(Επιμέλεια Στέλιος Κούκος)
Άγιος Ιουστίνος ο φιλόσοφος και μάρτυς
Απολογία Α’
1. Προλογική έκκληση υπέρ δικαίας κρίσεως της υποθέσεως των Χριστιανών.
Βεβαίως δεν τιμούμε με άφθονες θυσίες και ανθοδέσμες, αυτά τα οποία κατασκεύασαν και έστησαν σε ναούς άνθρωποι και τα ονόμασαν θεούς, επειδή γνωρίζουμε ότι αυτά είναι άψυχα και νεκρά, δεν έχουν μορφή Θεού (διότι δεν νομίζουμε ότι ο Θεός έχει τέτοια μορφή, την οποία μερικοί λένε ότι έχουν μιμηθεί χάριν τιμής), αλλ’ έχουν ονόματα και σχήματα εκείνων των φανέντων κακών δαιμόνων.
Τι χρειάζεται άλλωστε να σας αναφέρω, αφού το γνωρίζετε, πως επεξεργάζονται την ύλη οι τεχνίτες, ξέοντες, τέμνοντες, χωνεύοντες και χτυπόντες; Και από άτιμα σκεύη πολλάκις αλλάζοντας απλώς το σχήμα και μεταμορφώνοντας το, κατασκευάζουν αντικείμενα τα οποία ονομάζουν θεούς.
Τούτο όχι μόνο θεωρούμε παράλογο, αλλά και ότι γίνεται προς εξύβριση του Θεού, ο οποίος, έχοντας άρρητη δόξα και μορφή, δίνει το όνομα του σε πράγματα φθαρτά και έχοντα ανάγκη υπηρεσίας.
Ότι οι τεχνίτες τούτων είναι ασελγείς και έχουν κάθε κακία, για να μη λεπτολογούμε, το γνωρίζετε με ακρίβεια· διαφθείρουν ακόμη και τις δούλες τους οι οποίες εργάζονται μαζί με αυτούς.
Τι παράνοια, ακόλαστοι άνθρωποι να λέγονται ότι πλάθουν και μεταποιούν θεούς προς προσκύνηση, και να καθιστάτε τέτοιους ανθρώπους φύλακες των ιερών, όπου αφιερώνονται εκείνα, μη αντιλαμβανόμενοι ότι είναι αθέμιτο ακόμη και το να σκέπτεται, ή να λέει κανείς, ότι άνθρωποι γίνονται φύλακες θεών.
Αλλ’ εμείς έχουμε μάθει ότι ο Θεός δεν έχει ανάγκη των υλικών προσφορών από ανθρώπους, τον βλέπουμε να παρέχει αυτός τα πάντα· έχουμε δε διδαχθεί και είμαστε πεπεισμένοι και πιστεύουμε ότι δέχεται μόνο εκείνους, οι οποίοι μιμούνται τα αγαθά του προσόντα, σωφροσύνη, δικαιοσύνη, φιλανθρωπία, και όσα άλλα είναι οικεία στον Θεό, ο οποίος δεν καλείται με κανένα δοτό όνομα.
Και έχουμε διδαχθεί ότι λόγω της αγαθότητας του δημιούργησε στην αρχή τα πάντα από άμορφη ύλη χάριν των ανθρώπων και έχουμε μάθει ότι, εάν αυτοί, παρουσιάσουν εαυτούς άξιους του σχεδίου του δια έργων, θα καταξιωθούν της μετ’ αυτού συναναστροφής συμβασιλεύοντας, αφού γίνουν άφθαρτοι και απαθείς.
Διότι με τον ίδιον τρόπο που στην αρχή, όταν δεν υπήρχαμε, μας έπλασε, κατά τον ίδιο τρόπο νομίζουμε, ότι οι εκλέγοντες τα αρεστά σ’ αυτόν θα καταξιωθούν για την εκλογή τους αυτή και αφθαρσίας και κοινωνίας μετ’ αυτού.
Διότι το να γίνουμε στην αρχή δεν ήταν δικό μας έργο· το να ακολουθούμε όμως τα αγαπητά σ’ αυτόν, εκλέγοντες αυτά δια των λογικών δυνάμεων, τις οποίες δώρισε αυτός, και με τις οποίες πείθει και οδηγεί εμάς στην πίστη, είναι δικό μας έργο.
Νομίζουμε δε ότι είναι προς το καλό όλων των ανθρώπων, το ότι δεν εμποδίζονται να μαθαίνουν αυτά, αλλά και ότι προτρέπονται προς αυτά.
Διότι όσα δεν μπόρεσαν να πράξουν οι ανθρώπινοι νόμοι, αυτά θα εκτελούσε ο Λόγος, θείος ων, εάν οι φαύλοι δαίμονες δεν είχαν διαδώσει πολλές ψευδείς και ασεβείς κατηγορίες, βρίσκοντας σύμμαχο την σε κάθε άνθρωπο υπάρχουσα έμφυτη κακή καθ’ όλα και ποικίλη επιθυμία, για πράγματα τα οποία δεν προσιδιάζουν σ’ εμάς.
* Στην ρωμαϊκή ειρήνη, αλλά δια της προβολής της εσωτερικής ψυχικής ειρήνης των Χριστιανών.
Ιουστίνου φιλοσόφου και μάρτυρος. Άπαντα τα έργα. Πατερικές εκδόσεις «Γρηγόριος ο Παλαμάς».
