Νοσοκομεία πριν και κατά την Ελληνικήν Επανάστασιν

Αφιερώματα / 1821-2021: Ανάσταση του Γένους - 1 Μαρτίου 2021
Ιστορία - 1 Μαρτίου 2021
Ιστορία της Επιστήμης - 1 Μαρτίου 2021
Ομότιμος Καθηγητής Ιατρικής ΑΠΘ Σταύρος Μπαλογιάννης, Ομότιμος Καθηγητής Ιατρικής ΑΠΘ

Προ του απελευθερωτικού αγώνος νοσοκομεία και λοιμοκαθαρτήρια ελειτούργουν κυρίως εις τα Επτάνησα, την Χίον, την Λέσβον και την Κρήτην. Τον 16ον αιώνα ελειτούργει εις την Κεφαλληνίαν Νοσοκομείον, το οποίον παρέμενεν εν λειτουργίαν και την εποχήν, κατά την οποίαν η νήσος περιείλθεν εις τας χείρας των Γάλλων.

Εις την Ζάκυνθον από το ήμισυ του 17ου αιώνος ελειτούργει Νοσοκομείον, το οποίον παρέμεινε εν λειτουργίαν και κατά τους χρόνους της Ελληνικής Επαναστάσεως. Εις την Κέρκυραν ιδρύθη υπό Ελλήνων ιατρών Ιατρικόν Κολλέγιον το 1802, το οποίον συνέβαλεν ουσιωδώς αφ’ ενός μεν εις την μέριμναν της υγείας, την ιατρικήν παιδείαν και την εκτίμησιν της επιστημονικής συγκροτήσεως των ιατρών, αφ’ ετέρου δε εις τον καθορισμόν της υγειονομικής πολιτικής της νήσου και την αντιμετώπισιν των ασθενειών.

Εις την Χίον, επί Γενουατών, ιδρύθη Νοσοκομείον, κατά το πρότυπον των νοσοκομείων της Φλωρεντίας, το οποίον διέθετεν ψυχιατρικόν τμήμα και γηροκομείον, το οποίον εξηκολούθησεν να λειτουργή και κατά την περίοδον της οθωμανικής κατοχής της νήσου. Ο Δημήτριος Αμιράλλος, αναφέρεται ως είς εκ των πρώτων ιατρών του νοσοκομείου.

Εις την Μυτιλήνην ελειτούργησεν από τον 17ον αιώνα Νοσοκομείον και Ορφανοτροφείον, υπό την αιγίδα της Εκκλησίας.

Εις την Κρήτην επί Ενετοκρατίας ελειτούργουν Νοσοκομεία εις τας μεγάλας πόλεις της νήσου.

Εις την ηπειρωτικήν Ελλάδα και εις τας ετέρας νήσους νοσοκομεία ελειτούργησαν και ωργανώθησαν επί τα βελτίω κατά την διάρκειαν της Ελληνικής Επαναστάσεως, ιδίως κατά τα μέσα και τα τέλη του απελευθερωτικού αγώνος, λόγω της μεγάλης αναγκαιότητος διά την ορθήν περίθαλψιν των τραυματιών και την αντιμετώπισιν επιδημιών εκ λοιμωδών νόσων, αι οποίαι προσέβαλλαν διαρκώς τον πληθυσμόν.

Κατά τας αρχάς του απελευθερωτικού αγώνος, οι τραυματίαι κατά τας μάχας μετεφέροντο εις τας πλησιεστέρας μονάς ή εις τας οικίας των, ένθα ετύγχανον νοσηλείας και περιθάλψεως υπό πρακτικών κυρίως ιατρών και μοναχών ή ενίοτε και υπό απλών ανθρώπων, εχόντων ολίγας πρακτικάς γνώσεις επί της αντιμετωπίσεως των τραυμάτων. Eίναι αξία θαυμασμού η αντοχή των αγωνιστών εις τας κακώσεις και τα τραύματα τα οποία υφίσταντο κατά την διάρκειαν των μαχών και η εμμονή των εις τον αγώνα, παρ' όλην την βαρύτητα των τραυμάτων τα οποία έφερον.

Ο Μακρυγιάννης αναφερόμενος εις το περιστατικόν της ηρωϊκής αμύνης του αγωνιστού Μήτρου Καθάριου, εις την προσπάθειαν καταλήψεως του Πατρατζικίου, ο οποίος μαχόμενος ως λέων εδέχθη «μίαν μαχαιριά εις την κοιλιά», καταφεύγων εις το «ταμπούρι» φέρων την μάχαιραν, γράφει χαρακτηριστικώς: «…Και δεν του πειράξαμεν το μαχαίρι, με τούτο εις την κοιλιά τον πήγαμε εκεί οπούταν οι ειδικοί μας και ήταν ο γιατρός, και τό βγαλε το μαχαίρι και με των μερμήγκων τα κεφάλια τού ραψε την κοιλιά».

Απόσπασμα από το άρθρον "Η ιστορία της Ιατρικής εις την Ελλάδα, ιδίως κατά τους Χρόνους της Τουρκοκρατίας και της Ελληνικής Επαναστάσεως