Στην πανέμορφη οροσειρά των Αγράφων της Πίνδου, κοντά στο χωριό Κουμπουριανά, στον δήμο Ανατολικής Αργιθέας, μέσα σε δύσβατο τόπο, διακρίνουμε την Ι. Μονή Παναγίας Σπηλαιωτίσσης, αφιερωμένη στη Ζωοδόχο Πηγή. Η Μονή υπάγεται στην Ιερά Μητρόπολη Θεσσαλιώτιδος και Φαναριοφερσάλων και βρίσκεται στο χωριό Κουμπουριανά. Η Ιερά Μονή είναι κτισμένη στην εξοχή ενός βράχου και σε υψόμετρο 1000 μέτρων. Κτήτορες της Ιεράς Μονής είναι δύο αδελφοί, οι Αθανάσιος και Παρθένιος, που κατάγονταν από το χωριό Στεφανιάδα. Αφορμή της ιδρύσεως της Ιεράς Μονής ήταν η εύρεση της εικόνας της Παναγίας της Οδηγήτριας. (φωτογραφίες: Νίκος Λουπάκης)
Άγραφα
Τα Κουμπουριανά
Η Μονή είναι κτισμένη επάνω στην προεξοχή ενός βράχου, κάτω από τον οποίο υπάρχει το σπήλαιο ευρέσεως της θαυματουργού εικόνος της Παναγίας, στο οποίο οφείλει και την επωνυμία της.
Στη θέα του απότομου γκρεμού, ο επισκέπτης νιώθει δέος. Στο βάθος, διέρχεται παραπόταμος του Αχελώου, ενώ στα ανατολικά της Μονής υπάρχουν απότομοι και απροσπέλαστοι βράχοι.
Η Μονή Σπηλιάς συνέβαλε σημαντικά στην Επανάσταση του 1821. Εκεί ο Γεώργιος Καραϊσκάκης διοργάνωνε συχνά πολεμικές συσκέψεις και συμβούλια λόγω της θέσης της. Επίσης, κατά την επανάσταση των Αγράφων, την οποία υπεκίνησε η Ελληνική Κυβέρνηση για την απελευθέρωση της Θεσσαλίας, υπήρξε στραταρχείο. Εκεί το 1837 εγκαταστάθηκε η Επαναστατική Κυβέρνηση υπό τον Αλεξανδρή, ενώ επάνω από τη Μονή σώζονται μέχρι σήμερα τα οχυρώματα.
Ο αρχιμανδρίτης Νεκτάριος, καθηγούμενος της Ι.Μ. Σπηλιάς.
Η είσοδος της Μονής.
Στο εσωτερικό της Μονής είναι φανερό το εύρος των αναστηλωτικών εργασιών που έχουν πραγματοποιηθεί τα τελευταία χρόνια, χάρη στη βοήθεια των προσκυνητών.
Προσκυνητές της Μονής ως "διψώσαι έλαφοι" σπεύδουν να πιουν από το νερό το οποίο ανέβλυσε μετά από την θαυματουργική υπόδειξη της Παναγίας.
Η Μονή περιβάλλεται από οχυρωματικό τείχος. Εντός αυτού σώζεται το Καθολικό (αριστερά), ο Ναός της Ζωοδόχου Πηγής, Βυζαντινού ρυθμού, καθώς και μικρό παρεκκλήσιο αφιερωμένο στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Σε επιγραφή που συναντάμε έξω από το Καθολικό διαβάζουμε τα εξής: «Ανοικοδομήθη ο θείος και Ιερός Ναός της Ζωοδόχου Πηγής επί έτους ΑΨΛς (1736) μηνί Απριλίω δια συνδρομής Παρθενίου ιερομονάχου και Παπα-Ιωνά και Παπαγαβριήλ και Παπαανανία». Η ανέγερση του παρεκκλησίου χρονολογείται τον 16ο αιώνα, ενώ η τοιχογράφησή του τον 17ο αιώνα.
Η περιποιημένη αυλή και η είσοδος του καθολικού της Μονής.
Η Ζωοδόχος Πηγή.
Το ξυλόγλυπτο τέμπλο αποτελεί ένα ψηλό και ενδιαφέρον ξυλόγλυπτο με 3 σειρές εικόνων, η κατασκευή του οποίου ολοκληρώθηκε το 1779 σύμφωνα με σωζόμενη επιγραφή, με δαπάνη του ηγουμένου Γαβριήλ και των λοιπών μοναχών, από τους τεχνίτες Γεώργιο και Ιωάννη. Οι περισσότερες εικόνες του χρονολογούνται στα 1736, και μερικές παρουσιάζουν εξαιρετικό ενδιαφέρον, όπως η εικόνα της Θεοτόκου που αναφέρει ότι έγινε δια χειρός ελαχίστου Θεοδώρου εκ κώμης Αγιάς, και η εικόνα του Χριστού που αναφέρει ελάχιστος Θεόδωρος από την Μεγαλοβλαχίαν εκ κώμης Βουκουρέστι.
Το καθολικό είναι τρίκλητος βασιλική με τρούλο.
Αναθηματική πλάκα η οποία συνοδεύει τα σύγχρονα έργα αναστηλώσεως.
Ο δεξιός χορός υπό την σκέπη των Μεγαλομαρτύρων της Εκκλησίας μας.
Τρούλος παρεκκλησίου
Ο πρωτοκορυφαίος Απόστολος Πέτρος.
Η Μονή πανηγυρίζει στις 15 Αυγούστου, της Κοιμήσεως της Θεοτόκου και την Παρασκευή της Διακαινισήμου εβδομάδος, της Ζωοδόχου Πηγής, ενώ ολόκληρο το χρόνο και ιδιαίτερα τους καλοκαιρινούς μήνες, προσέρχεται πλήθος προσκυνητών από όλη την Ελλάδα για να ασπασθεί την θαυματουργό εικόνα της Παναγίας Οδηγήτριας, η οποία κατά παράδοση είναι έργο του Ευαγγελιστή Λουκά.
Η κοίμηση της Θεοτόκου.
Τρούλος του παλαιού Καθολικού
Η Μεταμόρφωση στο παλιό Καθολικό της Μονής.
Το τέμπλο του παλαιού Καθολικού μετά από την σύγχρονη αναστήλωση.
Παράθυρο στα Άγραφα...
Η κτηνοτροφία είναι η βασική ασχολία των κατοίκων της περιοχής
Ο Καθηγούμενος Αρχιμ. Νεκτάριος απολαμβάνει την μαγευτική καλοκαιρινή θέα της κορυφογραμμής της Στεφανιάδας.
Παρά το δύσβατο της περιοχής, πλήθη προσκυνητών επισκέπτονται τη Μονή.
Το αρχονταρίκι και οι χώροι φιλοξενίας των προσκυνητών βρίσκονται έξω από τον περίβολο της Μονής