(Επιμέλεια Στέλιος Κούκος)
3. Περί προγράμματος και ακαταστασίας
[Γράφει ο Γέροντας Ιωσήφ Βατοπαιδινός]: Μεταξύ των μοναχικών καθηκόντων που μας ανέφερε ο αείμνηστος Γέροντας [ο Άγιος Ιωσήφ ο Ησυχαστής] κατά τις πρώτες ημέρες της σοφής καθοδηγήσεώς του, ήταν η ευταξία και το πρόγραμμα, ενώ περιέγραφε την ακαταστασία με τα μελανότερα χρώματα.
Συχνά μας ανέφερε το απόφθεγμα του οσίου Εφραίμ του Σύρου· «εν οις μη υπάρχει κυβέρνησις, πίπτουσιν ώσπερ φύλλα», που καθώς μας έλεγε σημαίνει την απουσία προγράμματος.
Συνήθιζε επίσης να αναφέρει και διάφορα περιστατικά από την ζωή νεωτέρων Γερόντων και ιδίως του Γέροντος Θεοφυλάκτου, ο οποίος διέπρεψε σε αρετές και πνευματικά χαρίσματα στα ησυχαστήρια του Αγίου Αρτεμίου.
Ο Γέροντας Θεοφύλακτος έζησε σε όλη την ζωή του ως ασκητής και ησυχαστής με αυστηρή νηστεία· δεν έτρωγε ούτε λάδι. Κάποτε δέχθηκε έναν υποτακτικό, τον μετέπειτα μοναχό Αρσένιο, και του είπε λακωνικά, γιατί ο ευλογημένος εγκρατεύοταν και στην ομιλία του: «Άκουσε, παιδί μου· αν θα μείνεις μαζί μου, θέλω να έχεις στην ζωή σου τάξη και πρόγραμμα, γιατί χωρίς αυτά δεν γίνεσαι καλόγηρος.
Κοίταξε γύρω τα πράγματά μας, καθώς σου τα δείχνω. Εκεί είναι το σταμνί μας, εκεί είναι το κύπελλο, εκεί είναι οι λεκάνες, εκεί είναι το παξιμάδι και τα υπόλοιπα, όπως τα βλέπεις.
Θέλω να τα βρίσκω πάντοτε εκεί. Αν τυχόν κάνεις λάθος, την πρώτη φορά θα σου υπενθυμίσω την σωστή θέση του πράγματος, αλλά δεν θα ανεχθώ να συμβεί αυτό για δεύτερη φορά. Αν συνεχίσεις για τρίτη φορά την ακαταστασία, θα σε παρακαλέσω να πάρεις τα πραγματάκια σου και να φύγεις, για να μην ταράζεις τουλάχιστο εμένα, αφού εσύ δεν θα θέλεις να ωφεληθείς».
Ο αείμνηστος Γέροντάς μας έλεγε πως άκουσε γι’ αυτόν ότι ήταν νηπτικός και συχνά αρπαζόταν ο νους του σε θεωρίες εξαιτίας της καθαρότητος του νου και της πνευματικής του καταστάσεως.
«Κάποτε, μας είπε, άκουσα πως τον έπιασαν οι δαίμονες, ενώ ήταν χειμώνας και χιόνιζε, και τον τράβηξαν έξω από το κελλί του. Τον έσερναν γυμνό στο χιόνι όλη την νύκτα μέχρι το πρωί, οπότε και τον γύρισαν σώο στο σπίτι του. Εκείνη την ημέρα πατέρες έφερναν κομμάτια από τα ενδύματά του, που τα έβρισκαν στα μέρη όπου τα είχαν πετάξει τα πονηρά πνεύματα. Αυτό ίσως έγινε για να διακόψουν από τον νου του την θεωρία, καθώς πολλές φορές έκαναν σε παλαιοτέρους Πατέρες».
Κάποτε, λέγεται, πήγε την νύκτα στο κελλί του Γέροντος Θεοφυλάκτου ένα ζαρκάδι και χτύπησε την πόρτα. Όταν άνοιξε ο Γέροντας, το ζώο του έδειξε το σπασμένο πόδι του. Εκείνος το έδεσε και του είπε να ξανάρθει μετά από οκτώ ημέρες.
Αυτό επαναλήφθηκε κατά την ίδια μάλιστα ώρα. Έκανε ο Γέροντας την αλλαγή, ξανάδεσε το πόδι του ζαρκαδιού και του είπε πάλι να ξαναέρθει μετά από οκτώ ημέρες. Την επομένη φορά που πήγε, είδε ο Γέροντας ότι έγινε καλά το πόδι και είπε στο ζαρκάδι να μην έρθει άλλη φορά. Αυτό υπήκουσε!
Ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά των ευλογημένων αυτών αγωνιστών ήταν η ακρίβεια στο πρόγραμμα της ζωής τους. Αυτό το ζούσαμε με τον δικό μας Γέροντα, και αυτό απαιτούσε και από εμάς.
Μας έλεγε πως η αρχή της αποκτήσεως χαρακτήρα και προσωπικότητος βρίσκεται στην επιμονή να ακολουθείται προγραμματισμένος και συστηματικός τρόπος ζωής.
Με την απόφαση του απαραβίαστου προγράμματος αποκτά ο άνθρωπος αποφασιστικότητα και ανδρεία, πράγμα πολύ σπουδαίο και απαραίτητο στην δική μας ζωή, αφού ο αγώνας μας είναι πάλη και μάλιστα ισχυρή. Μόνο με ανδρεία και αποφασιστικότητα αντιμετωπίζεται ο «ως λέων ωρυόμενος διάβολος, ο ζητών τινα κατιπιείν» και όχι απλώς να ζημιώσει.
Απόσπασμα από το βιβλίο Γέροντος Ιωσήφ Βατοπαιδινού, ο «Γέροντας Ιωσήφ ο Ησυχαστής, Βίος, Διδασκαλία, η ‘Δωδεκάφωνος Σάλπιγξ’», έκδοση Ιερά Μεγίστη Μονή Βατοπαιδίου.
