(Επιμέλεια Στέλιος Κούκος)
3. Περί προγράμματος και ακαταστασίας
Συνέχεια από εδώ: https://www.pemptousia.gr/2025/05/gerontas-iosif-vatopaidinos-gia-tin-epitaktiki-tirisi-tou-programmatismou/
[Γράφει ο Γέροντας Ιωσήφ ο Βατοπαιδινός]: Θυμάμαι κάποιο καλοκαίρι είχαμε πάει στην Μονή Εσφιγμένου μαζί με τον π. Αθανάσιο για να εργασθούμε σε κάποια παγκοινιά [κοινή εργασία που χρειάζονται πολλά χέρια] της Μονής. Ως ανταμοιβή της εργασίας μας οι πατέρες της Μονής μας έδωσαν ένα ψάρι, που ζύγιζε ένδεκα οκάδες.
Ξεκινήσαμε με τα πόδια πολύ πρωί από την Μονή για να φθάσουμε όσο το δυνατόν γρηγορότερα στις σπηλιές της Μικρής Αγίας Άννας, που μέναμε τότε.
Όταν τελικά μετά από πολλή κούραση φθάσαμε αργά το μεσημέρι στο κελλί μας, βάλαμε μετάνοια στον Γέροντα [τον Όσιο Ιωσήφ Ησυχαστή] και του είπαμε για το ψάρι, γιατί έπρεπε να το καθαρίσουμε και να προσθέσουμε ικανή ποσότητα αλατιού για να μπορέσει να συντηρηθεί.
Εκείνη την εποχή ως μοναδική μέθοδος συντηρήσεως των ψαριών συνηθιζόταν το πάστωμα. Ο Γέροντας όμως μας είπε, ότι επειδή εκείνη την ώρα το πρόγραμμά μας επέβαλλε ξεκούραση και μετά αγρυπνία, τα του ψαριού θα τα κανονίζαμε την επομένη.
Εμείς βέβαια καταλαβαίναμε ότι το ψάρι δεν θα διατηρείτο ως την επομένη, γιατί είχε πάρα πολλή ζέστη και είχε ήδη ταλαιπωρηθεί κατά την διαδρομή, αλλά και δεν γνωρίζαμε πόσο καιρό το είχαν οι καλοί πατέρες που μας το έδωσαν.
Ακολουθήσαμε όμως την εντολή του Γέροντος και την επομένη ημέρα πήγαμε να τακτοποιήσουμε το ψάρι, το οποίο όμως είχε ήδη χαλάσει και τελικά το πετάξαμε.
Χάριν της ακριβείας του προγράμματος δεν υπολόγισε ούτε τον κόπο, ούτε ότι θα είχαμε για ημέρες ικανή τροφή στην διάθεσή μας.
Μερικές φορές με την παιδική μας αφέλεια ξεπερνούσαμε τα όρια της πρέπουσας συμπεριφοράς. Έτσι είπαμε κάποτε στον Γέροντα· «αφού στον χαρακτήρα σου δεν είσαι αυστηρός αλλά συμπαθέστατος προς τους συνανθρώπους σου, πώς φαίνεσαι τόσο σκληρός στο πρόγραμμα του τυπικού μας, πράγμα που τους σκανδαλίζει;» [εδώ αναφέρεται στους επισκέπτες].
Μειδίασε και είπε· «δεν περίμενα να έχεις τόσο θάρρος για να μου το πεις αυτό, αλλά άκουσε. Η δοκιμή και η πείρα με έπεισαν να κάνω έτσι· αλλιώς δεν θα μπορούσα να συνεχίσω αυτό, προς το οποίο ο Θεός με οδήγησε. Ο Παύλος λέει· “ει γαρ εκών τούτο πράσσω, μισθόν έχω· ει δε άκων, οικονομίαν πεπίστευμαι”».
Τούτο μας το έλεγε ο αείμνηστος με κόπο, αλλά πίστευε σταθερά ότι δεν ήταν τυχαία η επίδοσή του στο ησυχαστικό αυτό πρόγραμμα, αλλά θείος προορισμός.
Μας έλεγε:
«Οι απαιτήσεις, που έχουν οι άνθρωποι να τους δεχόμαστε απεριόριστα είναι ο κοινός δρόμος όλων των Πατέρων, ο οποίος Χάριτι Θεού πλεονάζει στον ιερό αυτό τόπο. Εύκολα βρίσκει ο καθένας ανταπόκριση οπουδήποτε. Όμως το δικό μας καθήκον, να διακονήσουμε στο ησυχαστικότερο περιβάλλον της ιερής μας παραδόσεως, δεν είναι σε όλους ούτε γνωστό ούτε κατορθωτό. Ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, όταν ήταν εδώ στον Άθωνα ασκούσε την ησυχαστική ζωή. Έφευγε, κρυβόταν, έσκαβε λάκκους στην γη και με κάθε τρόπο επεδίωκε την απομόνωση. Ποιον δεχόταν τότε και ποιον συναντούσε. Είναι αναντίρρητη πλέον απόδειξη ότι το πρόγραμμα στην ζωή είναι ο κυριότερος συντελεστής της πνευματικής προόδου. Αυτός είναι και ο σκοπός των νόμων και των εντολών, που έχουν δοθεί από την αρχαιοτάτη εποχή στον ανθρώπινο βίο είτε από τον Θεό είτε από τους ανθρώπους. Η διασάλευση της ακεραιότητος του χαρακτήρα, μετά την προπατορική πτώση, χρειαζόταν νομοθεσία για εξισορρόπιση των ψυχοσωματικών δυνάμεων που είχαν διασπαστεί.
Ερώτηση: Και πότε δεν χρειάζονται ο νόμος, οι εντολές και τα προγράμματα;
Απόκριση: Όταν ο άνθρωπος ανακτήσει την προσωπικότητά του συνεργία της θείας Χάριτος και “το θνητόν τούτο ενδύσηται αθανασίαν” κατά τον Παύλο και “το θνητόν καταποθή υπό της ζωής”. Τότε, και μόνο τότε, “δικαίω νόμος ου κείται”».
Απόσπασμα από το βιβλίο Γέροντος Ιωσήφ Βατοπαιδινού, ο «Γέροντας Ιωσήφ ο Ησυχαστής, Βίος, Διδασκαλία, η ‘Δωδεκάφωνος Σάλπιγξ’», έκδοση Ιερά Μεγίστη Μονή Βατοπαιδίου.
