα ελευθέρως το αρεστόν.
36. Επί πλέον δε, διά να μη έχουν να λέγουν ούτε το τοιούτον, ότι κατά τας ιδιομορφίας των τόπων συμβαίνουν ιδιάζουσαι κινήσεις των άστρων, και διά τούτο άλλοι μεν μητρογαμούν, άλλοι δε ξενοκτονούν και ανθρωποβορούν [τρώνε ανθρώπους], καθ’ όσον η θέσις των άστρων επιπίπτει ιδιαιτέρως εις εκείνους, αν και το επιχείρημα αυτό είναι των τελείως απαιδεύτων και ανιδέων της θεωρίας των όντων οι οποίοι νομίζουν ότι η άνωθεν μοίρα επιτυπώνεται εις αυτούς συμφώνως προς τας ιδιομορφίας της γης (οπότε μάλιστα τα γήινα θα ευρίσκοντο αρχηγικώτερα των ουρανίων, εάν εκείνα θα εθεωρούντο ότι είναι ωσάν αυτά εδώ), όμως θα προσθέσωμεν και τούτο προς έλεγχον της απατηλής αντιλήψεώς των.
Όλα σχεδόν τα μέρη της γης έχει καταλάβει το γένος των Ιουδαίων και όλα σχεδόν τα έθνη, ανατολικοί, νότιοι, μεσογεώται, δυτικοί, αρκτικοί, συνοικούν ανάμικτα με τους Ιουδαίους.
Πώς λοιπόν καμμία ανάγκη των άστρων δεν ίσχυσεν εις οποιονδήποτε μέρος να χαρίση εις κάποιαν από το έθνος τούτο την ακροβυστίαν, αλλ’ όπως και αν συμπέση το γεννώμενον εις τας μυριοτρόπους επιπλοκάς των άστρων, είναι οπωσδήποτε εις την ομοίαν κατάστασιν και η φύσις του υποβάλλεται εις την περιτομήν κατά την τακτήν περίοδον των η μερών;
37. Εκείνος δε λέγει. Αυτά τα πράγματα δεν έχουν εξετασθή μεταξύ μας, διά ποίον λόγον δηλαδή διαφεύγουν την εκ των άστρων ανάγκην τα διά νόμων επικρατούντα εις πολλά έθνη· η πρόρρησις όμως των μελλόντων να συμβούν δεν θα έπρεπε να θεωρηθή μικρά απόδειξις του ότι τα υπό της μοίρας καθορισθέντα εις έκαστον είναι απαράβατα.
Διότι πώς ο δείνα, πληροφορηθείς ότι θα ζήση τάδε αριθμόν ετών και ότι θα συναντήση εις τον βίον του τας τάδε συντυχίας, δεν διεψεύσθη εάν κάποια ανάγκη δεν επέκλωσε να γίνουν ταύτα οπωσδήποτε και απαραβάτως εις εκείνον και δεν εφανέρωσεν εις τον προλέγοντα διά της παρατηρήσεως των αριθμητικών σημείων;
38. Εγώ δε είπα ότι προτιμότερον είναι να φαίνωμαι αδαής εις τοιαύτα πράγματα παρά να δίδω εις τους αγνοούντας τα δόγματά μας αφορμήν γέλωτος, αλλ’ όμως αδιαφορών διά θεωρούντας τα ιδικά μας άξια γέλωτος, θα εκθέσω καθ’ όσον δύναμαι δι’ ολίγων όλην την περί τούτου αιτίαν. Υπάρχει κατά φύσιν δύναμις πολεμία εις το γένος των ανθρώπων αναγνωριζομένη από τα αντίθετα προς την αγαθήν φύσιν χαρακτηριστικά.
Τούτου είναι δυνατόν να παραστήσωμεν μυρίας αποδείξεις από πράγματα εναργή. Δεν νομίζω όμως αναγκαίον επί του παρόντος να θέσω λεπτομερώς όλα τα επιχειρήματα διά των οποίων πιστεύεται ότι ούτως έχουν ταύτα.
Απόσπασμα από το βιβλίο «Γρηγόριος Νύσσης, Έργα 1, των Πατερικών Εκδόσεων «Γρηγόριος ο Παλαμάς», εισαγωγή, κείμενο, μετάφραση, σχόλια, Αθηναγόρου Κοκκινάκη Αρχιεπισκόπου Θυατείρων και Μεγάλης Βρετανίας.
