Το Σάββατο του Πάσχα ήμασταν καλεσμένοι λίγοι φίλοι στο εξοχικό του δικηγόρου Θεοδώρου Σιούφα, παλαιού συνεργάτη του Ανστασίου. Παρών και ο Αναστάσιος, ο οποίος ήταν ακόμα Πατριαρχικός έξαρχος. Μοναδικό θέμα συζήτησης η μέχρι τότε δράση του, μέρος της οποίας μας εξέθεσε, ζητώντας απόλυτη μυστικότητα. Το καθεστώς στην Αλβανία ήταν ακόμη καταπιεστικό και μία ξαφνική αλλαγή γνώμης για τον Έλληνα Αναστάσιο μπορούσε να του απαγορεύσει την είσοδό του στην Αλβανία. Κατά πρώτον μάθαμε, ότι ο ορθόδοξος λαός στην Αλβανία δεν περιοριζόταν στους ελληνικής καταγωγής βορειοηπειρώτες, αλλά επεκτεινόταν σε περισσότερους Αλβανούς πολίτες.
Βάσει προπολεμικών στατιστικών ο ορθόδοξος πληθυσμός αποτελούσε το 20% του συνόλου, ο καθολικός το 10% και ο μουσουλμανικός το 70% (σ.σ. Μεταφέρω τα ποσοστά με επιφύλαξη). Υπήρχαν περίπου 250000 Βορειοηπειρώτες και 400000 Αλβανοί. Μας ανακοίνωσε ότι ήδη είχε στείλει Άγιο Μύρο στην ΑΛβανία, κρυμμένο σε ένα μεγάλο μπουκάλι με χάπια. Ότι είχε προβεί στις δύο πρώτες χειροτονίες, χωρίς να αποκαλύψει το πότε και πού έγιναν. Στις ερωτήσεις μας, αν θα ήυαν εύκολο το έργο του στην Αλβανία κι άν κινδύνευε η ζωή του, μας έφερε ως παράδειγμα τον Αναστημένο Χριστό, ο οποίος εμφανίστηκε στους μαθητές του λέγοντας “Ειρήνη υμίν” και ταυτόχρονα έδειχνε τα τρυπημένα από καρφιά χέρια και πόδια Του. Εξήγησε ο Αναστάσιος, ότι έργχο χωρίς πόνο δεν γίνεται και όποιος αυτές τις στιγμές βοηθά στην ανασύσταση της Αλβανικής Εκκλησίας, προσκυνά το Αναστημένο Σώμα του Χριστού. Βαθυστόχαστα και αληθινά λόγια που είχαν και το αποτέλεσμά τους.
Φεύγοντας από το εξοχικό μαχί με τον Βαγγέλη Κρουσταλλάκη, τότε αρεοπαγίτη και μετέπειτα Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου, μου είπε: “Θόδωρε, άκουσες τον Αναστάσιο; Παρά το βαρύ έργο μας, πρέπει να του αφιερώσουμε μέρος του χρόνου μας”. Ο Βαγγέλης μαζί με τον Γιώργο Παπαζάχο έγιναν οι πιο στενοί συνεργάτες του (εγώ ελάχιστα προσέφερα). Ο Γιώργος, μεταξύ άλλων συντόνιζε την παροχή ιατρικής βοήθειας σε ασθενείς, που έστελνε ο Αναστάσιος από την Αλβανία. Ο Βαγγέλης έγινε ταμίας του. Ο Αναστάσιος πηγαίνοντας στην Αλβανία είχε ως βοήθεια μόνο το μισθό του από το Πανεπιστήμιο. Με συνεισφορές από φίλους ο Βαγγέλης έστειλε τα πρώτα 70 εκατομύρια δραχμές, οι οποίες αργότερα πολλαπλασιάστηκαν, ιδίως όταν κινητοποιήθηκε επιτέλους το ελληνικό δημόσιο, αλλά κυρίως ορισμένες τράπεζες οι οποίες προσέφεραν αρκετά εκατομμύρια ευρώ. Τα χρήματα στέλνονταν μέσω της Τραπέζης της Ελλάδος.
Συνεννόηση με την ορθόδοξη αλβανική παροικία της Αμερικής
Το Οικουμενικό Πατριαρχείο κατέληξε στην απόφαση να προτείνει στον Αναστάσιο την θέση του Αρχιεπισκόπου της Αυτοκέφαλης Ορθόδοξης Εκκλησίας της Αλβανίας. Ο Αναστάσιος γνώριζε, ότι στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής υπήρχε μία πολυπληθής και δραστήρια αλβανική παροικία ορθοδόξων, η οποία διέθετε και κληρικούς. Θεώρησε σσκόπιμο, να συνεννοηθεί με τους Αλβανούς Ορθοδόξους της Αμερικής και να ζητήσει τη σύμφωνη γνώμη τους. Οι Αλβανοί στην αρχή ήταν επιφυλακτικοί, αλλά η προσωπικότητα και το μέχρι τότε έργο του Αναστασίου τους έπεισαν και το ενέκριναν. Του έστειλαν μάλιστα και έναν ιερέα, τον π. Ηλία Κάτρη, για τον συνδράμει στη διαδικασία της ενθρόνισης και να συνεργαστεί μαζί του για ένα χρονικό διάστημα.
Η αποστολή τροφίμων και άλλων ειδών στην Αλβανία
Όπως είχα ακούσει τότε, ο Αναστάσιος στην πρώτη του μετάβαση στην Αλβανία είχε μαζί του τρεις νταλίκες με τρόφιμα, τα οποία μοιράστηκαν σε τρία χωριά. Ένα με κατοίκους ορθοδόξους, ένα με καθολικούς και ένα με μουσουλμάνους. Στην Αθήνα άρχισε η συγκέντρωση και αποστολή τροφίμων στην Αλβανία. Νοικιάστηκε αποθήκη, η οποία γέμιζε με τρόφιμα, που στέλνονταν και από την επαρχία και τα πιο πολλά διακινούνταν μέσω της Ιεράς Μονής Τιμίου Προδρόμου Καρέα, η οποία είχε στείλει τρεις μοναχές στην Αλβανία (όπως είχε στείλει στο παρελθόν στην Αφρική και στην Κορέα), για να συνδράμουν το ιεραποστολικό έργο στο χώρο των γυναικών. Θυμάμαι μία νταλίκα, που έφτασε στην Μονή Καρέα από την Κάλυμνο με τρόφιμα, που συγκέντρωσε ένας ιερέας. Θυμάμαι μία άλλη νταλίκα (σχεδόν σαράβαλο) που ήλθε από την Αλβανία στην Μονή Καρέα και φόρτωσε τρόφιμα. Επίσης θυμάμαι και ένα φορτηγό με τρόφιμα τα οποία συγκέντρωσαν φίλοι μου από την Καλαμάτα και περιείχε, μεταξύ άλλων, οινόπνευμα από την επιχείρηση Λιναρδάκη (είδος σπάνιο τότε στην Αλβανία) και γλυκά (ατομικά κανταΐφια) από την επιχείρηση Αθανασίου. Δοκίμασε ένα ο Αναστάσιος, του άρεσε και παρήγγειλε, μέσω εμού, 1500 κομμάτια για την ενθρόνιση.
Στην Αλβανία υπήρχε μία μόνο κολυμβήθρα στα Τίρανα και ένας ιερομόναχος ο οποίος πήγε εκεί να βοηθήσει. Μου είπε ότι ντρεπόταν που βάφτιζε μικρά παιδιά σε πλαστικές λεκάνες. Έγιναν προσπάθειες και στάλθηκα κολυμπήθρες, μία μάλιστα με χρήματα που έδωσαν γυναίκες του χωριού μου, οι οποίες έστειλαν επίσης λάδι και σαπούνι, σπάνια είδη τότε στην Αλβανία. Στάλθηκαν επίσης διάφορα εκκλησιαστικά είδη, όπως ευαγγέλια, εικόνες, άμφια, σταυροί, λιβάνι και από το ίδρυμα Ευαγγελίστριας Τήνου αποκέρια σε μεγάλη ποσότητα, για τις ανάγκες του πρώτου κηροπλαστείου στα Τίρανα. Με τον Βαγγέλη Κρουσταλλάκη κάναμε μία εκπομπή στο ραδιοφωνικό σταθμό της Πειραϊκής Εκκλησίας και, αφού υπολογίστηκε ο πιθανός αριθμός των ακροατών σε 3500, ζητήσαμε να προσφέρει ένα κουτί γάλα ο καθένας. Οι ακροατές ανταποκρίθηκαν και τελικά μαζί με τα χαρτοκιβώτια, που διέθεσε η Αρχιεπισκοπή Αθηνών, συγκεντρώθηκαν περίπου 35000 κουτιά γάλακτος.
(Συνεχίζεται)