(Επιμέλεια Στέλιος Κούκος)
Αγίου Γρηγορίου Νύσσης
Κατά ειμαρμένης
Συνέχεια από εδώ: https://www.pemptousia.gr/2025/03/agios-grigorios-nyssi-moira-kai-eimarmeni-ginetai-i-proairesi-tou-kathena-mas-i-opoia-eklegei-eleftheros-afto-pou-tis-aresei/
39. Εφ’ όσον λοιπόν η θεία φύσις υφίσταται εις παν αγαθόν νόημα και όνομα και από αυτήν προέρχεται η ζωή, το φως, η αλήθεια, το δίκαιον και σοφόν και άφθαρτον, και παν ότι αγαθόν δύναται να έλθη εις τον νουν, αυτό είναι και αυτό χαρίζει, η εκ των εναντίων αναγνωριζομένη δύναμις κατανοείται από όλα τα αγαθά θεωρούμενα κατά τα αντίθετα προς έκαστον αυτών, ώστε να επιφέρη εις τους ανθρώπους αντί ζωής θάνατον, αντί αληθείας απάτην και αντί εκάστου αγαθού την αντίθετον κακίαν διότι εις αυτήν αγαπητόν είναι τούτο το οποίον κατά την φύσιν είναι προς καταστροφήν των ανθρώπων.
40. Όπως δε οι κακοποιούντες με τα δηλητήρια πολλάκις και με μέλι γλυκαίνουν το θανατηφόρον φάρμακον, όχι διότι φροντίζουν να ευφράνουν με την γεύσιν τον βλαπτόμενον, αλλά διά να κλέψουν την αίσθησιν του καταστρεπτικού φαρμάκου, ούτω και η φθοροποιός αυτή φύσις, έχουσα σκοπόν να απομακρύνη τον άνθρωπον από την αγαθήν φύσιν, υποδύεται τας μορφάς μερικών αγαθών πραγμάτων, καλύπτουσα τον κρυφόν λόγον της απάτης με προρρήσεις και θεραπείας, ούτως ώστε οι ταλαίπωροι άνθρωποι εις τούτο προσέχοντες και τούτο νομίζοντες ότι είναι αγαθόν, να μη έχουν καμμίαν επιθυμίαν του όντος κατά φύσιν αγαθού.
41. Διά τούτο μάλιστα, αν τύχη να λάβη κανείς δι’ απάτης είδος προγνώσεως, υπακούει εις αυτό και η απατηλή δύναμις των δαιμόνων, με ηπατοσκοπίας και οιωνισμούς, με κληδόνας, με νεκρομαντείας, με γενεθλιολογίας*, έκαστον των οποίων προμηνύει το μέλλον όχι κατά τον ίδιον τρόπον αλλά διαφορετικά.
Όπως λοιπόν ο προλέγων το μέλλον διά του ήπατος ή ο προβλέψας διά του κληδόνος το μέλλον ή ο παρατηρών την πτώσιν του οιωνού δεν ισχυρίζεται ότι προβλέπει ταύτα λόγω της ανάγκης της ειμαρμένης, κατά τον ίδιον τρόπον, εφ’ όσον μία είναι, όπως έχει λεχθή, η αιτία η οποία προκαλεί το τοιούτον είδος της προρρήσεως, εννοώ δε την προερχομένην από την απατηλήν ενέργειαν των δαιμόνων, η δύναμις της ειμαρμένης δεν αποδεικνύεται εκ του ότι έχει κάποτε πραγματοποιηθή κάτι από τα μαντευθέντα (αν έχη ποτέ γενικώς πραγματοποιηθή κάτι), καθ’ όσον παν είδος προρρήσεως ευλόγως θα ερρυθμίζετο ώστε να έχη την ισχύν από την ειμαρμένην.
Ούτω θα ήτο μία μεν ειμαρμένη το όνειρον, άλλη δε η παρατήρησις των παλμών, άλλη δε η συνισταμένη εκ των πτήσεων ή των κληδόνων ή άλλων συμβόλων.
42. Εάν δε τίποτε από αυτά δεν εμποδίζη και πρόρρησις να είναι και ειμαρμένη να μη είναι, ακόμη και αν ωρισμέναι από τας προρρήσεις των γενεθλιολογούντων έχουν πραγματοποιηθή, δεν θα προεκάλει αρκετήν εμπιστοσύνην εις το ότι τα τοιαύτα πραγματοποιούνται ευκόλως.
Και όμως τα προμηνύματα από τους επαγγελλομένους αυτά δεν διατυπώνονται ακριβή και αναμφισβήτητα, αλλά οι άνθρωποι αυτοί προπαρασκευάζουν εις εαυτούς πολλάς υπεκφυγάς διά την έκβασιν, αν ο λόγος αποδειχθή να έχη αντίθετον αποτέλεσμα, και οι ασχολούμενοι με αυτά λαμβάνουν τοιαύτα τεχνητά μέτρα, ώστε η αποτυχία να αποδοθή όχι εις σφάλμα της επιστήμης αλλά εις την επισημείωσιν της ώρας, και αι προρρήσεις τας οποίας κάμνουν αυτοί είναι εντελώς λοξαί και επιδέχονται διπλήν ερμηνείαν ως προς την έκβασιν, ούτως ώστε ό,τι συμβή, αυτό να θεωρηθή ότι έχει προλεχθή.
Διότι πολλάκις ο αντιληφθείς την ώραν της γεννήσεως προμηνύει την περιφάνειαν και ανωτερότητα έναντι των άλλων. Έπειτα, όταν αυτός περιέλθη εις μεγάλας συμφοράς, ισχυρίζεται ότι δεν έκαμε λάθος εις την πρόρρησιν. Διότι είχεν υπερβάλει τους άλλους εις την συμμετοχήν των κακών.
* Τρόποι μαντείας. Ηπατοσκοπία, διά του ήπατος· οιωνοσκοπία, διά της παρατηρήσεως της πτήσεως των πτηνών κλήδονες, διά της υδατοσκοπίας· νέκυιαι, νεκρομαντεία, διά της επικλήσεως του πνεύματος των νεκρών γενεθλιολογία, με τον υπολογισμόν του χρόνου γεννήσεως και της θέσεως του αστερισμού.
Απόσπασμα από το βιβλίο «Γρηγόριος Νύσσης, Έργα 1, των Πατερικών Εκδόσεων «Γρηγόριος ο Παλαμάς», εισαγωγή, κείμενο, μετάφραση, σχόλια, Αθηναγόρου Κοκκινάκη Αρχιεπισκόπου Θυατείρων και Μεγάλης Βρετανίας.
