ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΚΑΝΟΝΟΣ Γ΄ΗΧΟΥ
Κανὼν Ἀναστάσιμος ᾨδὴ α’. Ἦχος γ΄
Ὁ Εἱρμὸς
Ὁ τὰ ὕδατα πάλαι, νεύματι θείῳ εἰς μίαν συναγωγὴν συναθροίσας,
καὶ τεμὼν θάλασσαν Ἰσραηλίτῃ λαῷ οὗτος ὁ Θεὸς ἡμῶν, δεδοξασμένος ὑπάρχει αὐτῷ μόνῳ ᾄσωμεν, ὅτι δεδόξασται.
Απλή σύνταξη
Ὁ συναθροίσας πάλαι τὰ ὕδατα, νεύματι θείῳ εἰς μίαν συναγωγὴν,
καὶ τεμὼν θάλασσαν Ἰσραηλίτῃ λαῷ οὗτος ὁ Θεὸς ἡμῶν
δεδοξασμένος ὑπάρχει αὐτῷ μόνῳ ᾄσωμεν, ὅτι δεδόξασται.
Μετάφραση
Αυτός που συγκέντρωσε παλιότερα τα ύδατα σε μια δεξαμενή
με το θεϊκό του νεύμα και έκοψε την θάλασσα για τον Ισραηλίτη λαό, αυτός είναι ο Θεός, που είναι πάντα δοξασμένος, αυτόν μόνο
ας ανυμνήσουμε, διότι αποδεδειγμένα έχει δοξαστεί
Σχόλιο
Εδώ ρίχνεται το βάρος στα ύδατα της Ερυθράς θάλασσας και στον τρόπο με το οποίο υψώθηκαν δεξιά και αριστερά, ώστε να γίνει βατός δρόμος κάνοντας μια τομή στην θάλασσα, για να περάσουν οι Ισραηλίτες. Το θείο νεύμα είναι απάντηση στο σχήμα του Σταυρού που σχημάτισε ο Μωυσής με την ράβδο και έγινε το θαύμα. Ο Θεός δοξάστηκε τότε και είναι για πάντα δοξασμένος και γι’ αυτό του αξίζει κάθε ύμνος.
Κείμενο
Ὁ κατακρίνας τὴν γῆν τῷ παραβάντι,
φέρειν καρπὸν ἱδρῶτος τὰς ἀκάνθας,
δεδεγμένος σωματικῶς στέφανον ἀκανθῶν
ἐκ παρανόμου χειρός, οὗτος ὁ Θεὸς ἡμῶν, ,
τήν κατάραν ἔλυσεν, ὅτι δεδόξασται.
Απλή σύνταξη
Ὁ κατακρίνας τὴν γῆν τῷ παραβάντι,
φέρειν καρπὸν ἱδρῶτος τὰς ἀκάνθας,
δεδεγμένος σωματικῶς στέφανον ἀκανθῶν
ἐκ παρανόμου χειρός, οὗτος ὁ Θεὸς ἡμῶν, ,
τήν κατάραν ἔλυσεν, ὅτι δεδόξασται.
Μετάφραση
Αυτός που καταδίκασε την γη εξαιτίας του παραβάτη
να φέρνει ως καρπό του ιδρώτα του αγκάθια,
αυτός που δέχτηκε σωματικά «στέφανον εξ ακανθών»
από παράνομο χέρι, αυτός είναι ο Θεός μας,
που μας απάλλαξε από την κατάρα,
διότι είναι δοξασμένος.
Ερμηνεία
Είναι πολύ ωραία η σύνδεση ανάμεσα στα αγκάθια που πρόσταξε ο Θεός να βγάζει η γη και στα αγκάθια με τα οποία πλέξανε στεφάνι οι Εβραίοι για τον Χριστό. Τις συνέπειες της κατάρας υφίσταται και ο Θεάνθρωπος Χριστός από μεγάλη αγάπη, φτάνει να φέρει πίσω κοντά του τον άνθρωπο. Δεν αρκεί που φόρεσε την ανθρώπινη σάρκα αλλά και γενόμενος δούλος και δούλος μέχρι θανάτου. Είναι συγκλονιστική η αγάπη και η ταπείνωση του Χριστού και δεν περιγράφεται με λόγια. Όταν κανείς το συνειδητοποιήσει θα μείνει έκπληκτος για το πόσο αγάπησε ο Θεός το πλάσμα του, το οποίο δεν το άφησε να χαθεί αλλά ήρθε να το αναζητήσει και να το επαναφέρει στην τάξη του ουρανού. Είναι καταπληκτική η δύναμη του Χριστού που μεταβάλει τα μέσα βασανισμού του ανθρώπου σε μέσα λυτρωμού. Το παράνομο χέρι που φόρεσε ακάνθινο στεφάνι στον Χριστό, που τον ράπισε στο πρόσωπο, που τον έβρισε και τελευταία τον σταύρωσε αυτό το παράνομο χέρι το έσωσε με το αίμα που έτρεξε από το δικό του χέρι, όταν του έμπηξαν τα καρφιά το χέρι.
Κείμενο
Νικητὴς τροπαιοῦχος, κατὰ θανάτου,
ὁ θάνατος δεδοικὼς ἀνεδείχθη·
παθητὴν σάρκα γάρ, ἐμψυχωμένην λαβών,
οὗτος ὁ Θεὸς ἡμῶν, καὶ συμπλακεὶς τῷ τυράννῳ,
πάντας συνανέστησεν, ὅτι δεδόξασται.
Απλή σύνταξη
Ο θάνατος δεδοικὼς ἀνεδείχθη
νικητὴς τροπαιοῦχος κατὰ θανάτου,
λαβών παθητὴν σάρκα γάρ, ἐμψυχωμένην,
οὗτος ὁ Θεὸς ἡμῶν, καὶ συμπλακεὶς τῷ τυράννῳ,
πάντας συνανέστησεν, ὅτι δεδόξασται.
Ερμηνεία
Αυτός που υπέκυψε στον θάνατο αναδείχθηκε τροπαιούχος νικητής
κατά του θανάτου, διότι φόρεσε μια σάρκα ευπαθή αλλά με ψυχή, αυτός είναι ο Θεός μας, που αφού συνεπλάκη με τον τύραννο του ανθρώπου, (τον Διάβολο) αναστήθηκε και μαζί του
ανέστησε και όλους εμάς, διότι είναι δοξασμένος.
Ερμηνεία
Ο Χριστός είναι ο μέγας ανατροπέας της καθεστηκυίας τάξης της φύσεως αφού αυτός την δημιούργησε και συνεπώς ο ίδιος μπορεί να την ανατρέψει και να αναστείλει κατά το δοκούν την λειτουργία της. Υπέκυψε στον θάνατο, αφού καταδέχτηκε να πάρει αυτήν την θνητή σάρκα, όμως με τον θάνατό του κατάργησε τον θάνατο, «θανάτω θάνατον πατήσας» και χάρισε στους νεκρούς την ανάσταση. Στην συμπλοκή του Θεανθρώπου με τον Διάβολο, τον τύραννο του ανθρώπου, δεν ήταν δυνατόν να μη βγει νικητής ο Παντοδύναμος Κύριος. Εκεί λοιπόν που ο Διάβολος χάρηκε, γιατί κατάφερε θανάσιμο χτύπημα στον Υιό του Θεού, εκεί είναι που αυτός τον νίκησε με το ίδιο το όπλο και πήρε για λάφυρά του όσους νεκρούς τον πίστεψαν και έτσι «εκ κοιλίας Άδου ερρύσατο ημάς». Ο άνθρωπος είχε πέσει τόσο χαμηλά, ώστε μόνο ένας Θεός, ο Χριστός, μπορούσε να αναστήσει τον εαυτό του και μαζί του όλους εμάς.
Θεοτοκίον
Ἀληθῆ Θεοτόκον, πάντα τὰ ἔθνη,
δοξάζει σε τὴν ἀσπόρως τεκοῦσαν·
ὑποδὺς μήτραν γὰρ ἡγιασμένην τὴν σήν,
οὗτος ὁ Θεὸς ἡμῶν, τὸ καθ’ ἡμᾶς οὐσιώθη,
καὶ Θεός καὶ ἄνθρωπος, ἐκ σοῦ γεγέννηται.
Απλή σύνταξη
Πάντα τὰ ἔθνη δοξάζει σε τὴν ἀσπόρως τεκοῦσαν
αληθῆ Θεοτόκον ·ὑποδὺς μήτραν γὰρ ἡγιασμένην τὴν σήν,
οὗτος ὁ Θεὸς ἡμῶν, τὸ καθ’ ἡμᾶς οὐσιώθη,
καὶ Θεός καὶ ἄνθρωπος, ἐκ σοῦ γεγέννηται.
Μετάφραση
Όλα τα έθνη δοξάζουν Εσένα, που γέννησες χωρίς άνδρα,
διότι αφού μπήκες σε μια μήτρα αγιασμένη, την δική σου
αυτός ο Θεός μας που πήρε την ίδια με εμάς ουσία
και έγινε Θεός και άνθρωπος, από Εσένα γεννήθηκε.
Ερμηνεία
Στα Θεοτοκία τονίζεται πάντα η αειπαρθενία της Θεοτόκου, η οποία στην αγιασμένη μήτρα της δέχτηκε ολόσωμο τον Χριστό ως έμβρυο χωρίς να μεσολαβήσει γνωριμία με άνδρα, γι’ αυτό είναι πραγματικά όχι μόνο παρθένος αλλά και Θεοτόκος. Η άσπορη σύλληψη του Χριστού είναι από βασικά δόγματα της εκκλησίας μας, διότι με αυτόν τον θαυμαστό τρόπο αποδεικνύεται η θεότητα του Χριστού, ο οποίος ως Παντοδύναμος μπορεί τα πάντα. Χρειάστηκε όμως και η ανθρώπινη συνδρομή, η οποία καταξιώθηκε με την αγνή παρθένα Δέσποινα κι έτσι συντελέστηκε το σωτήριο σχέδιο του Θεού για τον άνθρωπο.
Ἦχος γ΄ ᾨδὴ γ’ Ὁ Εἱρμὸς
«Ὁ ἐκ μὴ ὄντων τὰ πάντα παραγαγών,
τῷ Λόγῳ κτιζόμενα, τελειούμενα Πνεύματι,
Παντοκράτορ Δεσπότα, ἐν τῇ ἀγάπῃ τῇ σῇ στερέωσόν με».
Απλή σύνταξη
Ὁ παραγαγών τὰ πάντα ἐκ μὴ ὄντων,
τῷ Λόγῳ κτιζόμενα, τελειούμενα Πνεύματι,
Παντοκράτορ Δεσπότα, ἐν τῇ ἀγάπῃ τῇ σῇ στερέωσόν με».
Μετάφραση
Εσύ που δημιούργησες τα πάντα από πράγματα
που δεν υπήρχαν πρώτα και με τον Λόγο του Θεού κτίστηκαν
και με το Άγιο Πνεύμα τελειοποιήθηκαν,
Δέσποτα Παντοκράτορα, στερέωσέ με στην αγάπη σου.
Ερμηνεία
Εδώ τονίζεται το Τριαδικό δόγμα των τριών προσώπων, τα οποία ασφαλώς είναι αυτόνομα και ανεξάρτητα όμως επικοινωνούν άμεσα και η σκέψη και η απόφαση του καθενός προσώπου είναι και σκέψη και απόφαση και των άλλων προσώπων. Ο κόσμος δημιουργήθηκε με την σκέψη του Θεού Πατρός, υλοποιήθηκε με τον Υιό και Λόγο του Θεού και τελειοποιήθηκε από το Άγιο Πνεύμα, δηλαδή «εκ του Πατρός, δι’ Υιού εν Αγίω Πνεύματι». Στον εσπερινό της Πεντηκοστής ψάλνουμ: «Ἅγιος ὁ Θεός, ὁ τὰ πάντα δημιουργήσας δι’ Υἱοῦ, συνεργίᾳ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος· Ἅγιος ἰσχυρός, δι’ οὗ τὸν Πατέρα ἐγνώκαμεν, καὶ τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον ἐπεδήμησεν ἐν κόσμῳ· Ἅγιος ἀθάνατος, τὸ Παράκλητον Πνεῦμα, τὸ ἐκ Πατρὸς ἐκπορευόμενον, καὶ ἐν Υἱῷ ἀναπαυόμενον, Τριὰς ἁγία, δόξα σοι». Αυτό είναι μια σχηματική παράσταση του Τριαδικού Θεού, διότι και τα τρία πρόσωπα είναι ομοούσια, συναΐδια και αχώριστα. Είναι εκπληκτικό πως οι υμνογράφοι καταπιάνονται με τέτοια υψηλά θεολογικά ζητήματα και τα περνάνε στην συνείδηση των πιστών και γίνεται κτήμα τους. Αυτή η αμοιβαία αγάπη των προσώπων της Αγίας Τριάδας είναι ο πόθος και ο στόχος κάθε χριστιανού μέσα στην ζωή της εκκλησίας.
Κείμενο
Διὰ Σταυροῦ σου ᾐσχύνθη ὁ ἀσεβής·
εἰργάσατο βόθρον γάρ,
ὃν ὀρύξας εἰσπέπτωκε,ταπεινῶν ὑψώθη δὲ Χριστέ,
τὸ κέρας ἐν τῇ σῇ Ἀναστάσει.
Απλή σύνταξη
Ο ἀσεβής ᾐσχύνθη διὰ Σταυροῦ σου
·εἰργάσατο βόθρον γάρ,
ὃν ὀρύξας εἰσπέπτωκε, ὑψώθη δὲ Χριστέ,
τὸ κέρας ταπεινῶν ἐν τῇ σῇ Ἀναστάσει.
Μετάφραση
Ο ασεβής ντροπιάστηκε με τον Σταυρό Σου,
γιατί κατασκεύασε λάκκο, στον οποίο, όταν τον άνοιξε,
έπεσε μέσα ο ίδιος. Αντίθετα υψώθηκε, Χριστέ μου,
η παράταξη των ταπεινών με την Ανάστασή Σου.
Ερμηνεία
Οι στίχοι μας θυμίζουν την γνωστή παροιμία, «όποιος σκάβει το λάκκο για τους άλλους πέφτει ο ίδιος μέσα». Κάτι τέτοιο μόνο ένας ασεβής, δηλαδή αυτός που δεν τηρεί τον νόμο της αγάπης, που δίδαξε ο Χριστός, μπορεί να το πάθει. Τονίζεται όμως και μια αντίθεση. Ενώ ο ασεβής καταβαραθρώνεται από τα δικά του λάθη, αντίθετα ανυψώνεται ο ταπεινός, σύμφωνα με το ευαγγελικό κήρυγμα «ο υψών εαυτόν ταπεινωθήσεται, ο δε ταπεινών εαυτόν υψωθήσεται». Αυτό οφείλεται στον Χριστό, ο οποίοςέζησε την ταπείνωση σε όλη την διάρκεια της ζωής του και κορυφώθηκε με την Σταύρωσή Του. Όμως η Ανάστασή του Χριστού επανέφερε τα πράγματα στη θέση τους, τιμωρώντας τον ασεβή και επιβραβεύοντας τον ευσεβή. Καταλαβαίνουμε ότι η Σταύρωση και η Ανάσταση, που είναι τα δυο κορυφαία γεγονότα της πίστης μας, είναι οι δύο πόλοι, γύρω από οποίους περιστρέφεται η ποιητική δημιουργία των υμνογράφων.
Κείμενο
Τῆς εὐσεβείας τὸ κήρυγμα τῶν ἐθνῶν,
ὡς ὕδωρ ἐκάλυψε τὰς θαλάσσας φιλάνθρωπε
ἀναστὰς ἐκ τάφου γάρ τὸ τῆς Τριάδος ἀπεκάλυψας φέγγος.
Απλή σύνταξη
Τὸ κήρυγμα τῆς εὐσεβείας ὡς ὕδωρ ἐκάλυψε
τὰς θαλάσσας τῶν ἐθνῶν, φιλάνθρωπε·
ἀναστὰς γάρ ἐκ τάφου ἀπεκάλυψας τὸ φέγγος τῆς Τριάδος.
Μετάφραση
Το κήρυγμα της ευσέβειας, Φιλάνθρωπε, σαν τον νερό
κάλυψε τις θάλασσες των εθνών, διότι αναστήθηκες από τον τάφο
και φανέρωσες το φως της Αγίας Τριάδας.
Ερμηνεία
Μετά την ασέβεια, που περιέγραψε στο προηγούμενο τροπάριο, έρχεται η σειρά της ευσέβειας, η οποία κατέκλυσε όλες τις στεριές και τις θάλασσες. Αυτή η πλημμύρα είναι η πλημμύρα του φωτός, του φωτός της Αγίας Τριάδας, το οποίο πήγασε από τον τάφο του Χριστού, ο οποίος με την Ανάστασή του μας έφερε το φως της Αναστάσεως που το γιορτάζουμε την Λαμπρή. Το κήρυγμα της ευσέβειας, δηλαδή το κήρυγμα του Χριστού ξαπλώθηκε με τους αποστόλους του σε όλη την οικουμένη, όπου αναγέρθηκαν πολλοί ναοί και λατρεύεται το Άγιο Όνομα του Τριαδικού Θεού.
Θεοτοκίον
Κείμενο
Δεδοξασμένα λελάληνται περὶ σοῦ, ἡ πόλις ἡ ἔμψυχος,
τοῦ ἀεὶ βασιλεύοντος·διὰ σοῦ γὰρ Δέσποινα,
τοῖς ἐπὶ γῆς Θεὸς συνανεστράφη.
Απλή σύνταξη
Λελάληνται δεδοξασμένα περὶ σοῦ, ἡ πόλις ἡ ἔμψυχος,
τοῦ ἀεὶ βασιλεύοντος·διὰ σοῦ γὰρ Δέσποινα,
Θεὸς συνανεστράφη τοῖς ἐπὶ γῆς.
Μετάφραση
Έχουν διαλαληθεί πολλά δοξασμένα για σένα,
που είσαι η πόλη του αιώνιου βασιλιά.
Εξαιτίας σου, Δέσποινα Παναγία,
ο Θεός συναναστράφηκε με τους ανθρώπους της γης.
Ερμηνεία
Οι Ύμνοι για την Παναγίας είναι ατέλειωτοι, από το μεγαλυνάριο «μεγαλύνει η ψυχή μου τον Κύριον… ιδού γαρ από του νυν μακαριούσι με πάσαι αι γενεαί» (Λουκ.1,48)» και το «Ἄξιόν ἐστιν ὡς ἀληθῶς μακαρίζειν σε τὴν Θεοτόκον, τὴν ἀειμακάριστον καὶ παναμώμητον καὶ Μητέρα τοῦ Θεοῦ ἡμῶν. Τὴν τιμιωτέραν τῶν Χερουβεὶμ καὶ ἐνδοξοτέραν ἀσυγκρίτως τῶν Σεραφεὶμ, τὴν ἀδιαφθόρως Θεὸν Λόγον τεκοῦσαν, τὴν ὄντως Θεοτόκον, σὲ μεγαλύνομεν». Όλες οι Ωδές των Κανόνων έχουν Θεοτοκία, όπου υμνείται η μεγάλη προσφορά της Θεοτόκου στο σωτήριο έργο του Χριστού. Αυτή έγινε η αιτία να έρθει στον κόσμο και να γεννηθεί ο Χριστός, ο σωτήρας μας. Η Θεοτόκος χαρακτηρίζεται ως «ἡ πόλις ἡ ἔμψυχος τοῦ ἀεὶ βασιλεύοντος» του Χριστού, η έμψυχος κιβωτός, η δωδεκάτειχος πόλη, «η πύλη Κυρίου ἡ ἀδιόδευτος, το τεῖχος καὶ σκέπη τῶν προστρεχόντων εἰς σέ, ο ἀχείμαστος λιμὴν καὶ Ἀπειρόγαμε». Μόνο ευγνωμοσύνη οφείλουμε να τρέφουμε για το άγιο πρόσωπο της Υπεραγίας Θεοτόκου, που ενσαρκώνει την εικόνα της ταπείνωσης και του μεγαλείου.
Ἦχος γ΄ ᾨδὴ δ’, Κανὼν Ἀναστάσιμος. Ὁ Εἱρμὸς
Κείμενο
«Ἔθου πρὸς ἡμᾶς, κραταιὰν ἀγάπησιν Κύριε·
τὸν μονογενῆ γὰρ σοῦ Υἱόν, ὑπὲρ ἡμῶν εἰς θάνατον δέδωκας·
διό σοι κραυγάζομεν, εὐχαριστοῦντες·
Δόξα τῇ δυνάμει σου Κύριε».
Απλή σύνταξη
Ἔθου πρὸς ἡμᾶς κραταιὰν ἀγάπησιν Κύριε·
δέδωκας τὸν μονογενῆ γὰρ σοῦ Υἱόν εἰς θάνατον ὑπὲρ ἡ μῶν ·
διό σοι κραυγάζομεν, εὐχαριστοῦντες·
Δόξα τῇ δυνάμει σου Κύριε».
Μετάφραση
Έδειξες, Κύριε, απέναντί μας δυνατή αγάπη,
διότι έχεις δώσει τον Μονογενή σου Υιό για εμάς σε θάνατο,
γι’ αυτό με πολλή ευχαρίστηση κραυγάζουμε:
«Δόξα στην δύναμή σου Κύριες».
Ερμηνεία
Η αγάπη μετριέται με πράξεις και όχι με λόγια. Η πράξη του Θεού Πατρός να θυσιάσει τον Υιό του για την σωτηρία μας δηλώνει απέραντη αγάπη για το πλάσμα του, τον άνθρωπο. Η πράξη είναι ασύλληπτη. Νιώθουμε ευγνωμοσύνη σε κάποιον που έκανε μια θυσία για μας, αν θυσίαζε το γιο του για μας θα το θεωρούσαμε μεγάλη ευεργεσία. Τώρα ένας Θεός Παντοδύναμος και ανεξάρτητος από κάθε υποχρέωση να θυσιάσει τον γιο του είναι πραγματικά ασύλληπτο. Δηλώνει την τεράστια και άπειρη αγάπη του Θεού για τον άνθρωπο. Αυτό αν το συνειδητοποιήσουμε, τότε ό,τι κι αν κάνουμε γι’ αυτόν θα είναι λίγο. Κι όμως δυστυχώς κάνουμε ελάχιστα πράγματα γι’ αυτόν, τα οποία σε τελευταία ανάλυση είναι για το καλό μας.
Ἦχος γ΄ ᾨδὴ δ’, Κανὼν τροπάριο 1ο
Κείμενο
Στίγματα Χριστέ, συμπαθῶς καὶ μώλωπας ἤνεγκας,
ὕβριν ῥαπισμάτων καρτερῶν,
καὶ μακροθύμως φέρων ἐμπτύσματα,
δι’ ὧν κατειργάσω μοι τὴν σωτηρίαν·
Δόξα τῇ δυνάμει σου Κύριε.
Απλή σύνταξη
Ήνεγκας, Χριστέ, συμπαθῶς στίγματα,
καὶ μώλωπας, ὕβριν ῥαπισμάτων καρτερῶν,
καὶ μακροθύμως φέρων ἐμπτύσματα,
δι’ ὧν κατειργάσω μοι τὴν σωτηρίαν·
Δόξα τῇ δυνάμει σου Κύριε.
Μετάφραση
Δέχτηκες, Χριστέ, με συμπάθεια στίγματα και τραύματα
δείχνοντας καρτερία στην προσβολή των ραπισμάτων
και δεχόμενος με μακροθυμία τους εμπτυσμούς.
Και με όλα αυτά πέτυχες την σωτηρία μας.
Δόξα στη δύναμή Σου, Κύριε.
Ερμηνεία
Η άκρα ταπείνωση του Χριστού εν εκδηλώθηκε μόνο με το να γίνει άνθρωπος από Θεός που ήταν αλλά και με όλους τους βασανισμούς, που υπέστη για την σωτηρία μας, τα σημάδια, τα τραύματα, τους εμπτυσμούς, τα ραπίσματα, τον χλευασμό, τις βρισιές και πολλά άλλα. Ήταν άραγε ανάγκη ο Χριστός, ο Υιός του Θεού να ταπεινωθεί και υβριστεί σε αυτό το σημείο. Δεν μπορούσε να αντιδράσει; Όχι, Ο ίδιος στο Όρος των Ελαιών, όταν οι στρατιώτες πήγαν να τον συλλάβουν και ο Πέτρος τράβηξε το μαχαίρι, ο υμνωδός βάζει τον Χριστό να λέει: « Ηδυνάμην πλείους ή δώδεκα παραστήσαι λεγεώνας» και να υπερασπιστώ τον εαυτό μου, όμως «μακροθυμώ δια την υμών σωτηρίαν». Δεν ξεπληρώνει χρέη κανενός ο Χριστός αλλά είναι «ο αίρων την αμαρτίαν και τας αμαρτίας του κόσμου», η οποία επιτυγχάνεται με την ταπείνωση, την μετάνοια και την εξομολόγηση για τα λάθη που κάνουμε συνεχώς.
Κείμενο
Σώματι θνητῷ, ἡ ζωὴ θανάτῳ ὡμίλησας,
τῆς ταλαιπωρίας τῶν πτωχῶν,
καὶ στεναγμοῦ πενήτων σου ἕνεκεν,
καὶ φθείρας τὸν φθείραντα δεδοξασμένε,
πάντας συνανέστησας, μόνε φιλάνθρωπε.
Απλή σύνταξη
Η Ζωὴ, ὡμίλησας σώματι θνητῷ θανάτῳ,
ἕνεκεν τῆς ταλαιπωρίας τῶν πτωχῶν,
καὶ στεναγμοῦ πενήτων σου,
καὶ φθείρας τὸν φθείραντα, δεδοξασμένε,
πάντας συνανέστησας, μόνε φιλάνθρωπε.
Μετάφραση
Εσύ που είσαι η Ζωή, με το θνητό σου σώμα
δέχτηκες να πεθάνεις για να απαλλάξεις τους φτωχούς από την ταλαιπωρία τους και τους ενδεείς από τον στεναγμό τους
και αφού κατέστρεψες αυτόν που μας κατέστρεψε,
μαζί με την ανάστασή σου ανάστησες και όλους τους ανθρώπους,
Εσύ που είσαι φιλάνθρωπος και δοξασμένος.
Ερμηνεία
Το πώς η πηγή της ζωής, ο Χριστός, δέχτηκε να πεθάνει, αποτελεί ένα μυστήριο για τους ανθρώπους αλλά και για τους αγγέλους. Όμως, όταν σκεφτούμε ότι με τον θάνατό του κατάργησε τον θάνατο, κατάστρεψε αυτόν που μας κατάστρεψε, τότε μπορούμε να καταλάβουμε το βάθος της αγάπης του Χριστού για τον άνθρωπο. Οι δωρεές όμως του Χριστού δεν είναι μόνο μελλοντικές στην άλλη την ζωή αλλά και σε αυτήν την ζωή, διότι απάλλαξε τους πτωχούς από το να αισθάνονται πάντα ταλαιπωρημένοι, και τους ανικανοποίητους ενδεείς με τους συνεχείς αναστεναγμούς τους. Γενικότερα αναμόρφωσε την ζωή μας, μας έδειξε ποια είναι η πραγματική ζωή και πώς μπορούμε να βρούμε την ευτυχία από αυτόν κιόλας τον κόσμο.
Θεοτοκίον
Κείμενο
Μνήσθητι Χριστέ, ἧς ἐκτησω ποίμνης τῷ πάθει σου,
τῆς δεδοξασμένης σου Μητρός,
τὰς συμπαθεῖς ἐντεύξεις δεξάμενος,
καὶ ἐπισκεψάμενος,
κεκακωμένην ῥῦσαι, τῇ δυνάμει σου Κύριε.
Απλή σύνταξη
Μνήσθητι Χριστέ, ἧς ποίμνης ἐκτήσω τῷ πάθει σου,
δεξάμενος τὰς συμπαθεῖς ἐντεύξεις
τῆς δεδοξασμένης σου Μητρός,
καὶ ἐπισκεψάμενος κεκακωμένην ῥῦσαι τῇ δυνάμει σου, Κύριε.
Μετάφραση
Θυμήσου, Κύριε, την ποίμνη που κατάκτησες με το πάθος σου
αφού δεχτείς τις συμπαθείς παρακλήσεις της Μητέρας σου
και αφού την επισκεφτείς και διαπιστώσεις ότι ταλαιπωρείται
γλύτωσέ την με την δύναμή Σου, Κύριε.
Ερμηνεία
Η ποίμνη του Χριστού, για την οποία έκανε λόγο πολλές φορές ο Χριστός στην επίγεια ζωή του, είναι η εκκλησία. Ποιμενάρχης είναι ο ίδιος αλλά άφησε και διαδόχους τους αποστόλους και τους ιερείς. Η ποίμνη αυτή του Χριστού δοκιμάστηκε πολλές φορές όχι μόνο από αιρέσεις αλλά και από μέσα, από όργανα της εκκλησίας. Η εκκλησία προσεύχεται συνεχώς για την ενότητα της πίστεως, την στερέωση της εκκλησίας επί την πέτρα των εντολών του Χριστού, ο οποίος είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της. Κακώσεις και τραύματα έχει κατά καιρούς αλλά ο θεράπων Χριστός επουλώνει τις πληγές και έτσι η εκκλησία παραμένει αλώβητη και «πύλαι Άδου ου κατισχύσουσι αυτής». Ο υμνωδός γράφει: «Το στερέωμα των επί σοι πεποιθότων, στερέωσον, Κύριε, την Εκκλησίαν, ην εκτήσω τω τιμίω σου αίματι»(Καταβασία Υπαπαντής, Ωδή γ). Κατά τα άλλα η Παναγία είναι προστάτις του καθενός και της εκκλησίας και πάντοτε δέεται για το συμφέρον των ψυχών ημών.
Ἦχος γ΄ᾨδὴ ε’, Κανὼν Ἀναστάσιμος Ὁ Εἱρμὸς
Κείμενο
«Πρὸς σε ὀρθρίζω, τὸν τοῦ παντὸς Δημιουργόν,
τὴν ὑπερέχουσαν πάντα νοῦν εἰρήνην·
διότι φῶς τὰ προστάγματά σου ἐν οἷς με καθοδήγησον».
Απλή σύνταξη
Ορθρίζω πρὸς σε,τὸν τοῦ Δημιουργόν παντὸς,
τὴν ὑπερέχουσαν πάντα νοῦν εἰρήνην·
διότι φῶς τὰ προστάγματά σου ἐν οἷς με καθοδήγησον».
Μετάφραση
Απευθύνομαι σε Σένα, τον Δημιουργό του παντός,
την ειρήνη που ξεπερνά κάθε νου,
διότι οι εντολές σου είναι φως και με αυτό καθοδήγησέ με.
Ερμηνεία
Οι λέξεις όρθρος και ορθρίζω συναντιούνται πολύ συχνά στην εκκλησιαστική υμνολογία. Οι Μυροφόρες «όρθρου βαθέος, επιστάσαι επί τω μνημείω» ήρθαν να βρουν τον Χριστό νεκρό και τον βρήκαν αναστημένο. « Εί εμνημόνευόν σου επί της στρωμνής μου, εν τοις όρθροις εμελέτων εις Σε». Ο Χριστός είναι το φως «το αληθινόν το φωτίζον πάντα άνθρωπον ερχόμενον εις τον κόσμον». Φως όμως είναι και τα προστάγματά Του, διότι οδηγούν στο φως της αλήθειας. Στην Μ. Εβδομάδα ψάλλουμε «εκ νυκτός ορθρίζει το πνεύμα μου προς Σε, ο Θεός, διότι φως τα προστάγματά σου επί της γης». Όταν ο άνθρωπος ξαγρυπνά για τον Χριστό, ένα τραγούδι του Σεφέρη λέγει «κοιμούμαι και η καρδιά μου ξαγρυπνά, κοιτάζω τ’ άστρα στον ουρανό». Ο εν εγρηγόρσει χριστιανός κοιτάζει τις γιορτές πότε θα φέξει, για να πάει στην εκκλησία «όρθρου βαθέος» να ακούσει τον Όρθρο της εκκλησίας και να δοξολογήσει τον Θεό. Μαζί με το φως της ημέρας θα πάρει και το φως του Χριστού κι έτσι δεν θα βαδίζει «εν τη σκοτία» αλλά στο φως και τότε όλα είναι ξεκάθαρα και φωτισμένα από τον Χριστό. Και επιπλέον με την ειρήνη του Θεού «τὴν ὑπερέχουσαν πάντα νοῦν εἰρήνην» θα φρουρήσει την καρδία του και θα είναι ειρηνικός.
Ἦχος γ΄ ᾨδὴ ε’ Κανὼν τροπάριο 1ο
Κείμενο
Κριτῇ ἀδίκῳ, Ἑβραίων φθόνῳ προδοθεὶς ὁ παντεπόπτης,
καὶ ἅπασαν δικαίως κρίνων τὴν γῆν, τὸν Ἀδὰμ τῆς πάλαι,
ἐρρύσω κατακρίσεως.
Απλή σύνταξη
Κριτῇ ἀδίκῳ,
Ο παντεπόπτης προδοθεὶς φθόνῳ Ἑβραίων,
καὶ κρίνων ἅπασαν τὴν γῆν δικαίως,
ἐρρύσω τὸν Ἀδὰμ τῆς πάλαι κατακρίσεως.
Μετάφραση
Ο Κύριος που εφορεύει τα πάντα
και που προδόθηκε από τους Εβραίους
από φθόνο και κρίνει όλη τη γη δίκαια,
απάλλαξε τον Αδάμ από την παλιά καταδίκη.
Ερμηνεία
Μέσα στις πολλές αντιθέσεις που κρύβει η μυστική ζωή του Χριστού είναι και αυτή, δηλαδή πως είναι δυνατόν αυτός που βλέπει τα πάντα και κρίνει όλη τη γη δίκαια, να καταδικάζεται από τους Εβραίους φυσικά από φθόνο κι όμως αυτός να απαλλάσσει τον Αδάμ από την Προπατορική καταδίκη; Αυτός που έχει κάθε δικαίωμα να κρίνει δίκαια όλους τους ανθρώπους για την ζωή τους, να κρίνεται άδικα από αυτούς που καταδικάστηκαν δίκαια. Η καταδίκη του Αδάμ ήταν πολύ βαριά, διότι τιμωρήθηκε με τον θάνατο και με όλες τις μορφές του θανάτου, αρρώστιες, τραύματα κλπ. Αιώνες ο άνθρωπος ζούσε μέσα στη φθορά και τον θάνατο, μέσα στα δεσμά των παθών, αλυσοδεμένοι δεσμώτες με δεσμά του Άδη και ήρθε ο Χριστός με την Ανάστασή του και μας ελευθέρωσε. Αλλά και κρίνοντες κρίνονται. Ο Χριστός στην Δευτέρα Παρουσία θα έρθει με δόξα και τιμή, θα καθίσει στο αιώνιο θρόνο του και θα κρίνει όλους τους ανθρώπους.
Ἦχος γ΄ ᾨδὴ ε’ Κανὼν τροπάριο 2ο
Κείμενο
Τὴν σὴν εἰρήνην ταῖς Ἐκκλησίαις σου Χριστέ,
τῇ ἀηττήτῳ δυνάμει τοῦ Σταυροῦ σου,
ὁ ἐκ νεκρῶν ἀναστὰς παράσχου,
καὶ σῶσον τὰς ψυχὰς ἡμῶν.
Απλή σύνταξη
Ο ἐκ νεκρῶν ἀναστὰς παράσχου τὴν σὴν εἰρήνην, Χριστέ,
ταῖς Ἐκκλησίαις σου τῇ ἀηττήτῳ δυνάμει τοῦ Σταυροῦ σου,
καὶ σῶσον τὰς ψυχὰς ἡμῶν.
Μετάφραση
Εσύ, Χριστέ μου, που αναστήθηκες από τους νεκρούς,
δώσε την δικιά σου ειρήνη στις εκκλησίες
με την ανίκητη δύναμη του Σταυρού Σου
και σώσε τις ψυχές μας.
Ερμηνεία
Ο λόγος περί ειρήνης και μάλιστα της ειρήνης του Θεού. Η ειρήνη του Θεού επιτυγχάνεται με την συμφιλίωσή μας με τον Θεό, η οποία είναι αποτέλεσμα της εφαρμογής του θελήματός Του. Δεν πρόκειται για την εξωτερική ειρήνη αλλά για την εσωτερική, από την οποία πηγάζει και η εξωτερική. Και αυτήν την έχουν ανάγκη οι άνθρωποι ακόμη και η εκκλησία. Εδώ βέβαια μιλάει για περισσότερες εκκλησίες, ενώ στο Σύμβολο της Πίστεως ομολογούμε «εις μιαν καθολικήν και αποστολικήν εκκλησίαν». Όμως εδώ εννοεί τις κατά τόπους εκκλησίες, οι οποίες πιστεύουν στον Τριαδικό Θεό. Κατά καιρούς παρατηρήθηκαν και φιλονικίες και έριδες όχι μόνο στις κατά τόπους εκκλησίες αλλά ακόμη και μέσα στα σπλάχνα της εκκλησίας. Μόνιμη ευχή της εκκλησίας είναι η ευστάθεια των εκκλησιών και η ενότητα της πίστεως των χριστιανών. Η κοινή μας πίστη στην σταυρωμένη Αλήθεια του Χριστού είναι αυτή που μας συγκρατεί, και μας ενώνει, αυτή που τελικά μας σώζει.
Θεοτοκίον
Κείμενο
Σκηνὴ ἁγία, καὶ πλατυτέρα οὐρανῶν,
ὡς τὸν ἐν πάσῃ ἀχώρητον τῇ κτίσει,
Λόγον Θεοῦ δεξαμένη μόνη ἐδείχθης Ἀειπάρθενος.
Απλή σύνταξη
Σκηνὴ ἁγία, καὶ πλατυτέρα οὐρανῶν,
ὡς δεξαμένη Λόγον Θεοῦ τὸν ἀχώρητον
ἐν πάσῃ τῇ κτίσει, μόνη ἐδείχθης Ἀειπάρθενος
Μετάφραση
Εσύ που είσαι το άγιο σκήνωμα και πιο πλατιά και από τους ουρανούς
επειδή δέχτηκες μέσα σου αυτόν που δεν τον χωράει όλη η κτίση,
αναδείχθηκες η μόνη που είσαι πάντοτε Παρθένος.
Ερμηνεία
Άλλη μια τρομερή αντίθεση. Πώς αυτός, που δεν τον χωράει όλη η κτίση, χώρεσε μέσα στα σπλάχνα της Παναγίας; Η μήτρα της Παναγίας έγινε πιο πλατιά και από τους ουρανούς, αν και ούτε και σε αυτούς χωράει ο Αχώρητος Θεός. Αυτό επετεύχθη λόγω της ταπείνωσης της δούλης του Θεού κι έτσι το σώμα της έγινε το άγιο σκήνωμα του Θεού. Η δημιουργία του εμβρύου στα σπλάχνα της Θεοτόκου έγινε με θαυμαστό και όχι ανθρώπινο τρόπο και έτσι διαφυλάχτηκε εις τους αιώνες η παρθενία της και ονομάστηκε Αειπάρθενος. Όμως κι εμείς έχουμε αυτήν την απίστευτη δυνατότητα, να παίρνουμε μέσα μας τον Αχώρητο και να μας αγιάζει το σώμα μας και την ζωή μας.
Ἦχος γ΄ ᾨδὴ ς’ Κανὼν Ἀναστάσιμος. Ὁ Εἱρμὸς
Κείμενο
«Ἄβυσσος ἐσχάτη ἁμαρτιῶν ἐκύκλωσέ με,
καὶ ἐκλείπει τὸ πνεῦμά μου,
ἀλλ’ ἐκτείνας Δέσποτα σὸν ὑψηλὸν βραχίονα,
ὡς τὸν Πέτρον με κυβερνῆτα διάσωσον».
Απλή σύνταξη
Εσχάτη Ἄβυσσος ἁμαρτιῶν ἐκύκλωσέ με,
καὶ τὸ πνεῦμά μου ἐκλείπει,
ἀλλ’ ἐκτείνας, Δέσποτα, σὸν ὑψηλὸν βραχίονα,
κυβερνῆτα διάσωσον με ὡς τὸν Πέτρον».
Μετάφραση
Η πιο βαθιά άβυσσος αμαρτημάτων με έχει περικυκλώσει
και το πνεύμα μου με εγκαταλείπει,
αλλά εσύ, Δέσποτα, άπλωσε τον δυνατό σου βραχίονα,
Κυβερνήτα, και σώσε με όπως τον Πέτρο.
Ερμηνεία
Όταν μιλάμε για άβυσσο εννοούμε τα πολύ βαθιά νερά μιας θάλασσας, όπου καταλήγουν τα ναυάγια και οι ναυαγοί. Και η ζωή μας όμως είναι μια θάλασσα, που άλλοτε είναι γαλήνια και άλλοτε άγρια και επικίνδυνη. Ο υμνογράφος φαντάζεται να έχει πέσει σε μια τέτοια άβυσσο αλλά πειρασμών και αμαρτημάτων, που τον κρατούν μέσα στα σπλάχνα της θάλασσας. Την εικόνα αυτή την συναντούμε συχνά αρχής γενομένης από τον Πέτρο, ο οποίος, όσο ατένιζε με πίστη τον Χριστό, περπατούσε πάνω στα κύματα, όταν όμως είδε τα κύματα, φοβήθηκε και άρχισε να βυθίζεται. Τότε όμως το δυνατό χέρι του Χριστού τον σήκωσε και τον μάλωσε για την ολιγοπιστία του. Αλλά και οι υμνογράφοι συχνά επανέρχονται σε αυτήν την παραστατική εικόνα, προκειμένου να τονίσουν τις δυσκολίες της ζωής και το χέρι βοήθειας του Χριστού που αποβαίνει σωτήριο. ΄Ένα από αυτά τα παραδείγματα είναι και το εξής: «Τοῦ βίου τὴν θάλασσαν, ὑψουμένην καθορῶν, τῶν πειρασμῶν τῷ κλύδωνι, τῷ εὐδίῳ λιμένι σου προσδραμών, βοῶ σοι· Ἀνάγαγε, ἐκ φθορᾶς τὴν ζωήν μου Πολυέλεε». (καταβασία σε ήχο πλ. β’).
Ἦχος γ΄ ᾨδὴ ς’ Κανὼν Ἀναστάσιμος. Τροπάριο 1ο
Κείμενο
Ἄβυσσος ἐλέους καὶ οἰκτιρμῶν, ἐκύκλωσέ με,
τῇ εὐσπλάγχνῳ καθόδῳ σου· σαρκωθεὶς γὰρ Δέσποτα,
καὶ γεγονὼς ἐν δούλου μορφῇ ἐθεούργησας,
καὶ σεαυτῷ συνεδόξασας.
Απλή σύνταξη
Ἄβυσσος ἐλέους καὶ οἰκτιρμῶν, ἐκύκλωσέ με,
γὰρ Δέσποτα τῇ εὐσπλάγχνῳ καθόδῳ σου
σαρκωθεὶς καὶ γεγονὼς ἐν μορφῇ δούλου
ἐθεούργησας καὶ συνεδόξασας σεαυτῷ.
Μετάφραση
Η άβυσσος της ευσπλαχνίας σου και των οικτιρμών σου
με περικύκλωσαν με την ευσπλαχνική σου κάθοδο στη γη,
Γιατί με την ενσάρκωσή σου, Δέσποτα,
και με το να πάρεις την μορφή του δούλου σου ανθρώπου
επιτέλεσες θεϊκές πράξεις
και με δόξασες μαζί με τον εαυτό σου.
Ερμηνεία
Ενσάρκωση και ενανθρώπιση, πράξεις που μόνο ένας Θεός σαν και Σένα Χριστέ μου, λέει ο υμνωδός, μπορεί να κάνει, γιατί το έλεος του Θεού είναι άπειρο και οι οικτιρμοί του ατέλειωτοι. Αυτό είχε ως ευεργετικό αποτέλεσμα να δοξαστεί ο άνθρωπος μαζί με τον αναστάντα Θεό. Αυτό το αισθάνεται πάρα πολύ βαθιά ο ψαλμωδός, όταν λέει ότι το έλεος και οι οικτιρμοί του Χριστού τον περικυκλώνουν και δεν του αφήνουν περιθώρια για άλλα συναισθήματα παρά μόνο αισθήματα ευγνωμοσύνης και δοξολογίας.
Ἦχος γ΄ ᾨδὴ ς’ Κανὼν Ἀναστάσιμος. Τροπάριο 2ο
Κείμενο
Νέκρωσιν ὑπέστη ὁ νεκρωτής,
τὸν νεκρωθέντα ζωωθέντα θεώμενος,
τῆς σῆς Ἀναστάσεως, ταῦτα Χριστὲ τὰ σύμβολα,
καὶ τοῦ Πάθους σου τοῦ ἀχράντου τὰ ἔπαθλα.
Απλή σύνταξη
Ο νεκρωτής ὑπέστη νέκρωσιν,
θεώμενος τὸν νεκρωθέντα ζωωθέντα,
ταῦτα, Χριστὲ, τὰ σύμβολα τῆς σῆς Ἀναστάσεως
καὶ τὰ ἔπαθλα τοῦ τοῦ ἀχράντου Πάθους σου.
Μετάφραση
Ο Νεκρωτής (θάνατος) υπέστη και αυτός νέκρωση,
όταν είδε τον νεκρό να είναι ζωντανός.
Αυτά, Χριστέ μου, είναι τα σύμβολα της Αναστάσεώς σου
Και τα έπαθλα του αχράντου σου Πάθους.
Ερμηνεία
Όταν ψάλλουμε το «Χριστός Ανέστη θανάτω θάνατον πατήσας» δεν πάει το μυαλό μας στο ότι αυτός που προκαλούσε την νέκρωση στους ανθρώπους έπαθε και ο ίδιος νέκρωση, όταν είδε έναν νεκρό να ζωντανεύει, και αυτός δεν ήταν άλλος από τον Χριστό. Ο Θάνατος, δηλαδή ο Διάβολος, νικήθηκε, δεν εξαφανίστηκε, εξακολουθεί να πλανεύει και να βασανίζει τους ανθρώπους και να τους οδηγεί και πάλι στον θάνατο. Όμως τώρα δεν έχει την δύναμη που είχε πρώτα, πριν από την Ανάσταση του Χριστού, διότι ο Χριστός νίκησε τον θάνατο, τον Διάβολο, και του πήρε όλα τα λάφυρα που είχε και έτσι «εκ κοιλίας Άδου ερρύσατο ημάς» ο Κύριος. Το Πάθος και η Ανάσταση ήταν τα έπαθλα της νίκης και απόδειξη της απέραντης αγάπης του Θεού.
Ἦχος γ΄ ᾨδὴ ς’ Κανὼν Ἀναστάσιμος, Θεοτοκίον
Κείμενο
Πάναγνε ἡ μόνη τῷ πλαστουργῷ, καὶ τοῖς ἀνθρώποις,
ὑπὲρ νοῦν μεσιτεύσασα τὸν Υἱόν σου ἵλεων,
τοῖς ἐπταικόσι δούλοις σου καὶ ὑπέρμαχον,
χρηματίσαι δυσώπησον.
Απλή σύνταξη
Πάναγνε, ἡ μόνη μεσιτεύσασα ὑπὲρ νοῦν
τῷ πλαστουργῷ καὶ τοῖς ἀνθρώποις
δυσώπησον τὸν Υἱόν σου χρηματίσαι
ἵλεων καὶ ὑπέρμαχον τοῖς ἐπταικόσι δούλοις σου.
Μετάφραση
Πάναγνε Μητέρα, εσύ που είσαι η μόνη μεσίτρια
πέρα από κάθε σκέψη και φαντασία
ανάμεσα στον Πλαστουργό και τους ανθρώπους
παρακάλεσε τον Υιό σου να δείξει έλεος
και να γίνει υπερασπιστής σε εμάς τους δούλους σου
που έχουμε περιπέσει σε πολλά πταίσματα.
Ερμηνεία
Η Παναγία είναι η καλύτερη μεσίτρια ανάμεσα στους ανθρώπους και στον Πλαστουργό Θεό μας, διότι από τη μια ξέρει την ανθρώπινη ανημπόρια και από την άλλη σαν μητέρα του εισακούεται πάρα πολύ η παράκλησή της. Τα αιτήματά μας είναι ο Χριστός να δείξει έλεος, ως οικτίρμων και φιλάνθρωπος που είναι, και να μας υπερασπιστεί στις δίκαιες κατηγορίες εναντίον μας, διότι έχουμε πέσει σε πολλά αμαρτήματα. Ο υμνωδός αναγνωρίζει πόσο εύκολα η Παναγία μας εισακούεται από τον Υιό της αλλά και πόσο μεγάλα είναι τα φιλάνθρωπα σπλάχνα του Χριστού, ώστε να υπερνικούν την αμαρτωλή μας συμπεριφορά απέναντί του.
Ἦχος γ΄ ᾨδὴ ζ’, Κανὼν Ἀναστάσιμος.Ὁ Εἱρμὸς
Κείμενο
«Ὡς πάλαι τοὺς εὐσεβεῖς τρεῖς Παῖδας ἐδρόσισας,
ἐν τῇ φλογὶ τῇ Χαλδαϊκῇ τῷ φωτιστικῷ τῆς Θεότητος πυρί,
καὶ ἡμᾶς καταύγασον· Εὐλογητὸς εἶ κράζοντας,
ὁ Θεὸς ὁ τῶν Πατέρων ἡμῶν».
Απλή σύνταξη
«Ὡς πάλαι ἐδρόσισας τοὺς εὐσεβεῖς τρεῖς Παῖδας,
ἐν τῇ φλογὶ τῇ Χαλδαϊκῇ τῷ φωτιστικῷ πυρί τῆς Θεότητος,
καταύγασον καὶ ἡμᾶς κράζοντας Εὐλογητὸς εἶ,
ὁ Θεὸς ὁ τῶν Πατέρων ἡμῶν».
Μετάφραση
Όπως στο παρελθόν δρόσισες τους τρεις ευσεβείς Παίδας
μέσα στην Βαβυλωνιακή φλόγα με το φωτιστικό πυρ της Θεότητας
έτσι φώτισε και εμάς, που σε κράζουμε: Είσαι ευλογημένος,
ο Θεός των πατέρων μας.
Ερμηνεία
Η έβδομη Ωδή των Κανόνων είναι αφιερωμένη στο γνωστό γεγονός των Τριών Παίδων. Ο υμνογράφος για να ζητήσει εκ μέρους μας τον φωτισμό του Χριστού, θυμίζει ότι εκείνη η Βαβυλωνιακή φλόγα αντί να κάψει τους τρεις Παίδας, τους δρόσιζε κι αυτό με την ενέργεια του τόκου της Παναγίας, του Χριστού, ο οποίος μετέτρεψε την φωτιά σε δροσερή φλόγα, «όπου γαρ βούλεται Θεός, νικάται φύσεως τάξις» λέγει αλλού ο υμνωδός. Ο Θεός είναι εκείνος που έδωσε στη φωτιά την ιδιότητα να καίει ό,τι της πλησιάζει και ο ίδιος μπορεί να ακυρώσει την καυστική της δύναμη και να την μετατρέψει σε φωτιστική, που να φωτίζει τους ανθρώπους. Επομένως δεν είναι αδικαιολόγητο ότι τόσες γενιές των πατέρων μας πιστεύουν και δοξολογούν τον Παντοδύναμο αλλά και Πανάγαθο Θεό. Ας είναι επομένως ευλογημένος και δοξασμένος.
Ἦχος γ΄ ᾨδὴ ζ’, Κανὼν Ἀναστάσιμος. Τροπάριο 1ο
Κείμενο
Ἐρράγη τὸ τοῦ Ναοῦ φαιδρὸν καταπέτασμα,
ἐν τῷ Σταυρῷ τοῦ Δημιουργοῦ,
τὴν ἐγκεκρυμμένην τῷ γράμματι δηλοῦν,
τοῖς πιστοῖς ἀλήθειαν•
Εὐλογητὸς εἶ κράζουσιν ὁ Θεὸς ὁ τῶν Πατέρων ἡμῶν.
Απλή σύνταξη
Τὸ φαιδρὸν καταπέτασμα τοῦ Ναοῦ ερράγη,
ἐν τῷ Σταυρῷ τοῦ Δημιουργοῦ δηλοῦν
τοῖς πιστοῖς τὴν ἐγκεκρυμμένην τῷ γράμματι ἀλήθειαν•
Εὐλογητὸς εἶ κράζουσιν ὁ Θεὸς ὁ τῶν Πατέρων ἡμῶν.
Μετάφραση
Το ωραίο καταπέτασμα του Ναού σχίστηκε, όταν ο Σταυρός του Δημιουργού καρφώθηκε στον Γολγοθά, για να δηλώσει στους πιστούς την κρυμμένη στα γράμματα αλήθεια, οι οποίοι κραυγάζουν: Ο Θεός των Πατέρων μας είναι δοξασμένος.
Ερμηνεία
Καταπέτασμα είναι ένα υφασμάτινο χώρισμα δύο χώρων. Το καταπέτασμα του Ναού του Σολομώντα χώριζε τα Άγια, στα οποία είχαν πρόσβαση οι ιερείς και τα Άγια των Αγίων, όπου είχαν πρόσβαση μόνο οι αρχιερείς και αυτοί μια φορά το χρόνο. Μέσα στα Άγια των Αγίων υπήρχε η σκηνή των Εβραίων με τα σημεία παρουσίας του Θεού στην ιστορία των Εβραίων, όπως οι δέκα νόμοι, η ράβδος του Ααρών, το Μάνα κλπ. Ο Θεός της Παλαιάς Διαθήκης λόγω των πολλών αμαρτιών των Εβραίων δεν ήταν προσβάσιμος στον λαό. Με την Σταύρωση του Χριστού σχίστηκε αυτό το καταπέτασμα, εμείς το λέμε παραπέτασμα, για να δείξει ότι ο Χριστός με την σταυρική του θυσία δεν θα στέκεται πλέον εμπόδιο στο πλησίασμα του ανθρώπου προς τον Θεό, ότι ο ίδιος άνοιξε τις πύλες του Παραδείσου, για να εισέλθουν όσοι πιστέψουν σε Αυτόν. Προφήτες μίλησαν γενικά για τον Ναό, όπως και ο Χριστός, ο οποίος είπε ότι μπορεί να γκρεμίσει τον Ναό και να τον κτίσει σε τρεις μέρες, εννοώντας την τριήμερη ταφή και Ανάσταση του ίδιου. Η αλήθεια λοιπόν είναι ότι ο Χριστός έσχισε το χειρόγραφο της Παλαιάς Διαθήκης και εγκαινιάζει μια νέα εποχή με την Καινή Διαθήκη.
Ἦχος γ΄ ᾨδὴ ζ’, Κανὼν Ἀναστάσιμος. Τροπάριο 1ο
Νυγείσης σου τῆς πλευρᾶς ῥανίδες θεόρρυτοι,
ζωοποιοῦ αἵματος Χριστέ οἰκονομικῶς
ἀποστάζουσαι εἰς γῆν τοὺς ἐκ γῆς ἀνέπλασαν.
Εὐλογητὸς εἶ κράζοντας, ὁ Θεὸς ὁ τῶν Πατέρων ἡμῶν.
Απλή σύνταξη
Νυγείσης σου τῆς πλευρᾶς ῥανίδες θεόρρυτοι,
ζωοποιοῦ αἵματος Χριστέ οἰκονομικῶς
ἀποστάζουσαι εἰς γῆν ἀνέπλασαν τοὺς ἐκ γῆς.
κράζοντας: Εὐλογητὸς εἶ, ὁ Θεὸς ὁ τῶν Πατέρων ἡμῶν.
Μετάφραση
Όταν τραυματίστηκε η πλευρά σου, Χριστέ μου,
θεϊκές ρανίδες του ζωοποιού σου Αίματος
στάζοντας στη γη κατά θεία οικονομία
ανέπλασες εμάς τους γήινους, που κραυγάζουμε:
Ο Θεός των Πατέρων μας είναι δοξασμένος.
Ερμηνεία
Η ανάπλαση, η ανακαίνιση των ανθρώπων έγινε με το ζωοποιό αίμα του Χριστού, που έτρεξε από την τραυματισμένη πλευρά του Χριστού. Αυτό ήταν το σχέδιο της Θείας Οικονομίας, να χύσει το Αίμα του και με αίμα να υπογράψει την Νέα Διαθήκη της αγάπης και της σωτηρίας του ανθρώπου. Πρόκειται για ένα ξαναπλάσιμο των ανθρώπων, οι ποίοι «κατερρύπωσαν» τον λευκό χιτώνα της ψυχής τους και για να καθαριστεί έπρεπε να ξεπλυθεί με το αίμα του Χριστού. Η εκπλήρωση αυτού του σχεδίου του Θεού ήταν η δόξα του Χριστού και γι’ αυτό ανέβηκε και πάλι προς τον Πατέρα του και κάθισε δεξιά του πλήρης αγαλλίασης και χαράς διότι έφερε εις πέρας το σχέδιο του Πατέρα του.
Ἦχος γ΄ ᾨδὴ ζ’, Κανὼν Ἀναστάσιμος. Τριαδικὸν
Κείμενο
Τὸ Πνεῦμα τὸ ἀγαθόν, Πατρὶ συνδοξάσωμεν,
καὶ τῷ Υἱῷ τῷ μονογενεῖ, μίαν ἐν τρισί,
πιστοὶ σέβοντες ἀρχήν καὶ μίαν Θεότητα.
Εὐλογητὸς εἶ κράζοντες, ὁ Θεός ὁ τῶν Πατέρων ἡμῶν.
Απλή σύνταξη
Πιστοὶ συνδοξάσωμεν τὸ Πνεῦμα τὸ ἀγαθόν,
Πατρὶ καὶ τῷ Υἱῷ τῷ μονογενεῖ, σέβοντες
μίαν ἐν τρισί, μίαν ἀρχήν καὶ Θεότητα.
Εὐλογητὸς εἶ κράζοντες, ὁ Θεός ὁ τῶν Πατέρων ἡμῶν.
Μετάφραση
Πιστοί, ας δοξολογήσουμε μαζί με το Πνεύμα το Αγαθό
και τον Πατέρα και τον Υιό του τον μονογενή
απονέμοντας σεβασμό σε μία αρχή σε τρία πρόσωπα,
και σε μία Θεότητα, κραυγάζοντας:
Ο Θεός των Πατέρων μας είναι δοξασμένος.
Ερμηνεία
Όπως το Θεοτοκίο αναφέρεται στην Θεοτόκο και το βρίσκουμε στο τέλος κάθε Ωδής των Κανόνων, έτσι και το Τριαδικό αναφέρεται στα τρία πρόσωπα του Θεού, τον Πατέρα, τον γιο του το Μονογενή και το Άγιο Πνεύμα. Είναι άξιο υπομνήσεως πώς οι υμνογράφοι καταφέρνουν και περνάνε μέσα στους στίχους τους τα δόγματα της εκκλησίας, όπως είναι το Τριαδικό. Εκτός λοιπόν από τις αγιογραφίες όπου βλέπουμε την παράσταση των τριών προσώπων της Αγίας Τριάδας, την έχουμε και στα Τριαδικά της υμνογραφίας. Το Τριαδικό δόγμα είναι το θεμέλιο της χριστιανικής πίστης, διότι όλη η εκκλησία θεμελιώνεται ακριβώς σε αυτήν την μεγάλη αποκαλυπτική αλήθεια, την οποία οι πιστοί καλούνται να την βιώσουν. Να βιώσουν, την σύμπνοια, την ομόνοια, την ομοφωνία, την απόλυτη αγάπη και συγκατάθεση του ενός προς το άλλο πρόσωπο. Αρχή και τέλος, το Α και το Ωμέγα είναι ο Άναρχος Τριαδικός Θεός.
Ἦχος γ΄ᾨδὴ η’, Κανὼν Ἀναστάσιμος. Ὁ Εἱρμὸς
Κείμενο
«Ἀστέκτῳ πυρὶ ἑνωθέντες,
οἱ θεοσεβείας προεστῶτες Νεανίαι,
τῇ φλογὶ δὲ μὴ λωβηθέντες θεῖον ὕμνον ἔμελπον.
Εὐλογεῖτε πάντα τὰ ἔργα Κύριου τὸν Κύριον.
καὶ ὑπερυψοῦτε εἰς πάντας τοὺς αἰῶνας» .
Απλή σύνταξη
«Οἱ νεανίαι προεστῶτες θεοσεβείας ἑνωθέντες
αστέκτῳ πυρὶ, τῇ φλογὶ δὲ μὴ λωβηθέντες
θεῖον ὕμνον ἔμελπον. Εὐλογεῖτε πάντα τὰ ἔργα Κύριου
τὸν Κύριον καὶ ὑπερυψοῦτε εἰς πάντας τοὺς αἰῶνας».
Μετάφραση
Οι Νέοι, που πρωτοστάτησαν στην θεοσέβεια,
παρόλο ότι έγιναν ένα με την καταστροφική φωτιά
δεν έπαθαν καμία βλάβη, αλλά αντίθετα έψαλλαν
έναν θεϊκό ύμνο: Δοξολογείτε τον Κύριο
όλα τα έργα του Κυρίου και υπερυψώνετέ τον
σε όλους τους αιώνες.
Ερμηνεία
Ο ειρμός της όγδοης Ωδής των Κανόνων είναι αφιερωμένος πάντα στου Τρεις Παίδες που ρίχτηκαν στη φωτιά και δεν έπαθαν τίποτα. Σε κάθε ειρμό όμως τονίζονται και διαφορετικά πράγματα. Εδώ λ.χ. τονίζονται τα εξής: Οι Τρείς Παίδες είχαν αξιοθαύμαστη ευσέβεια έτσι ώστε να γίνουν σεβαστοί όχι μόνο από τους ομοεθνείς τους αλλά και από την Βαβυλωνιακή κοινωνία και τον άρχοντά τους, γι’ αυτό και ανήλθαν σε μεγάλα αξιώματα. Όμως η πιστή προσήλωση στις παραδόσεις τους τους οδήγησε στην πυρά. Και εδώ έγινε το θαύμα. Ρίχτηκαν στο καμίνι της φωτιάς και όχι μόνο δεν κάηκαν αλλά δροσίζονταν από την φωτιά. Η φλόγα της αγάπης τους στο Θεό ήταν πιο δυνατή και νίκησε την κοινή φλόγα. Και επιπλέον έψελναν και δοξολογούσαν τον Θεό, που τους αξίωσε να έχουν αυτήν την ευεργεσία.
Ἦχος γ΄ᾨδὴ η’, Κανὼν Ἀναστάσιμος. Τροπάριο 1ο
Κείμενο
Ἐρράγη ναοῦ ἡ φαιδρότης,
ὅτε ὁ Σταυρός σου ἐπάγη ἐν Κρανίῳ,
καὶ ἡ κτίσις συνεκλονεῖτο φόβῳ ἀναμέλπουσα·
Εὐλογεῖτε πάντα τὰ ἔργα τὸν Κύριον,
καὶ ὑπερυψοῦτε εἰς πάντας τοὺς αἰῶνας.
Απλή σύνταξη
Η φαιδρότης ναοῦ ερράγη,
ὅτε ὁ Σταυρός σου ἐπάγη ἐν Κρανίῳ,
καὶ ἡ κτίσις συνεκλονεῖτο φόβῳ ἀναμέλπουσα·
Εὐλογεῖτε πάντα τὰ ἔργα τὸν Κύριον,
καὶ ὑπερυψοῦτε εἰς πάντας τοὺς αἰῶνας.
Μετάφραση
Ο ωραίος ναός ράγισε, όταν ο Σταυρός Σου
καρφώθηκε στον τόπο του Κρανίου
και όλη η πλάση συγκλονίζονταν από τον φόβο
και έψελναν: Δοξολογείτε τον Κύριο
όλα τα έργα του Κυρίου και υπερυψώνετέ τον
σε όλους τους αιώνες.
Ερμηνεία
Το ευαγγελικό ανάγνωσμα αναφέρεται στο σχίσιμο του καταπετάσματος του Ναού του Σολομώντα, ενώ εδώ ο υμνογράφος μιλάει για ράγισμα του Ναού. Υπήρχε μόνο ένας ναός στα Ιεροσόλυμα και πουθενά αλλού κι έτσι από παντού συνέρρεαν εκεί για να προσκυνήσουν. Ο περικαλλής αυτός Ναός του Σολομώντα σχίστηκε και μαζί σκοτείνιασε ο ουρανός, σείστηκε και σχίστηκε η γη και αναστήθηκαν άνθρωποι από φόβο για τον πλαστουργό τους. Αργότερα γκρεμίστηκε ολοσχερώς και μάλιστα δυο φορές, γεγονός που είναι ιστορικά εξακριβωμένο αλλά και θεολογικά έχει τον συμβολισμό του. Όμως ο ναός αυτός αντικαταστάθηκε με την έλευση του Χριστού από την Νέα Ιερουσαλήμ, την Νέα Σιών, την Βασιλεία του Θεού. Ο Θεός πια δεν κατοικεί μόνο μέσα σε έναν ναό αλλά σε εκατομμύρια ναούς και χτιστούς και ζωντανούς, αφού ο κάθε πιστός είναι και ναός του Θεού.
Ἦχος γ΄ᾨδὴ η’, Κανὼν Ἀναστάσιμος. Τροπάριο 2ο
Κείμενο
Ἀνέστης, Χριστὲ, ἐκ τοῦ τάφου,
καὶ ἀνωρθώσω θείᾳ δυνάμει
τὸν πεπτωκότα τῇ ἀπάτῃ διὰ ξύλου
κράζοντα καὶ λέγοντα:
Εὐλογεῖτε πάντα τὰ ἔργα τὸν Κύριον,
καὶ ὑπερυψοῦτε εἰς πάντας τοὺς αἰῶνας.
Απλή σύνταξη
Ἀνέστης, Χριστὲ, ἐκ τοῦ τάφου,
καὶ ἀνωρθώσω θείᾳ δυνάμει
τὸν πεπτωκότα τῇ ἀπάτῃ διὰ ξύλου
κράζοντα καὶ λέγοντα:
Εὐλογεῖτε πάντα τὰ ἔργα τὸν Κύριον,
καὶ ὑπερυψοῦτε εἰς πάντας τοὺς αἰῶνας
Μετάφραση
Αναστήθηκες, Χριστέ μου, από τον τάφο
και ανόρθωσες με την θεϊκή σου δύναμη
τον άνθρωπο που έπεσε, γιατί απατήθηκε
τρώγοντας από το απαγορευμένο καρπό.
Αυτός όμως κραυγάζει και σου λέει:
«Δοξολογείτε τον Κύριο όλα τα έργα του Κυρίου
και υπερυψώνετέ τον σε όλους τους αιώνες».
Ερμηνεία
Ο Κανόνας είναι αναστάσιμος και δεν μπορεί να αναφερθεί μόνο στην Σταύρωση του Κυρίου αλλά και στην Ανάσταση. Η ανόρθωση του ανθρώπου είναι ταυτόχρονη με την ανάσταση του Χριστού. Το ξύλο της παρακοής και του θανάτου μετατράπηκε σε ξύλο ταπείνωσης και σωτηρίας. Είναι θαυμαστά τα έργα του Θεού, διότι από την ατιμία της αμαρτίας μας οδήγησε στη δόξα του Θεού. Μετατρέπει τον τάφο σε ανάσταση και τον θάνατο σε ζωή. Ο άνθρωπος μπορεί να απατάται και μάλιστα πολλές φορές από τον Διάβολο, όμως ο Θεός βρίσκει τρόπους να μας γλιτώνει από τον θάνατο και να μας φέρνει κοντά του.
Ἦχος γ΄ᾨδὴ η’, Κανὼν Ἀναστάσιμος. Θεοτοκίον
Κείμενο
Ναὸς τοῦ Θεοῦ ἀνεδείχθης, έμψυχον χωρίον κιβωτός τε,
τὸν Ποιητήν τοῖς βροτοῖς γὰρ Θεογεννῆτορ ἄχραντε
κατήλλαξας καὶ ἀξίως πάντα τὰ ἔργα ὑμνοῦμέν σε,
καὶ ὑπερυψοῦμεν εἰς πάντας τοὺς αἰῶνας.
Απλή σύνταξη
Ανεδείχθης ναὸς τοῦ Θεοῦ, έμψυχον χωρίον κιβωτός τε,
κατήλλαξας γὰρ τὸν Ποιητήν τοῖς βροτοῖς
Θεογεννῆτορ ἄχραντε, καὶ ἀξίως πάντα τὰ ἔργα ὑμνοῦμέν σε,
καὶ ὑπερυψοῦμεν εἰς πάντας τοὺς αἰῶνας.
Μετάφραση
Αναδείχθηκες ναός του Θεού, έμψυχη κατοικία και κιβωτός,
Πανάχραντε Μητέρα του Θεού, διότι συμφιλίωσες
τον Ποιητή της φύσης με τους θνητούς
και έτσι όλα τα έργα του Κυρίου Εσένα υμνούνε
και υπερυψώνουν σε όλους τους αιώνες.
Ερμηνεία
Ο πρώτος άνθρωπος που έγινε ναός του Θεού είναι η Παναγία, διότι για πρώτη φορά ο Παντοδύναμος Θεός επιλέγει να την κάνει έμψυχη κατοικία του και ζωντανή κιβωτό, όπου αντί να φυλάγονται πολύτιμα αντικείμενα, να έχει μέσα της την Πηγή της Ζωής και να γίνει Ζωοδόχος. Η Παναγία γίνεται σημείο συνάντησης Θεού και ανθρώπου, τα ουράνια συνάπτονται με τα επίγεια και ο άνθρωπος παύει να είναι εχθρός του Θεού
Και γίνεται Πατέρας του. Είναι απίστευτο πώς μια γυναίκα, η Παναγία, έγινε Θεογεννήτορ, δηλαδή γέννησε Θεό. Η Παναγία έγινε η αφορμή , ώστε όλοι οι άνθρωποι να πάρουν και αυτοί μέσα τους τον Χριστό και να γίνουν ναός του.
Ἦχος γ΄ᾨδὴ θ’, Κανὼν Ἀναστάσιμος. – Ὁ Εἱρμὸς
Κείμενο
«Καινὸν τὸ θαῦμα καὶ θεοπρεπές!
τῆς Παρθένου γὰρ τὴν κεκλεισμένην πύλην,
σαφῶς διοδεύει Κύριος γυμνὸς ἐν εἰσόδῳ,
καὶ σαρκοφόρος ὤφθη ἐν ἐξόδῳ Θεός,
καὶ μένει ἡ πύλη κεκλεισμένη ταύτην ἀφράστως
ὡς Θεομήτορα μεγαλύνομεν».
Απλή σύνταξη
«Καινὸν τὸ θαῦμα καὶ θεοπρεπές!
Κύριος γὰρ διοδεύει σαφῶς τὴν κεκλεισμένην πύλην τῆς Παρθένου,
γυμνὸς ἐν εἰσόδῳ καὶ σαρκοφόρος ὤφθη ἐν ἐξόδῳ Θεός,
καὶ μένει ἡ πύλη κεκλεισμένη, ταύτην ἀφράστως
ὡς Θεομήτορα μεγαλύνομεν».
Μετάφραση
Καινούργιο και παράδοξο το θαύμα, έτσι όπως αρμόζει σε θεό,
διότι ο Κύριος μπαίνει ξεκάθαρα από την κλεισμένη πύλη της Παρθένου
γυμνός κατά την είσοδο (σύλληψη) αλλά ντυμένος
με σάρκα κατά την έξοδο και από τότε και εις το εξής
μένει κλεισμένη αυτή η πύλη.
Αυτήν απερίφραστα την δοξολογούμε ως Μητέρα Θεού.
Ερμηνεία
Το τροπάριο αναφέρεται στην πολύ γνωστή άσπορη σύλληψη της Παναγίας, που αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο της πίστεώς μας. Προφήτες και υμνογράοι μίλησαν γι’ αυτήν την κλεισμένη θύρα του Ναού του Σολομώντα, που ήταν προτύπωση αυτής της άσπορης σύλληψης της Θεοτόκου. Ο Θεός μπαίνει στα σπλάχνα της Θεοτόκου γυμνός από ανθρώπινο στοιχείο και βγαίνει ολοκληρωμένος άνθρωπος με σάρκα και οστά, έτοιμος να εκτελέσει το προαιώνιο σχέδιο του Θεού για την σωτηρία του ανθρώπου. Η παρθενία της και τότε και αργότερα δεν πειράχτηκε, δεν άλλαξε, αποτελεί τον ορισμό της αγνότητας. Η Χάρη του Θεού αγίασε τα σπλάχνα της Παρθένου και έδωσε την δυνατότητα να αγιαστεί και ολόκληρο το ανθρώπινο γένος.
Ἦχος γ΄ᾨδὴ θ’, Κανὼν Ἀναστάσιμος. Τροπάριο 1ο
Κείμενο
Φρικτὸν ἰδέσθαι σὲ τὸν ποιητήν,
ἐπὶ ξύλου ἀναρτηθέντα Λόγε Θεοῦ,
σαρκικῶς δὲ πάσχοντα Θεὸν ὑπὲρ δούλων,
καὶ ἐν μνημείῳ ἄπνουν κατακείμενον,
νεκροὺς δὲ τοῦ ᾅδου λελυκότα ὅθεν Χριστέ σε,
ὡς παντοδύναμον μεγαλύνομεν.
Απλή σύνταξη
Φρικτὸν ἰδέσθαι σὲ τὸν ποιητήν,
ἐπὶ ξύλου ἀναρτηθέντα, Λόγε Θεοῦ,
Θεὸν δὲ πάσχοντα σαρκικῶς ὑπὲρ δούλων,
καὶ κατακείμενον ἄπνουν ἐν μνημείῳ,
λελυκότα νεκροὺς δὲ τοῦ ᾅδου
ὅθεν, Χριστέ, σε ὡς παντοδύναμον μεγαλύνομεν.
Μετάφραση
Είναι φρικτό να βλέπει κανείς τον Ποιητή του παντός
κρεμασμένο πάνω σε ένα ξύλο, Υιέ και Λόγε του Θεού
Εσύ ένας Θεός να παίρνει σάρκα για τους δούλους Σου
κι ακόμα ξαπλωμένο χωρίς πνοή μέσα σε μνημείο
εσένα που απελευθέρωσες τους νεκρούς από τον Άδη.
Γι’ αυτό, Χριστέ μου, δοξάζουμε εσένα τον Παντοδύναμο.
Ερμηνεία
Είναι αδιανόητο, όσες φορές κι αν το ακούσουμε, πώς ένας Παντοδύναμος Θεός, ποιητής των πάντων, να υφίσταται αυτές τις ταπεινώσεις. Όχι μόνο φόρεσε ανθρώπινη σάρκα για χάρη των δούλων του αλλά καταδέχτηκε να τον κρεμάσουν πάνω στο ατιμωτικό ξύλο του Σταυρού, να είναι θαμμένος μέσα σε μνημείο χωρίς πνοή, αυτός που έδωσε πνοή και ζωή στην κτίση και τελικά απελευθέρωσε τους ανθρώπους από τα δεσμά του Άδη. Αυτή είναι η άκρα ταπείνωση, την οποία καλούμαστε όλοι να την μιμηθούμε και να την κάνουμε κανόνα ζωής και όχι μόνο να τον δοξολογούμε και να τον υμνούμε σε όλη μας την ζωή.
Ἦχος γ΄ᾨδὴ θ’, Κανὼν Ἀναστάσιμος. Τροπάριο 2ο
Κείμενο
Φθορᾶς θανάτου ἔσωσας Χριστέ,
τοὺς προπάτορας, κατατεθεὶς ἐν τάφῳ νεκρός,
καὶ ζωὴν ἐξήνθησας νεκροὺς ἀναστήσας,
χειραγωγήσας φύσιν τὴν βροτείαν πρὸς φῶς,
καὶ θείαν ἐνδύσας ἀφθαρσίαν, ὅθεν πηγήν σε,
φωτὸς ἀειζώου μεγαλύνομεν.
Απλή σύνταξη
Χριστέ, ἔσωσας τοὺς προπάτορας φθορᾶς θανάτου,
κατατεθεὶς ἐν τάφῳ νεκρός,
καὶ ἀναστήσας νεκροὺς ἐξήνθησας ζωὴν,
χειραγωγήσας τὴν βροτείαν φύσιν πρὸς φῶς,
καὶ ἐνδύσας θείαν ἀφθαρσίαν,
ὅθεν μεγαλύνομεν σε πηγήν ἀειζώου φωτὸς.
Μετάφραση
Χριστέ μου, έσωσες τους προπάτορές μας από την φθορά του θανάτου,
με το να μπεις μέσα σε τάφο νεκρός,
αλλά αφού ανέστησες νεκρούς, έκανες να ανθίσει η ζωή στους ανθρώπους, αφού οδήγησες την ανθρώπινη φύση προς το φως
και αφού την έντυσες με φύση θείας αφθαρσίας.
Γι’ αυτό σε δοξολογούμε Εσένα, που είσαι η αστείρευτη πηγή της ζωής.
Ερμηνεία
Η κατάθεση του νεκρού Χριστού μέσα σε τάφο, έφερε μύρια καλά και συγκεκριμένα: Ανάστησε νεκρούς και τους έδωσε την ζωή, οδήγησε τους ανθρώπους προς το φως της ζωής κι έτσι τους έντυσε με το ένδυμα της αφθαρσίας. Μόνο ένας Θεός Αθάνατος, που είναι η Πηγή της ζωής, μπορούσε να δώσει ζωή στους νεκρούς και το σπουδαιότερο τους έκανε να μην πεθαίνουν εις το εξής, αφού το σώμα τους θα είναι άφθαρτο. Αυτά με μία προϋπόθεση: Ότι θα δεχτούνε να πάρουνε μέσα τους την Πηγή της ζωής, που θα τους δώσει ζωή αιώνια. Αυτή είναι η θεία αποστολή της εκκλησίας, που ίδρυσε ο Χριστός, η οποία αφθαρτοποίησε χιλιάδες ανθρώπους με τους αγίους και τους μάρτυρές της.
Ἦχος γ΄ ᾨδὴ θ’, Κανὼν Ἀναστάσιμος. Θεοτοκίον
Κείμενο
Ναὸς καὶ θρόνος ὤφθης τοῦ Θεοῦ,
ἐν ᾧ ᾤκησεν ὁ ἐν ὑψίστοις πέλων,
τεχθεὶς ἀπειράνδρως, Πάναγνε,
σαρκὸς μὴ ἀνοίξας ὅλως σου πύλας•
ὅθεν ταῖς ἀλήκτοις, σεμνὴ, λιταῖς σου
τὰ φῦλα τῶν βαρβάρων θᾶττον εἰς τέλος
τῷ Βασιλεῖ ἡμῶν καθυπόταξον.
Απλή σύνταξη
Ναὸς καὶ θρόνος ὤφθης τοῦ Θεοῦ,
ἐν ᾧ ᾤκησεν ὁ ἐν ὑψίστοις πέλων,
τεχθεὶς ἀπειράνδρως, Πάναγνε,
μὴ ἀνοίξας ὅλως σαρκὸς σου πύλας•
ὅθεν ,σεμνὴ, ταῖς ἀλήκτοις λιταῖς σου,
καθυπόταξον τῷ Βασιλεῖ ἡμῶν
τὰ φῦλα τῶν βαρβάρων θᾶττον εἰς τέλος.
Μετάφραση
Πάναγνη, Αποδείχτηκες Ναός και Θρόνος του Θεού,
Μέσα στον οποίο κατοίκησε αυτός
που κατοικεί στα υψηλά του ουρανού,
αφού γεννήθηκες χωρίς να γνωρίσεις άνδρα
και χωρίς να ανοίξουν οι πύλες του σώματός σου.
γι’ αυτό, Σεμνή, με τις ακατάπαυστες ικεσίες σου
υπόταξε τα φύλα των βαρβάρων στον βασιλιά μας
γρηγορότερα και τελειωτικά
Ερμηνεία
Όπως είδαμε η αναφορά στην Θεοτόκο με το Θεοτοκίο γίνεται πάντα στο τέλος κάθε Ωδής, διότι η προσφορά της Παναγίας στο σχέδιο σωτηρίας των ανθρώπων είναι καθοριστική. Μας θυμίζει και πάλι το υψηλό της λειτούργημα να γίνει ναός και θρόνος του Υψίστου κι αυτό με υπερφυσικό τρόπο, αφού δεν γνώρισε ποτέ της άνδρα παρά μόνο προστάτη στην ζωή της. Η μεσιτεία και οι προσευχές της Παναγίας είναι ατέλειωτες και επειδή ο βασιλιάς είναι ο εγγυητής της επί γης ασφάλειας του έθνους, γι’ αυτό παρακαλεί να τον βοηθήσει να υποτάξει τους βαρβάρους, από τους οποίους κινδυνεύει η ασφάλεια του έθνους.
