Αναμνήσεις από την επίσκεψιν μου στον γέροντα Ιωσήφ τον ησυχαστή

Αγαπητοί μου εν Χριστώ αδελφοί,

Θα ήθελα να σας ειπώ πού, πότε, και πώς εγνώρισα τον σπουδαίον τούτον Αγιορείτην μοναχόν, τον Γέροντα Ιωσήφ, αλλά και να σας περιγράψω εν ολίγοις τί μου είπε κατά την επίσκεψίν μου εις το ησυχαστήριόν του εις την Νέαν Σκήτην του Αγίου Όρους, όσον αφορά την πνευματικήν ζωήν.

Εγνώρισα τον Γέροντα κατά το τρίτον προσκύνημά μου εις το Άγιον Όρος, το οποίον επραγματοποίησα κατά τον Μάϊον του 1958. Είχα επισκεφθή το Άγιον Όρος πρώτην φοράν το 1952, και δευτέραν φοράν το 1954. Δεν ξαναείδα τον Γέροντα. Είχα την ζωηράν επιθυμίαν να τον ξαναεπισκεφθώ, αλλά εκοιμήθη εν Κυρίω τον Αύγουστον του επομένου έτους, πριν πραγματοποιήσω το τέταρτον προσκύνημά μου εις το Όρος. Ο Γέρων Ιωσήφ εκοιμήθη τη 15η Αυγούστου 1959 (π. ημ.), περίπου δύο μήνας μετά την έκδοσιν του βιβλίου μου, «Anchored in God» (Αγκυροβολημένοι εις τον Θεόν, εκδόσεις Παπαδημητρίου). Εις αυτό έχω αφιερώσει ένα κεφάλαιον, όπου περιγράφω την συνάντησίν μου με τον Γέροντα Ιωσήφ, και παραθέτω μίαν ωραίαν φωτογραφίαν, η οποία παρουσιάζει αυτόν καθήμενον, με κομβοσχοίνιον εις το αριστερόν χέρι και ράβδον εις το δεξιόν, και εκατέρωθέν του μέλη της Συνοδείας του.

Αφορμή διά να επισκεφθώ τον Πατέρα Ιωσήφ ήτο η έντονος προτροπή ενός ανεψιού του εκδότου μου Αλεξάνδρου Παπαδημητρίου, όπως επισκεφθώ τον Γέροντα. Τον εγνώριζε και είχεν αλληλογραφήσει μαζί του. Μου ωμίλησε διά κάποια υπερφυσικά φαινόμενα που είχε παρατηρήσει κατά τάς επισκέψεις του εις αυτόν.

Ο σκοπός μου διά την επίσκεψιν εις τον Γέροντα Ιωσήφ ήτο να γνωρίσω εκ του πλησίον τον σπουδαίον αυτόν ησυχαστήν, και να ζητήσω συμβουλάς του σχετικώς με την έσω, πνευματικήν ζωήν, ιδιαιτέρως την νοεράν προσευχήν. Περί αυτής είχα διαβάσει με ζωηρόν ενδιαφέρον εις την «Φιλοκαλίαν» των Ιερών Νηπτικών Πατέρων.

Δεν μετέβην εις τον Πατέρα Ιωσήφ διά να εξομολογηθώ, διότι δεν ήτο ιερεύς, αλλά ένας εξαίρετος Πνευματικός, σύμβουλος διά πνευματικά ζητήματα, ένας «Στάρετς», όπως λέγουν οι Ρώσσοι.

Ήτο ο Γέρων μιάς συνοδείας οκτώ μοναχών της Νέας Σκήτης, η οποία είναι εξάρτημα της Ιεράς Μονής Αγίου Παύλου. Μεταξύ των μελών της Συνοδείας ήσαν ο γνωστός σήμερα εις την Αμερικήν ιερομόναχος Εφραίμ και ο μοναχός Ιωσήφ ο Κύπριος, ο οποίος επί σειράν ετών τώρα είναι ο Πνευματικός της Ιεράς Μονής Βατοπαιδίου.

Επεσκέφθην τον Γέροντα Ιωσήφ τον Ησυχαστήν εις την Καλύβην του. Εκεί μου ωμίλησε περί εξομολογήσεως, περί προσευχής, και περί καθημερινής κατανυκτικής αναγνώσεως της Αγίας Γραφής, ιδιαιτέρως της Καινής Διαθήκης, και του «Συναξαριστού». Ετόνισε την σπουδαιότητα της νοεράς προσευχής – το «Κύριε Ιησού Χριστέ, Υιέ του Θεού, ελέησόν με».

Διά να εννοήσω την σπουδαιότητα αυτής της προσευχής, μου συνέστησε να διαβάσω το λίαν ψυχωφελές βιβλίον ενός Ρώσσου, που έχει τον τίτλον, «Οι περιπέτειες ενός Προσκυνητού», ιδιαιτέρως το πρώτον μέρος.

Την προσευχήν αυτήν, μου είπε, εις την αρχήν καλόν είναι να την λέγης προφορικώς, και αργότερα κυρίως νοερώς. «Έχει μεγάλην αξίαν αυτή η προσευχή, ετόνισε. Συντελεί πολύ αποτελεσματικώς εις την κάθαρσιν της καρδίας και του νου, εις πνευματικούς θησαυρούς. Βεβαίωσιν τούτου, είπε, προσφέρει η πνευματική πείρα εκείνου που ασκεί αυτήν την προσευχήν». Συνεχίζων ο Γέρων Ιωσήφ ετόνισεν ότι ο κύριος σκοπός του ανθρώπου είναι να εύρη τον Θεόν. Ευρίσκων τον Θεόν ο άνθρωπος ευρίσκει την αληθινήν μακαριότητα. Με το «να εύρης τον Θεόν», εννοούσε την «θέωσιν», την άρρητον ένωσιν με τον Θεόν, με τάς «ενεργείας» του Θεού.

Καθ’ όλον το διάστημα της συνομιλίας μας ο Γέρων Ιωσήφ ωμίλει απλά, ανεπιτήδευτα, ήρεμα. Τα λόγια του και το παρουσιαστικόν του με εντυπωσίασαν, διότι ήτο ένας αληθινός Ορθόδοξος ησυχαστής, μυστικιστής, ένας άνθρωπος ο οποίος «είχεν εύρει τον Θεόν», είχε επιτύχει την θέωσιν, διότι ήτο πράγματι ένας άγιος. Κατά δε την διάρκεια της συνομιλίας μας ευρισκόμεθα γονατιστοί εις το πάτωμα, και αυτό νομίζω ότι δείχνει την ταπείνωσιν του Γέροντος.

Εις το τέλος της επισκέψεώς μου ο Γέρων μου συνέστησε να επισκεφθώ τον ιερομόναχον Εφραίμ πνευματικόν τέκνον του.

Ο Εφραίμ ησκήτευεν εις μίαν μικράν καλύβην, η οποία ευρίσκετο εις βουνοπλαγιάν κοντά εις την θάλασσαν. Είχεν ως εργόχειρον την κατασκευήν σταυρών που χρησιμοποιούν οι ιερείς κατά την εκτέλεσιν διαφόρων ακολουθιών, καθώς και άλλων, μικρών διαστάσεων, τους οποίους φορούν επί του στήθους οι ευσεβείς Ορθόδοξοι Χριστιανοί.

Μου είπεν ότι έμενεν εκεί μόνος, αλλά συναντούσε τον Γέροντα Ιωσήφ, και τους λοιπούς μοναχούς της Συνοδείας του, δύο φορές την ημέραν: την πρωΐαν κατά την Θείαν Λειτουργίαν, και το απόγευμα κατά τον δείπνον εις την καλύβην του Γέροντος.

Την επίσκεψίν μου αυτή την έχω περιγράψει εις το προαναφερθέν βιβλίον μου «Αγκυροβολημένοι εις τον Θεόν», αμέσως μετά από την περιγραφήν της συναντήσεώς μου με τον Γέροντα Ιωσήφ. Τα θέματα της συζήτήσεώς μας ήσαν κυρίως η σπουδαιότης του καλού πνευματικού οδηγού, της νοεράς ή καρδιακής προσευχής, και η τήρησις της συνειδήσεώς μας καθαράς.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ ΠΕΜΠΤΟΥΣΙΑΣ: Πρόκειται για εισήγηση, η οποία βρίσκεται στα Πρακτικά των Διορθοδόξων Επιστημονικών Συνεδρίων Αθηνών και Λεμεσού, τα οποία πραγματοποιήθηκαν προς τιμή του μακαριστού Γέροντος Ιωσήφ του Ησυχαστού. (βλέπε σχετικά εδώ)