Προσβάσιμη σελίδα για τα άτομα με μερική ή ολική τύφλωση
Α-
Α+

100 Ιστορικές Προφορικές Μαρτυρίες για τον Ελληνοϊταλικό Πόλεμο, Κατοχή, Εθνική Αντίσταση (1940-1944)

Πολιτισμός / Εκδηλώσεις - 24 Οκτωβρίου 2022
Ιστορία - 24 Οκτωβρίου 2022

Το Σάββατο 29 Οκτωβρίου 2022 στις 19.00, στην αίθουσα του Πνευματικού Κέντρου του Δήμου Ιωαννιτών «Βασίλειος Πυρσινέλλας», θα λάβει χώρα  εκδήλωση για το Έπος του '40 και την Προφορική Ιστορία με παρουσίαση του βιβλίου της Μαρούλας Παπαευσταθίου-Τσάγκα, Συντονίστριας Εκπαιδευτικού Έργου Φιλολόγων στο ΠΕΚΕΣ Ηπείρου, με τίτλο: «Ελληνοϊταλικός Πόλεμος, Κατοχή, Εθνική Αντίσταση (1940-1944)-100 Ιστορικές Προφορικές Μαρτυρίες», τόμος Α΄ και Β΄, εκδόσεις του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.

Η εκδήλωση  διοργανώνεται από την Περιφέρεια Ηπείρου, το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων και το Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Ιωαννιτών και στην οποία συμμετέχουν η Ένωση Αποφοίτων Ιεροδιδασκαλείου Βελλάς Ιωαννίνων μαζί με το Λύκειο Ελληνίδων Ιωαννίνων, την Ένωση Συγγραφέων και Λογοτεχνών Ηπείρου, το Ίδρυμα Βορειοηπειρωτικών Ερευνών και το Μουσικό Σχολείο Ιωαννίνων "Νικόλαος Δούμπας".

Αναμένεται με πολύ ενδιαφέρον η εν λόγω εκδήλωση στην οποία θα παρουσιαστούν για πρώτη φορά προφορικές μαρτυρίες πρωταγωνιστών και αυτοπτών του Ελληνοϊταλικού πολέμου και της Κατοχής. Επίσης θα παρουσιαστεί ο ρόλος που διαδραμάτισε η ιστορική Βελλά στα γεγονότα, το όνομα της οποίας είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με το όνομα του μακαριστού Επισκόπου, γνωστού για την εθνική του δράση, Σπυρίδωνα Βλάχου.

Ο Σπυρίδων Βλάχος διετέλεσε Μητροπολίτης Ιωαννίνων από το 1916 μέχρι το 1949. Το 1906 είχε εκλεγεί Μητροπολίτης Βελλάς και Κονίτσης και από το 1949 μέχρι το 1956 εξελέγη παμψηφεί Αρχιεπίσκοπος Αθηνών. Συνέβαλε τα μέγιστα στη διευθέτηση κρίσιμων ζητημάτων κατά την περίοδο 1940-’44. Εμψύχωνε τους Γιαννιώτες και μεσολαβούσε στους Γερμανούς για την σωτηρία των Ελλήνων, όπως καταδεικνύεται και μέσα από τις προφορικές μαρτυρίες συντοπιτών μας. Υπήρξε από τους βασικούς συντελεστές που επινοούσαν τρόπους που έσωζαν τα Γιάννενα από τον λιμό κατά την περίοδο της Κατοχής, όπως η παρακίνηση των νησιωτών για συνεχή τροφοδοσία των Ιωαννίνων με ψάρια από τη λίμνη και το νησί της Παμβώτιδος. Επιπλέον είναι εκείνος που διέσωσε τα θρησκευτικά σκεύη και κειμήλια της Εβραϊκής συναγωγής στα Γιάννενα, διαφυλάσσοντάς τα στην Μητρόπολη και παραδίδοντάς τα στους Ρωμανιώτες Εβραίους, μετά την επιστροφή τους από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης.

    Ειδικότερα, σύμφωνα με την βιβλιοκριτική του Νίκου Θ. Υφαντή: 

«Πρόσφατα έκανε την παρουσία του το νέο πόνημα της συγγραφέως Μαρούλας Παπαευσταθίου – Τσάγκα με τον παραπάνω τίτλο. Πρόκειται για ένα δίτομο βιβλίο μεγάλου μεγέθους (29χ20) 912 σελίδων από τις «Εκδόσεις Θεοδωρίδη», Ιωάννινα 2019, αφιερωμένο στους γονείς της, στον σύζυγό της και στα παιδιά της.

Η Μαρούλα Παπαευσταθίου – Τσάγκα είναι φιλόλογος, διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, με στέρεη φιλολογική και επιστημονική θωράκιση, σημαντικό στέλεχος της Εκπαίδευσης, με πλούσια εκπαιδευτική και κοινωνική προσφορά και με σεβασμό στην παράδοση, στην ιστορία και στον πολιτισμό του τόπου. Η Μαρούλα είναι κόρη του αείμνηστου μουσικοδιδασκάλου Ευσταθίου Παπαευσταθίου και της  δασκάλας Ελένης Κώτη. Η συνεργασία με τον πατέρα της στο 2ο Γυμνάσιο Ιωαννίνων στη δεκαετία του 1980 υπήρξε αγαστή και άριστη.

Πρόκειται για ένα μνημειώδης έργο, επιστημονικά τεκμηριωμένο, μνημείο ιστορικό για τον τόπο, που αναφέρεται σε μια ταραγμένη εποχή (1940 – 1944) με τον Ελληνοϊταλικό πόλεμο, τη Γερμανική κατοχή και την Εθνική Αντίσταση.

Οι παρατιθέμενες προφορικές μαρτυρίες αποτελούν αποδεικτικά στοιχεία, βασανιστικά τεκμήρια, μιας θολής, νεφελώδους περιόδου, αλλά και μιας εποχής από τις πιο ένδοξες σελίδες της πατρίδας μας.

H Μαρούλα Παπαευσταθίου βεβαιώνει με το τέταρτο, στη σειρά εκδόσεων, βιβλίο της την επιστημονική της επάρκεια και την ενασχόλησή της με την τοπική ιστοριογραφία. Στο νέο της πόνημα αποκρυσταλλώνεται το ύφος και ο τόνος, η φυσικότητα και συγγραφική της ωριμότητα. Η αποτύπωση των μαρτυριών, αναμνήσεων, προσθέτει ένα επιπλέον λιθαράκι στην ηπειρωτική βιβλιογραφία.

Ως προς το περιεχόμενο η μελέτη παρουσιάζει την ακόλουθη μορφή: Προλογίζεται από τον κ. Αλέξανδρο Καχριμάνη, Περιφερειάρχη Ηπείρου, τον κ. Μιχάλη Μερακλή, Ομότιμο Καθηγητή Λαογραφίας και τον κ. Απόστολο (Λάκη) Παπαϊωάννου, Ομότιμο Καθηγητή Ιστορίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Στη συνέχεια παρατίθεται πρόλογος και εισαγωγή της συγγραφέως, η  προφορική ιστορία ως πηγή ιστορίας, που έχει σχέση με τη στήριξη της διάσωσης και αξιοποίησης των προφορικών μαρτυριών «για την ιστορική μνήμη και την ιστορική επιστήμη γενικότερα». Ακολουθεί η έρευνα που διεξήχθη για το προφορικό υλικό και την όλη διαδικασία του εγχειρήματος, «που αφορά γεγονότα μιας ιδιαίτερα πρόσφατης πολυτάραχης περιόδου της ελληνικής ιστορίας, η οποία εμπεριέχει ένδοξες αλλά και τραυματικές σελίδες», όπως αναφέρει η συγγραφέας.

Στη συνέχεια περιλαμβάνεται η μεθοδολογία της έρευνας και οι συνεντεύξεις ως μέσον συλλογής δεδομένων στην ποιοτική έρευνα και το Ιστορικό Πλαίσιο, που περιέχει το εκτενές χρονολόγιο της περιόδου 1939 -1944, την Ελλάδα στη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου πολέμου, τον Ελληνοϊταλικό Πόλεμο, τη Γερμανική Κατοχή και την Εθνική Αντίσταση (σελ. 11-172). Οι υπόλοιπες σελίδες (175-912) καλύπτονται από τις προφορικές μαρτυρίες. Η όλη εργασία ολοκληρώνεται με τα Συμπεράσματα, τα αρχεία και τις πηγές, τη βιβλιογραφία, συντομογραφίες και το Ευρετήριο.

Το βιβλίο εμπλουτίζεται από έγχρωμες και ασπρόμαυρες φωτογραφίες της εποχής, από ανέκδοτο αρχειακό υλικό, από έγγραφα και φωτογραφικά τεκμήρια.

Πλούσιες είναι οι παραπομπές στα επιμέρους κείμενα, όπως και ερμηνευτικές σημειώσεις σε κάθε μαρτυρία για γεγονότα, τόπους, πρόσωπα και καταστάσεις.

  Η συλλογή και η ιστορική μελέτη των προφορικών μαρτυριών πραγματοποιείται σε ορισμένο χρόνο και τόπο και στους διάφορους τομείς έρευνας.

Στο βιβλίο περιέχονται 100 μαρτυρίες πολιτών που βιώσαν τα γεγονότα της εποχής, όπως του Θόδωρου Γεωργιάδη, του Μητροπολίτη Αργυροκάστρου Δημητρίου, του Γεωργίου Καχριμάνη και της Πανωραίας Σιούτα - Καχριμάνη, του Θωμά Μπαϊρακτάρη, του Σπύρου Σίτου και της Ελένης Παπακώστα – Σίτου, για να περιοριστώ σε ελάχιστες, αποτελούν από μόνες τους σπάνια ντοκουμέντα και ιστορικές αφηγήσεις που συνθέτουν την ιστορία της εποχής.

Γράφει η συγγραφέας για τις μαρτυρίες ανθρώπων διαφόρων κοινωνικών στρωμάτων: «Πρόκειται για ανθρώπινα αρχεία μνήμης που ανοίχτηκαν μπροστά μου χωρίς δισταγμό συνεισφέροντας επιστημονικά και ιστορικά».

Γεγονός αναντίρρητο είναι ότι σημαντικό ρόλο στον πλούτο της κληρονομιάς μας παίζουν οι μαρτυρίες, οι εξομολογήσεις ανθρώπων που έζησαν στα πικρά και σκοτεινά κατοχικά χρόνια και στα χρόνια της εθνικής αντίστασης.

Μέσα από τις διεισδυτικές ερωτήσεις περιγράφονται και αναδύονται καίρια γεγονότα. Οι μαρτυρίες αυτές διαιωνίζουν πρόσωπα και καταστάσεις και αφήνουν σαφή ίχνη μιας εποχής, η οποία με το χρόνο, μετατρέπεται σε παρελθόν.

Η Μαρούλα Παπαευσταθίου έχει μια συγγραφική αμεσότητα να μιλάει για πολλά και περίπλοκα θέματα με τρόπο απόλυτα κατανοητό και να στέκεται μπροστά στο αναγνωστικό κοινό με φυσικότητα.

Το συγγραφικό της εγχείρημα της πολύχρονης και πολύμοχθης ερευνητικής προσπάθειας με το άριστο αποτέλεσμα, ανέδειξε το συγγραφικό της ταλέντο και το φυσικό της χάρισμα να αναπλάθει πρόσωπα, γεγονότα και καταστάσεις με προσοχή και αντικειμενικότητα. Η σχέση της ερευνήτριας με τον εμπλουτισμό της ιστορικής πορείας τους έθνους, φανερώνει τον τρόπο με τον οποίον εξελίσσεται η ιστορία μέσα από μικρά, αλλά σταθερά και αποφασιστικά βήματα.

Εάν επιστήμη είναι η ακριβής και πλήρης γνώση, η κατανόηση, η σαφής αντίληψη και η εξήγηση ενός θέματος, εάν επιστήμονας είναι ο πεπειραμένος, ο έμπειρος, εκείνος που κατέχει πολύ καλά το αντικείμενο της μελέτης του, έχω την γνώμη, ότι η Μαρούλα Παπαευσταθίου πληροί απολύτως αυτούς τους όρους. Είναι έμπειρη επιστήμονας που θεραπεύει με σύνεση και γνώση την επιστήμη. Η Μαρούλα Παπαευσταθίου έχει καταπιαστεί και έφερε σε αίσιο τέλος ένα τεράστιο και πολύτιμο έργο που πρέπει να κοσμεί όλες τις ηπειρωτικές βιβλιοθήκες και όχι μόνο.

Τέλος, θεωρώ ότι η μέριμνα και η συμπαράσταση στην έκδοση του βιβλίου εκ μέρους του Ηπειρωτικού Πανεπιστημίου και του Πρώην Πρύτανη κ. Γεωργίου Καψάλη και του Περιφερειάρχη Ηπείρου κ. Αλέξανδρου Καχριμάνη, του στυλοβάτη της παράδοσης και του πολιτισμού του τόπου μας, καταγράφεται στο ενεργητικό τους και καταξιώνει την παρουσία τους στον ηπειρωτικό χώρο και στη συνείδηση των Ηπειρωτών.

Ακόμη, αισθάνομαι την ανάγκη να εκφράσω ευχαριστίες στην αγαπητή Μαρούλα Παπαευσταθίου – Τσάγκα που με φίλεψε με έναν πραγματικό θησαυρό για τον τόπο, ένα ανυπολόγιστης αξίας πνευματικό αγαθό, κληρονομία για τις επερχόμενες γενιές και από καρδιάς να της ευχηθώ υγεία, δύναμη και πνευματική δημιουργία.»


Valid CSS! Valid HTML!