Άρχισαν χθες, 22 Σεπτεμβρίου 2025, οι εργασίες του ΙΘ’ Πανελληνίου Λειτουργικού Συμποσίου Στελεχών Ιερών Μητροπόλεων, το οποίο διοργανώνει η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος στο Συνεδριακό Κέντρο της Ιεράς Μητροπόλεως Περιστερίου, με τη συμμετοχή 75 εκπροσώπων από 69 Ιερές Μητροπόλεις της Εκκλησίας της Ελλάδος. Γενικό θέμα του Συμποσίου, το οποίο έχει τεθεί υπό την αιγίδα του Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ.κ. Ιερωνύμου, είναι: «Η ιερότητα της θείας Λατρείας στην εποχή της εκκοσμικεύσεως». Στη πρώτη Συνεδρία εισηγήσεις ανέπτυξαν οι Ελλογιμώτατοι Καθηγητές Παναγιώτης Σκαλτσής και Αχιλλέας Χαλδαιάκης.
Η πρώτη Εισήγηση είχε ως θέμα: «Το δραματικό στοιχείο της θείας Λατρείας στο φως της παράδοσης και ζωής της Εκκλησίας». Ο Εισηγητής, Eλλογιμώτατος κ. Παναγιώτης Σκαλτσής, Ομότιμος Καθηγητής της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, τόνισε μεταξύ άλλων τα εξής: «Η θεία Λατρεία ως η αέναη προσευχή και μυστική κοινωνία του ανθρώπου με τον Θεό εκφράζεται όχι μόνο με πνευματικά κριτήρια και πνευματικές προϋποθέσεις, αλλά και με τις διά των αισθήσεων ορατές λειτουργικές δραματουργίες. Η κίνηση, η λιτανευτική πομπή, η συμβολική απεικόνιση, ο διάλογος, η αναίμακτος θυσία, οι μυστηριακές πράξεις, ο ιερός χορός, ο χώρος και η δομή του ναού, τα εορτολογικά δρώμενα αποτελούν χαρακτηριστικό γνώρισμα της ‘’εν πνεύματι και αληθεία’’ Λατρείας της Εκκλησίας. Η όποια αξιοποίηση από τους Πατέρες όρων και μορφών από το αρχαίο δράμα (τελετή, θίασος, θέατρο, σκηνή, λιτανεία, ευταξία, χορός κ.ά.) ή προτυπώσεων από την Παλαιά Διαθήκη έχει εποπτικό χαρακτήρα και βοηθά στην μεταφορά και εμπέδωση των νέων νοημάτων και μηνυμάτων που εκφράζονται μέσα από την ιερουργία των μυστηρίων, των ακολουθιών και των εορτολογικών γεγονότων. Στις ακολουθίες, τις εορτές και τα ιερά μυστήρια, που ‘’σημαίνουν την Εκκλησία’’ και διά των οποίων το κτιστό κοινωνεί με το άκτιστο, διασώζονται εικόνες, παραστάσεις και λεξιλόγιο-δραματικοί όροι από τον χώρο των θεατρικών εκδηλώσεων, προκειμένου να προβληθεί η αλήθεια και το νέο που εκφράζουν το Ευαγγέλιο και η Λατρεία.».
Ο δεύτερος Εισηγητής, Ελλογιμώτατος κ. Αχιλλεύς Χαλδαιάκης, Καθηγητής της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, πραγματεύθηκε το θέμα: «Η εκκοσμίκευση στην ιερά ψαλμωδία». Ο ομιλητής με γλαφυρότητα ανέφερε μεταξύ άλλων: «Η ιερά ψαλμωδία, ως θεολογική και αισθητική έκφραση της ορθόδοξης Λατρείας, υπήρξε ανέκαθεν ο κατεξοχήν φορέας της προσευχής, της δοξολογίας και της κατανύξεως του εκκλησιαστικού σώματος. Στον χώρο της Ανατολικής Ορθοδόξου Εκκλησίας, η μουσική ουδέποτε εξελήφθη ως απλή καλλιτεχνική δημιουργία ή προσωπική ερμηνεία, αλλά ως λειτουργική πράξη, απόλυτα εντεταγμένη στην πνευματική οικονομία της θείας Λατρείας. Η ψαλμω δία δεν είναι απλώς μουσική εντός της Εκκλησίας· είναι η ίδια “Εκκλησία εν τω γίγνεσθαί της”. Ωστόσο, στις ημέρες μας παρατηρείται μια ολονέν και αυξανόμενη τάση εκκοσμίκευσης της ιεράς ψαλμωδίας, η οποία εντοπίζεται τόσο στον τρόπο απόδοσης και το ήθος ερμηνείας των ύμνων, όσο και στη συνολική αισθητική διά της οποίας αυτή γνωστοποιείται ευρύτερα. Η έννοια της εκκοσμίκευσης (secularization) στη συγκεκριμένη περίπτωση δεν αναφέρεται μόνον στην “έξοδο” της ιεράς ψαλμωδίας από τον ναό, αλλά κυρίως στην απώλεια του λειτουργικού της ήθους, όταν αυτή παρουσιάζεται ως καλλιτεχνικό προϊόν ή θεατρική ερμηνεία».
