(Επιμέλεια Στέλιος Κούκος)
Άγιος Ιουστίνος ο φιλόσοφος και μάρτυς
Απολογία Α’
Ανωτερότητα του χριστιανισμού έναντι της ειδωλολατρίας
Εξ άλλου με το να λέμε ότι ο Λόγος, ο οποίος είναι το πρώτο γέννημα του Θεού, γεννήθηκε χωρίς επιμιξία, ο Ιησούς Χριστός ο διδάσκαλος μας, και ότι σταυρωθείς, αποθανών και αναστάς ανήλθε στον ουρανό, δεν φέρνουμε τίποτε νέο, πέρα από τους λεγόμενους από σας γιους του Δία.
Διότι γνωρίζετε πόσους γιους του Δία απαριθμούν οι μεταξύ σας τιμώμενοι συγγραφείς· τον Ερμή ο οποίος είναι λόγος ερμηνευτικός και διδάσκαλος όλων, τον Ασκληπιό ο οποίος υπήρξε θεραπευτής και κεραυνοχτυπημένος ανήλθε στον ουρανό, τον Διόνυσο ο οποίος κατασπαράχθηκε, τον Ηρακλή ο οποίος για να αποφύγει τους πόνους παρέδωσε τον εαυτό του στο πυρ, καθώς επίσης τους Διόσκουρους από την Λήδα, τον Περσέα από την Δανάη, τον Βελερεφόντη ο οποίος αν και άνθρωπος ίππευε τον Πήγασο.
Τι χρειάζεται να μνημονεύσουμε την Αριάδνη και τους ομοίως με αυτήν μεταβληθέντες σε αστέρες, όπως λέγεται; Τι χρειάζεται να μνημονεύσουμε τους αποθνήσκοντες μεταξύ σας αυτοκράτορες, για τους οποίους ισχυρίζεσθε ότι απαθανατίζονται και παρουσιάζουν κάποιον ο οποίος ορκίζεται ότι είδε τον κατακαέντα Καίσαρα να ανέρχεται στον ουρανό;
Ποιες ιστορούνται οι πράξεις των λεγομένων γιων του Δία, δεν είναι ανάγκη να το πω προς ανθρώπους γνωρίζοντας, πλην του ότι αυτά έχουν γραφεί προς ωφέλειαν και διδασκαλία των εκπαιδευομένων· διότι όλοι νομίζουν ότι είναι καλό να γίνονται μιμητές των θεών.
Μακράν από σώφρονα ψυχή τέτοια έννοια περί θεών, ώστε να παραδεχθούμε ότι και αυτός ο κατ’ αυτούς ηγεμόνας και γεννήτορας πάντων Ζευς έγινε πατροκτόνος, και μάλιστα τέτοιου πατρός, ότι υποκύψας σε έρωτα κακών και αισχρών ηδονών επέβη του Γανυμήδη και των πολλών μοιχευθεισών γυναικών, και ότι τα τέκνα του έπραξαν παρόμοια.
Αλλά, όπως είπαμε προηγουμένως, αυτά έπραξαν οι φαύλοι δαίμονες· εμείς δε έχουμε διδαχθεί ότι απαθανατίζονται μόνο οι όσια και ενάρετα ζώντες πλησίον του Θεού, πιστεύουμε δε ότι τιμωρούνται με το αιώνιο πυρ οι αδίκως ζώντες και μη μεταστρεφόμενοι.
Ο Υιός δε του Θεού, ο λεγόμενος Ιησούς, και αν ακόμη ήταν κοινός άνθρωπος, θα ήταν άξιος να λέγεται Υιός του Θεού για την σοφία του, διότι όλοι οι συγγραφείς καλούν τον Θεό πατέρα ανδρών και θεών.
Εάν δε όπως προείπαμε, καλούμε αυτόν Λόγο Θεού με ιδιαίτερη έννοια, ως γεννηθέντα εκ Θεού διαφορετικά από την κοινή γένεση, ας σας είναι τούτο σημείο συμφωνίας με τους λέγοντες τον Ερμή λόγο αγγελιοφόρο παρά του Θεού.
Εάν δε κατηγορήσει κανείς αυτόν για το γεγονός ότι σταυρώθηκε, και τούτο είναι κοινό με τους προαναφερθέντες γιους του Δία, οι οποίοι κατά την πεποίθηση σας έπαθαν. Βεβαίως εκείνων τα πάθη του θανάτου δεν ιστορούνται όμοια αλλά διάφορα ώστε, όπως υποσχεθήκαμε, στην συνέχεια του λόγου θα αποδείξουμε ότι αυτός κατά την ποιότητα του πάθους δεν φαίνεται να είναι κατώτερος, αλλά ανώτερος, μάλλον δε έχει αποδειχθεί ήδη διότι ο ανώτερος φαίνεται από τις πράξεις.
Εάν δε κηρύσσουμε και ότι γεννήθηκε δια παρθένου, ας είναι και τούτο κοινό σημείο μας με τον Περσέα. Όταν δε βεβαιώνουμε ότι χωλούς, παραλυτικούς και εκ γενετής τυφλούς έχει κάνει υγιείς και ότι ανήγειρε νεκρούς, θα φανεί ότι λέμε όμοια ακριβώς με τα θρυλούμενα ότι έγιναν υπό του Ασκληπιού.
Για να γίνει δε και τούτο πλέον φανερό σε σας, ότι δηλαδή όσα λέμε διδαχθέντες παρά του Χριστού και των προ αυτού ελθόντων προφητών είναι τα μόνα αληθή και αρχαιότερα από τους συγγραφείς του παρελθόντος, και δεν ζητούμε να τα παραδεχθείτε για το ότι λέμε τα ίδια με εκείνους αλλά για το ότι λέμε την αλήθεια, θα φέρουμε αποδείξεις.
Ότι δηλαδή ο Ιησούς Χριστός μόνος γεννήθηκε πράγματι Υιός του Θεού, υπάρχων Λόγος και πρωτότοκος και δύναμη αυτού, και γενόμενος άνθρωπος με την θέληση του δίδαξε σε μας αυτά, για αλλαγή και επιστροφή του ανθρωπίνου γένους, και ότι πριν αυτός γίνει άνθρωπος μεταξύ των ανθρώπων προφθάσαντες μερικοί εξ αιτίας των προλεχθέντων κακών δαιμόνων είπαν δια των ποιητών ως δήθεν πραγματοποιηθέντα όσα μυθολόγησαν*, κατά τον ίδιο τρόπο ενήργησαν και τους εναντίον μας δυσφημιστικούς λόγους και ασεβείς πράξεις, περί των οποίων δεν υπάρχει κανείς μάρτυρας και καμμία απόδειξη· θα φέρουμε αποδείξεις για όλα αυτά.
* Η έννοια της επιχειρηματολογίας του Ιουστίνου είναι ότι ναι μεν οι εθνικοί είπαν μερικά όμοια με τους Χριστιανούς, αλλά τα είπαν σαν μύθους εμπνεόμενοι από τους φαύλους δαίμονες. Κατωτέρω θα πει ότι η ομοιότητα οφείλεται σε κλοπή.
Ιουστίνου φιλοσόφου και μάρτυρος «Άπαντα τα έργα» των Πατερικών Εκδόσεων «Γρηγόριος ο Παλαμάς».
