Από την ιδιοπρόσωπη καινοτομία στην υπερτοπική αποδοχή. Η περίπτωση του Στιχηρού «Εἰς τὸ μνῆμα σὲ ἐπεζήτησεν»

Μουσική - 9 Αυγούστου 2020
Μουσική - 9 Αυγούστου 2020
Επίκουρος Καθηγητής, Τμήμα Μουσικών Σπουδών, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων-Σταύρος Σαραντίδης Μουσικός-ΜΜus Νίκος Ανδρίκος, Επίκουρος Καθηγητής, Τμήμα Μουσικών Σπουδών, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων-Σταύρος Σαραντίδης, Μουσικός-ΜΜus

Η παρούσα ανακοίνωση λαμβάνει αφορμή από την μορφολογική, τροπική και αισθητική ιδιοτυπία του στιχηρού των Αίνων του Γ΄ Ήχου Εἰς τό μνῆμα σέ ἐπεζήτησεν, όπως αυτό διαμορφώθηκε σύμφωνα με την εκτέλεση-καταγραφή του Κωνσταντίνου Πρίγγου. Η ιδιοτυπία της συγκεκριμένης περίπτωσης αφορμάται από τη διαλογική δομή του υμνογραφικού κειμένου, η οποία ενθαρρύνει την χρήση ετερόκλητου φρασεολογίου, συχνών τροπικών μεταβολών, πυκνής διαποίκιλσης, απαγγελτικής εκφοράς, ρυθμικής και χρονικής μεταβλητότητας κ.ά, με αποτέλεσμα ουσιαστικά την αποδόμηση της καθιερωμένης σύντομης-συλλαβικής φόρμας του εν λόγω στιχηρού. Όλες οι παραπάνω τεχνικές συμβάλλουν αισθητικά στην δημιουργία ιδιαίτερων ηχοτοπίων  με σκοπό να δημιουργηθεί η κατάλληλη ατμόσφαιρα που να «αναπαριστά» ηχητικά το σαφώς φορτισμένο εννοιολογικά περιεχόμενο του στίχου.

Το εν λόγω στιχηρό παρουσιάζεται σε έντυπη μορφή από τον Πρίγγο στο Αναστασιματάριο που κυκλοφορεί ο ίδιος σε επιμέρους τεύχος το 1953 στην Πόλη,αμέσως μετά από μια απλή εκδοχή του εν λόγω στιχηρού η οποία ακολουθεί τα καθιερωμένα συλλαβικά πρότυπα του κομματιού . Η μη απόδοση της εν λόγω προσωπικής-νεωτερικής εκδοχής από τον ίδιο τον Πρίγγο στο Φανάρι, αλλά μόνο περιστασιακά σε κοινότητες της Πόλης, τεκμαίρεται τόσο από το γεγονός της μη ύπαρξης ηχογραφημένης εκτέλεσης από τον ίδιο μέσα από τον Πατριαρχικό Ναό,όσο και από μαρτυρίες πληροφορητών οι οποίοι βρέθηκαν στα Πατριαρχικά Αναλόγια κατά την περίοδο της Πρωτοψαλτείας του Πρίγγου, όπως για παράδειγμα του Β΄ Δομεστίκου Δημοσθένη Παϊκόπουλου . Άλλωστε, η μη αναγωγή της εν λόγω εκδοχής σε παλαιότερα Πατριαρχικά πρότυπα, έρχεται να επιβεβαιωθεί καταρχάς από την έλλειψη οποιασδήποτε παρουσίας μιας αντίστοιχης περίπτωσης σε έντυπα τα οποία γνώρισαν διάδοση εντός του Πατριαρχικού περιβάλλοντος, αλλά και σε δεύτερο επίπεδο από τις ενδιαφέρουσες καταγραφές του μέλους από τον Άγγελο Βουδούρη,σύμφωνα με την απόδοση του Ιακώβου Ναυπλιώτου, οι οποίες και παραμένουν συμβατές με τα καθιερωμένα πρότυπα .

Ο πολυσήμαντος στη σύγχρονη επιστήμη όρος ηχοτοπίο (soundscape) κρίθηκε ως ο πλέον κατάλληλος, ώστε να χρησιμοποιηθεί καταχρηστικά, αναφορικά με τη δόμηση εναλλακτικών ηχητικών προτύπων, διαφοροποιούμενων από τον βασικό μελωδικό κορμό της εκάστοτε σύνθεσης. Πιο συγκεκριμένα, πρόκειται για συνθετικά θέματα στα οποία παρατηρείται μια διασταλτική χρήση μελωδικών και ρυθμικών σχημάτων, καθώς απώτερο στόχο αποτελεί η δημιουργία ενός ηχητικού περιβάλλοντος στο οποίο να «απεικονίζεται» το εννοιολογικό περιεχόμενο του υμνογραφικού κειμένου.