Πατριαρχικά εγκαίνια στην Μονή Βλατάδων για την έκθεση «Το Ημέτερον Κάλος»
Την Δευτέρα 1 Οκτωβρίου 2018 πραγματοποιήθηκαν τα Εγκαίνια της Εκθέσεως «ΤΟ ΗΜΕΤΕΡΟΝ ΚΑΛΛΟΣ: Βυζαντινές Εικόνες από την Θεσσαλονίκη» από την ΑΘΠ τον Οικουμενικό Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίο. Η Έκθεση διοργανώνεται στην Ιερά Μονή Βλατάδων (κτήριο Μισιρλόγλειου Βιβλιοθήκης) στο πλαίσιο του εορτασμού του Ιωβηλαίου του Πατριαρχικού Ιδρύματος Πατερικών Μελετών (1968-2018).
Πρόκειται για την κοινή παρουσίαση 21 βυζαντινών εικόνων της Θεσσαλονίκης, που αποδεικνύουν με τον πιο εμφατικό τρόπο, την υψηλή καλλιτεχνική αξία των εργαστηρίων της. Η έκθεση πραγματοποιείται με αφορμή τη συμπλήρωση 50 χρόνων λειτουργίας του Πατριαρχικού Ιδρύματος της Μονής Βλατάδων, θα εγκαινιαστεί από την Α.Θ.Π. τον Οικουμενικό Πατριάρχη, κ.κ. Βαρθολομαίο και θα παραμείνει στην πόλη μας για έξι μήνες.
Ο κ. Βαρθολομαίος έφτασε στη μονή Βλατάδων λίγο μετά τις 10 το πρωί όπου τον υποδέχθηκαν ο πρόεδρος του ΠΙΠΜ και ηγούμενος της μονής, επίσκοπος Αμορίου κ. Νικηφόρος, και ο διευθυντής του ιδρύματος, πρόεδρος του Τμήματος Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας ΑΠΘ κ. Συμεών Πασχαλίδης.
Η εικόνα από την εποχή των κατακομβών μέχρι σήμερα λειτουργεί ως το βιβλίο των αγραμμάτων στους ναούς.
Ο Μ. Βασίλειος σημειώνει « η τιμή προς την εικόνα διαβαίνει στο πρωτότυπο». Η θεολογία της εικόνας και της προσκυνήσεώς της γίνεται μια θεολογία σχέσεως προς το εικονιζόμενο πρόσωπο και σε τελική ανάλυση η προσκύνηση απονέμεται προς τον Τριαδικό Θεό. Το γεγονός, ότι η Θεοτόκος τιμάται ως «Μητέρα» του Υιού του Θεού και οι άγιοι ως «θεράποντες» (δούλοι) του ενός Θεού, φανερώνει ότι κάθε προσκύνηση έχει ως τελική αναφορά τον Θεό. Ετσι δεν αυτονομείται η τιμή των αγίων ή της Θεοτόκου έναντι της προσκυνήσεως του Θεού.
Ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος με τον επίσκοπο Αμορίου κ. Νικηφόρο.
Στη ορθόδοξη θεολογία υπάρχει η διάκριση ανάμεσα στη λατρευτική και στην τιμητική προσκύνηση των εικόνων της Θεοτόκου και των Αγίων. Η τιμητική προσκύνηση της Θεοτόκου και των Αγίων πηγάζει από το γεγονός ότι τιμήθηκαν και οι ίδιοι από τον ίδιο τον Θεό. Οι εικόνες φανερώνουν αυτή την τιμή και μας οδηγούν να κάνουμε την ίδια κίνηση. Οι άγιοι άλλωστε είναι χριστοποιημένες υπάρξεις και παρουσίες και είναι παρόντες εκεί κατά χάριν.
Υποδεχόμενος τον οικουμενικό πατριάρχη, ο ηγούμενος της μονής Βλατάδων, επίσκοπος Αμορίου Νικηφόρος, έκανε λόγο για μια ακόμη λαμπρή σελίδα στην ιστορία της μονής και τόνισε ότι η σχέση επισκόπου και πιστών είναι το αδιάψευστο κάλλος της ορθόδοξης πίστης.
Η Ελπίς των απηλπισμένων
Ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος με τον Μητροπολίτη Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας κ. Παντελεήμονα.
Ο Οικουμενικός Πατριάρχης με τον Μητροπολίτη Λαγκαδά, Λητής και Ρεντίνης κ. Ιωάννης.
Η έφορος του Ιδρύματος Φλώρα Καραγιάννη, μιλώντας για την έκθεση βυζαντινών εικόνων, σχολίασε ότι τις χαρακτηρίζει η λέξη "κάλλος", μια λέξη που αναφέρεται στην ομορφιά που εκπέμπουν, "ένα θείο κάλλος που αντανακλά τις υψηλού επιπέδου ικανότητες των δημιουργών τους και συνάμα εκπέμπει μια βαθιά ιερότητα την οποία σεβάστηκαν, προσκύνησαν και διέσωσαν μέσα στους αιώνες οι αναρίθμητοι προσκυνητές τους".
Πανέμορφη εικόνα της Παναγίας με τον τίτλο «η ελπίς των απηλπισμένων» (14ος αιώνας με παλαιότερα στρώματα του 10ου αιώνα) που θα μεταφερθεί από το Μουσείο του Φράισινγκ της Γερμανίας και η οποία δεν έχει ξαναβγεί ποτέ από την Γερμανία μετά τον 15ο αιώνα.
Ο Οικουμενικός Πατριάρχης χαρακτήρισε την έκθεση «Το Ημέτερον Κάλλος» ως «σημαντικό γεγονός που προβάλει την αγιογραφική παραγωγή της βυζαντινής Θεσσαλονίκης και τη συνεισφορά της Μονής Βλατάδων στη διαφύλαξη και διάσωση πολλών ιερών εικόνων, που αποτελούν πολύτιμο τμήμα της πολιτιστικής κληρονομιάς του γένους».
Όπως αναφέρει η έφορος του Ιδρύματος Φλώρα Καραγιάννη: «Οι εικόνες που παρήχθησαν στη Θεσσαλονίκη είναι πολύ υψηλής καλλιτεχνικής ποιότητας. Η πρωτοτυπία της έκθεσης είναι ότι για πρώτη φορά θα βγουν από ναούς και προσκυνητάρια και θα συγκεντρωθούν εδώ. Είναι εικόνες προσκυνηματικές και εμβληματικές για πολλούς ναούς, που μετατρέπονται σε αντικείμενο θαυμασμού από τους επισκέπτες μιας έκθεσης και παρουσιάζονται μαζί με άλλες εικόνες της ίδιας εποχής και των ίδιων εργαστηρίων με αυτές».