(Επιμέλεια Στέλιος Κούκος)
Απόσπασμα από ομιλία του Αρχιμανδρίτη, π. Φωτίου Ιωακείμ στη μνήμη του οσίου και θεοφόρου πατρός ημών Κυριακού της Ευρύχου του οποίου η μνήμη τελείται στις 24 Μαΐου.
[…]
Ένας τέτοιος ουρανοπολίτης όσιος και ουρανομήκης στύλος, που με τους ασκητικούς θεόδεκτους ιδρώτες του αγίασε τον τόπο μας, και μάλιστα την περιοχή της Μητροπόλεως Μόρφου, είναι και ο όσιος Κυριακός ο εν Ευρύχου, που μας συνάθροισε σήμερα στον παλαιό τούτο ναό του και τον χαριτόβλυτο τάφο του, για να λάβουμε την ευλογία και Χάρη του, να τιμήσουμε τη μνήμη του με ύμνους και ωδές πνευματικές, και να δοξάσουμε τον Κύριο, που δοξάζει τους γνήσιους δούλους Του και αντιδοξάζεται απ᾽ αυτούς.
Δυστυχώς βιογραφικά στοιχεία για τον πολιούχο αυτό της Ευρύχου δεν διασώθηκαν, τόσον ένεκα των ποικίλων ιστορικών περιπετειών του νησιού μας, όσο και γι᾽ αυτό το λάθε βιώσας, δηλ. τη μυστική βιοτή του, ένεκα της οποίας, όπως και οι πλείστοι όσιοι, προσπάθησε με κάθε τρόπο και πέτυχε να αποκρύψει τους κρυπτούς αγώνες της εν Χριστώ ζωής του.
Περαιτέρω, αγνοούμε κατά πόσον ο άγιος ήταν Κύπριος στην καταγωγή, η ανήκει στους οσίους, που, όπως προαναφέραμε, ήλθαν στον τόπο μας από πλησιόχωρα μοναστικά κέντρα.
Η τιμή του οσίου Σωζομένου στην κοντινή μας Γαλάτα, η ύπαρξη εδώ πλησίον της -διαλυμένης σήμερα- μονής του Αγίου Γεωργίου του Πιτυδιώτη, καθώς και το παλαιό τοπωνύμιο του χώρου, όπου ο ναός και τάφος του οσίου, «μοναστήρκα», συνηγορούν για τον μοναστικό χαρακτήρα της ευρύτερης περιοχής.
Εδώ λοιπόν ο όσιος Κυριακός έστησε την ασκητική του παλαίστρα, πιθανώς σε σπήλαιο που σήμερα δεν σώζεται, και εδώ αγωνίστηκε σκληρά, με νηστείες, αγρυπνίες και προσευχές, με αγνότητα και υπομονή και ταπείνωση, εναντίον των παθών και του διαβόλου, σταυρώνοντας τον εαυτό του για τον κόσμο. Και, με τη Χάρη του Εσταυρωμένου και Αναστάντος Χριστού, εξήλθε νικητής και αναδείχθηκε δοχείο της θείας Χάριτος. Και, όταν ήλθε η ώρα και εκοιμήθη εν ειρήνη, το πνεύμα του ανήλθε φωτοφόρο στους ουρανούς, ενώ το σώμα του ενταφιάσθηκε -προφανώς από τους συνασκητές του- στη γη, «εξ ης ελήφθη».
Μα ο Κύριος της δόξης, τούτο το αγιασμένο σώμα δεν το άφησε αδόξαστο. Με τα θαύματα του θεοφόρου ασκητή και την παγίωση της πεποίθησης για την αγιότητά του στη συνείδηση του πληρώματος της τοπικής Εκκλησίας, ανεγείρεται πρώτα το ταφικό του κουβούκλιο, που χρονολογείται στη βυζαντινή περίοδο (περ. 12ος αι.), ενώ κατά τον 15ο αιώνα ανεγείρεται η ωραιότατη αυτή ξυλόστεγη βασιλική, στον βόρειο τοίχο της οποίας εντάσσεται ο τάφος του οσίου.
Κατά την ίδια περίοδο αγιογραφείται το ταφικό πρόσκτισμα του οσίου, καθώς και ολόκληρος ο ναός, όπως φάνηκε κατά τις πρόσφατες εργασίες συντήρησής του (έτη 2013-2014), που έγιναν με πρωτοβουλία του Πανιερωτάτου Μητροπολίτου Μόρφου Νεοφύτου από το Τμήμα Αρχαιοτήτων Κύπρου. Δυστυχώς σήμερα σώζεται μόνο τμήμα των σημαντικών αυτών μεσαιωνικών τοιχογραφιών.
Της ιδίας περιόδου πρέπει να είναι και μία φορητή εικόνα του οσίου, που σήμερα είναι σχεδόν τελείως εξίτηλη. Όπως φαίνεται, κατά τις αρχές του 19ου αιώνα έγινε η πρώτη ανακομιδή των λειψάνων του οσίου, οπόταν η τιμία του κάρα τοποθετήθηκε σε ωραίας τέχνης αργυρή λειψανοθήκη, που, ως γνωστόν, σήμερα φυλάσσεται στον ναό του Αγίου Γεωργίου Ευρύχου, ενώ το 1807 αγιογραφήθηκε από τον αρχιδιάκονο Λαυρέντιο άλλη φορητή του εικόνα, που επίσης φυλάσσεται στον ίδιο ναό.
Η μεγάλη έκπληξη και ευλογία, που μας επεφύλαξε ο όσιος Κυριακός κατά τις προαναφερθείσες εργασίες συντήρησης και αναπαλαίωσης του εδώ ναού και του τάφου του, ήταν η εύρεση μέσα στον τάφο του ορισμένων ακόμη τιμίων του λειψάνων, καθώς και του επιστηθίου του σταυρού, που έφερε κατά τη διάρκεια της οσιακής βιοτής του και κατά τον ενταφιασμό του.
Ο ορειχάλκινος αυτός επιστήθιος σταυρός-λειψανοθήκη χρονολογείται στον 11ο αιώνα. Έχει διασωθεί μόνο το ήμισυ τμήμα του, επάνω στο οποίο απεικονίζεται, σε εγχάρακτη παράσταση, ο άγιος μεγαλομάρτυς Γεώργιος ο Τροπαιοφόρος σε στάση δεήσεως, και φέρει ονομαστική επιγραφή, «Ο ΑΓΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ».
Κατά συνέπεια, είμαστε πλέον σε θέση να χρονολογήσουμε περίπου την εποχή ακμής του οσίου Κυριακού, που ήταν ο 11ος αιώνας. Τα ευρεθέντα τίμια λείψανα και ο επιστήθιος σταυρός του οσίου Κυριακού τοποθετήθηκαν σε ειδική λειψανοθήκη, την οποία ευτρέπισε καταλλήλως ο αρχιμανδρίτης της Μητροπόλεώς μας, π. Αμβρόσιος, και που φυλάσσεται στο επισκοπείο μας στην Ευρύχου.
Σε περιοχή στα δυτικά του χωριού της Αγίας Μαρίνας Ξυλιάτου, σώζονται κατάλοιπα παλαιού οικισμού, από πολλού εγκαταλειμμένου, που έφερε το όνομα Άγιος Κυριακός , όπου και ερείπια φερωνύμου ναού. Η ζώσα τοπική παράδοση συσχέτισε τον εκεί τιμώμενο άγιο, όχι προς τον γνωστό ομώνυμο όσιο Κυριακό τον Αναχωρητή (η μνήμη του στις 29 Σεπτεμβρίου), αλλά με τον όσιο Κυριακό της Ευρύχου.
Μάλιστα οι εγχώριοι δείχνουν μέχρι σήμερα μεγάλο βράχο στον χώρο, γνωστό ως «Η πέτρα του αη Τζυρκακού» (Η πέτρα του αγίου Κυριακού), όπου ασκήτευσε για ένα διάστημα ο όσιος. Σύμφωνα ακόμη με μαρτυρίες των εκεί κατοίκων, η τελευταία Θεία Λειτουργία στον εν λόγω ερειπωμένο ναό (που τότε διάσωζε όρθιους τους τοίχους στην ανατολική και βόρεια πλευρά, σε ύψος δύο μέτρων), τελέστηκε στις 29 Σεπτεμβρίου 1924 .
Περαιτέρω, στην Αγία Μαρίνα Ξυλιάτου σώζονταν δύο χειρόγραφες Ακολουθίες του οσίου Κυριακού του Αναχωρητού, τις οποίες αντέγραψε καλλιγραφικά τον Αύγουστο του 1904 ο εκ Πλατανιστάσας συνταξιούχος διδάσκαλος στην Άλωνα Χριστόδουλος Κάνθος. Τη μία από αυτές ζήτησαν οι παλαιότεροι κάτοικοι της Ευρύχου, για να τιμήσουν τον ομώνυμο τοπικό τους άγιο, αν και τίποτα σ᾽ αυτή δεν αναφέρεται στο πρόσωπό του, ούτε και κάποιο συναξάριο περιλαμβάνει. Η φυλλάδα αυτή φυλάσσεται σήμερα στο αρχείο του Επισκοπείου στην Ευρύχου, ενώ η άλλη, όπως φαίνεται, έχει δυστυχώς απωλεσθεί .
Αλλά, οι άγιοί μας, αγαπητοί μου αδελφοί, δεν είναι νεκροί. Είναι ζώντες εν Χριστώ, ο Οποίος είναι η πηγή της ζωής και της αθανασίας. Έτσι και ο όσιος Κυριακός, ως ζων εν Θεώ, παρουσιάζεται και στις μέρες μας σε πιστούς Χριστιανούς, τους καλεί στον τάφο του εδώ, επιτελεί παράδοξα θαύματα.
Είναι γνωστή, για παράδειγμα, η εμφάνισή του, ως ηλικιωμένου Γέροντος, στον χωριανό, γέρο-Στυλιανό Μυλωνά, η θεραπεία παιδιού κάποιου διδασκάλου από τη Λάρνακα, το οποίο θεράπευσε από καρκίνο στον εγκέφαλο και, πιο πρόσφατα (έτος 2012), η θεραπεία από την επώδυνη νόσο της σκλήρυνσης κατά πλάκας του αγαπητού Κυριάκου από τις Αγκλεισίδες Λάρνακος. Εμφανίσθηκε και σ᾽ αυτόν ο όσιος Κυριακός και του είπε: «Εγώ θα σε κάμω καλά». Και τον θεράπευσε και τον παρακίνησε να έλθει εδώ στο σπίτι του, στον τάφο του, να προσκυνήσει. Ο νεαρός, μόλις αντίκρυσε την παλαιά εικόνα του αγίου, τον αναγνώρισε αμέσως!
Να παρακαλέσουμε κι εμείς τον Κύριο, να μας χαρίζει με τις πρεσβείες του Θεοφόρου πατρός ημών Κυριακού μετάνοια, διόρθωση της ζωής μας, αγάπη και συγχωρητικότητα, τήρηση των εντολών Του, ώστε να αξιωθούμε και την εδώ ζωή να διέλθουμε ειρηνικά, και σε εκείνη την ατελεύτητη και αιώνια να εισέλθουμε, όπου και ο όσιος Κυριακός και όλοι οι απ᾽ αιώνος άγιοι βλέπουν το πρόσωπο του Θεού και δοξάζουν ατελεύτητα Πατέρα, Υιόν και Άγιον Πνεύμα, τη Μία Θεότητα, στην Οποία ανήκει η δόξα στους αιώνες. Αμήν!
Από την ιστοσελίδα της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Κύπρου: https://churchofcyprus.org.cy/70710
