Μελετώντας το βιβλίο του Αλέξανδρου Κοσματόπουλου για την Αποκάλυψη διαβάζεις ταυτόχρονα όλη σχεδόν την Γραφή

Επιστήμες / Εκδόσεις - 15 Νοεμβρίου 2023
Πρωτοπρεσβύτερος Πρωτοπρεσβύτερος Ιωάννης Σκιαδαρέσης, Ομότιμος Καθηγητής Θεολογικής Σχολής Α.Π.Θ.

Παρουσίαση τοῦ νέου βιβλίου τοῦ κ. Αλέξανδρου Κοσματόπουλου: «Ναί, ἔρχου. Ἡ Ἀποκάλυψη τοῦ Ἰωάννη», των εκδόσεων Αθανασίου Αλτιντζή.

Ὁ καλός μου φίλος, ο κ. Κοσματόπουλος, μὲ τιμάει ἐξαιρετικὰ καλώντας με νὰ εἶμαι συμπαρουσιαστής, μαζὶ μὲ τὸν φίλο καὶ συνάδελφο κ. Ἰωάννη Κουρεμπελέ, τοῦ νέου του βιβλίου. Ὁ κ. Κοσματόπουλος συνηθίζει, καὶ μάλιστα συχνά, νὰ μᾶς ἐκπλήσσει μὲ καινούριους τόκους. Τὸν εὐχαριστοῦμε ἀπὸ καρδιᾶς. Ὁ Θεὸς νὰ τοῦ δίνει τὰ ἀγαθά του πλουσιοπάροχα∙ καὶ νὰ τὸν ἔχει γιὰ πολλὰ χρόνια ἱκανὸ νὰ γράφει τόσο ὡραῖα, γι’ αὐτοὺς ποὺ διψοῦν τὸν λόγο τοῦ Θεοῦ, ὅπως ἐκείνος τὸν προσφέρει.

Ἐκδοτικὸς οἶκος ποὺ ἐξέδωκε καὶ αὐτὸ τὸ ἔργο τοῦ συγγραφέα μας εἶναι τοῦ κ. Ἀθανάσιου Ἀλτιντζῆ.

Ὁ τίτλος του εἶναι: «Ναὶ, ἔρχου. Ἡ Ἀποκάλυψη του Ἰωάννη». Ὁ μισὸς εἶναι παρμένος ἀπὸ τὸν προτελευταῖο στίχο τοῦ εἰκοστοῦ δευτέρου κεφαλαίου τῆς Αποκάλυψης τοῦ Ἰωάννη. Καὶ ὁ ἀλλος μισὸς εἶναι ὁ τίτλος τοῦ βιβλίου τῆς Ἀποκάλυψης.

Νὰ ποῦμε πρῶτα δύο λόγια γενικὰ γιὰ τὴν Ἀποκάλυψη. Τὰ λέει κατάσπαρτα ὁ κ. Κοσματόπουλος σὲ ὅλη τὴν ἔκταση τοῦ βιβλίου του∙ ἐγώ τὰ μαζεύω κάπως.

Τὶ εἶναι ἡ Ἀποκάλυψη;

α) Ἡ Ἀποκάλυψη εἶναι πρώτιστα βιβλίο λειτουργικό. Περιέχει ὁράσεις ποὺ εἶδε ὁ ἐξόριστος στὴν Πάτμο Ἰωάννης, μέρα Κυριακή, γενόμενος «ἐν πνεύματι». Εἶναι ὁράσεις καθαρὰ πνευματικὲς καὶ λειτουργικές. Αὐτή ἡ ἡμέρα, ἡ Κυριακή, ἦταν ἀπὸ τὰ πρῶτα χρόνια τῆς Ἐκκλησίας ἡ ἡμέρα ποὺ ἀντικατέστησε τὸ Σάββατο τῶν Ἑβραίων. Ἦταν ἡ ἡμέρα τῆς ἀναστάσιμης λατρείας τῶν πρώτων Χριστιανῶν.

Καὶ πράγματι ὁ Ἰωάννης σὲ κάθε κεφάλαιο τοῦ βιβλίου του ἔχει λειτουργικὲς σκηνές, ποὺ λαμβάνουν χώρα στὸν οὐρανό. Οἱ ὕμνοι ποὺ ἀκούει εἶναι ὕμνοι ποὺ ψάλλουν ἐναλλὰξ ἄγγελοι, τά τέσσερα ὄντα, οἱ εἰκοσιτέσσαρες πρεσβύτεροι, δοξασμένοι άνθρωποι, σύμπασα ἡ κτίση. Κέντρο ὅλων αὐτῶν καὶ πρόσωπο ἀναφορᾶς εἶναι κυρίως τὸ ἀρνίον Χριστός.

Τὸ «ἐγενόμην ἐν πνεύματι ἐν τῇ Κυριακῇ ἡμέρᾳ», λοιπόν, τοῦ Ἰωάννη, ποὺ δίνει τὸ λατρευτικό-λειτουργικὸ στίγμα τοῦ βιβλίου, προφανῶς σημαίνει: Οἱ ὁράσεις ποὺ καταγράφονται στὸ βιβλίο τῆς Ἀποκάλυψης εἶναι ὁράσεις ποὺ εἶδα ὥρα πού τελοῦσα τὴ θεία λειτουργία γιὰ τούς συνεξόριστούς μου καὶ γιὰ τοὺς Χιστιανοὺς τῆς Δ. Μ. Ἀσίας.

β) Εἶναι βιβλίο προφητικό (πρό + φημί=μιλῶ ἐξ ὀνόματος κάποιου). Γιατὶ ὁ Ἰωάννης μιλάει ἐξ ὀνόματος τοῦ Θεοῦ Πατρὸς καὶ τοῦ Υἱοῦ. Μιλάει καὶ ἐξ ὀνόματος τῶν προφητῶν τῆς Π. Διαθήκης (Ἠσαΐα, Ἱεζεκιήλ κ.λ.π.), στοὺς ὁποίους τόσο συχνά ὁ κ. Κοσματόπουλος καταφεύγει.

γ) Εἶναι, τέλος, βιβλίο Ἀποκαλυπτικό. Δὲν φανερώνει μόνο τὰ κρύφια καὶ ἀποκαλύπτει τὰ μυστικά τοῦ παρόντος καὶ τοῦ μέλλοντος, ἀλλὰ καὶ φωτίζει, κυρίως, τὴν ἐρχόμενη βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Αὐτὸ εἶναι καὶ τὸ μέγα μυστήριο ποὺ ψηλαφεῖ ὁ κ. Κοσματόπουλος.

2) Ποιὰ εἶναι κατὰ τὴ γνώμη μου τὰ βασικὰ γνωρίσματα του βιβλίου

α) Πρῶτο, πολὺ χαρακτηριστικό γνώρισμα τοῦ βιβλίου τοῦ συγγραφέως μας, εἶναι: ἡ χρήση, γιὰ κάθε ἑρμηνευτική προσέγγιση σχεδόν κάθε χωρίου τῆς Ἀποκάλυψης, ἑνός ἢ καὶ περισσότερων πολλὲς φορὲς παράλληλων Παλαιοδιαθηκικῶν ἢ Καινοδιαθηκικῶν χωρίων. Ἔτσι ἐνῶ διαβάζεις τὴν Ἀποκάλυψη διαβάζεις ταυτόχρονα ὅλη σχεδὸν τὴ Γραφή. Αὐτό εἶναι καταπληκτικό. Τὸ διαπιστώσαμε καὶ στὸ προηγούμενο ἔργο τοῦ συγγραφέα. Τὸ λέμε καὶ γιὰ τὸ παρόν. Αὐτὸ κάνει ὁ κ. Κοσματόπουλος καὶ μὲ τοὺς πατέρες καὶ τὴν ὑμνολογία. Πετυχαίνει ἔτσι ὅ,τι καὶ ἡ γνωστὴ κανονιστικὴ ἑρμηνεία. Αὐτή ἡ μέθοδος προσέγγισης τῶν Γραφών, πέρα ἀπὸ τὸ ὅτι υἱοθετεῖ τὸ γνωστό: ἡ Γραφή διὰ τῆς Γραφής, σὲ βοηθάει νὰ ἔχεις μιὰ συνολικὴ καὶ ἑνιαία είκόνα γιὰ τὰ πρόσωπα ἢ τὰ θέματα τῆς πίστεώς μας. Δι’ ὅλου, λοιπόν, τοῦ κανόνα (γι’ αὐτὸ καὶ κανονιστικὴ) τῆς Γραφῆς φτάνεις ἀσφαλέστερα καὶ πιὸ ὁλοκληρωμένα στὴ γνώση προσώπων καὶ θεμάτων τῆς πίστεως.

β) Ἡ ἑρμηνεία πού κάνει ὁ κ. Κοσματόπουλος δὲν εἶναι ἀποκλειστικὰ γιὰ τοὺς εἰδικοὺς ἢ γιὰ ἕνα μικρὸ ἀριθμὸ πιστῶν. Εἶναι γιὰ τὸ σύνολο τῆς Ἐκκλησίας. Γι’ αὐτὸ καὶ ἡ βιβλιογραφία του, σίγουρα μικρή, δὲν ἔχει μιὰ στάμπα. Πανεπιστημιακοὶ ἐλάχιστοι. Πατέρες και μοναχοὶ περισσότεροι. Διανοούμενοι καὶ στοχαστὲς ἐπίσης λιγοστοί. Μᾶλλον μόνος του στοχάζεται καὶ ἀνοίγει δρόμους καὶ σύ πείθεσαι νὰ τὸν ἀκολουθήσεις.

γ) Δὲν ὑπάρχει γιὰ τὸν κ. Κοσματόπουλο χωρίο τῆς Γραφῆς ποὺ δὲν ἔχει πνευματικὸ περιεχόμενο. Ὅλα στὴ Γραφὴ ἀνάγουν στὴν πνευματική σφαίρα. Ὅλα εἶναι δηλαδὴ γιὰ τὸν ἄνθρωπο ποὺ εἶναι συνδεδεμένος μὲ τὸ Θεό. Μὲ τὴ βασιλεία του. Ἀκόμη καὶ «μέσα ἀπὸ τὴν ταραχὴ καὶ τὶς δοκιμασίες τοῦ βίου ἐπιτελεῖται», ὅπως γράφει, «ἡ στροφὴ πρὸς τὸν Θεό πάντα».

Καὶ δ) γιὰ να ἀρκεστῶ στὰ τέσσερα αὐτὰ χαρακτηριστικά: Δὲν νοιώθεις μόνος σου ὅταν διαβάζεις τὰ κείμενα τοῦ συγγραφέα μας. Νοιώθεις συνοδοιπόρος μὲ κάθε ἄνθρωπο. Νοιώθεις ὅτι εἶσαι δηλαδὴ Ἐκκλησία, ποὺ πορεύεται πρὸς τὸ στόχο της, «τὴν ἀτελεύτητη ἡμέρα τῆς βασιλείας τοῦ Θεοῦ», τὴν καινὴ Ἱερουσαλήμ.

Ο Απόστολος Ιωάννης ο Θεολόγος υπαγορεύει στον μαθητή του Άγιο Πρόχορο. Εμμανουήλ Πανσέληνος τοιχογραφία στον ναό του Πρωτάτου Άγιον Όρος.

3) Ἐπί τροχάδην τοὺς εἴκοσι δύο λόγους

Ἡ μελέτη του κ. Κοσματόπουλου ἀποτελεῖται ἀπὸ εἴκοσι δύο λόγους, οἱ ὁποῖοι ἀντιστοιχοῦν στὰ ἰσάριθμα κεφάλαια τοῦ βιβλίου.

Στὸν πρῶτο λόγο - καὶ σὲ κάθε λόγο - ἡ πληθωρικὴ σκέψη τοῦ συγγραφέα σὲ αἰχμαλωτίζει. Παρακολουθεῖς τὸν πρωτότοκο πάσης κτίσεως, τὸν ἄρχοντα τῶν βασιλέων τῆς γῆς, νὰ ἀποκαλύπτεται στὸν δοῦλο του Ἰωάννη μέσα στὴ δόξα τοῦ παλαιοῦ τῶν ἡμερῶν. Καὶ ὁ συγγραφέας, ἀνάμεσα στὰ πολλὰ ἄκρως πνευματικὰ ποὺ λέει, θὰ καλέσει τοὺς δούλους τοῦ Θεοῦ, τοὺς ἐλεύθερους ἔναντι πάντων, σὲ μιὰ ἀνάλωση, μιὰ πυρπόληση, ποὺ δὲν μπορεῖ νὰ χωρέσει σὲ καλούπια. Σὲ μόνιμη ὑπακοὴ τῶν λόγων του ποὺ εἶναι βαπτισμένοι στὴ χάρη του.

Ὡραία σχολιάζεται ἡ σκηνή ποὺ ὁ Ἰωάννης πέφτει στὰ πόδια τοῦ ἐμφανισθέντος Χριστοῦ σὰν νεκρός. Καὶ μὲ τὸ δεξὶ χέρι του ὁ Χριστὸς τὸν ξαναφέρνει σὲ συνειδητότητα.

Στὸ δεύτερο καὶ τρίτο κεφάλαιο - λόγο τῆς Ἀποκάλυψης φιλοξενοῦνται ἑπτὰ ἐπιστολὲς πρὸς ἑπτὰ ἐκκλησιαστικὲς κοινότητες τῆς Δ. Μ. Ἀσίας. Τὶς ὑπαγορεύει ὁ Χριστὸς στὸν Ἰωάννη. Στὶς ἐπιστολὲς αὐτὲς ὁ Ἰωάννης βλέπει τὶς κοινότητες στὴ σύγχρονη πραγματικότητα. Ἐπαινεῖ μόνο δύο, τὴν κοινότητα τῆς Σμύρνης καὶ τὴν κοινότητα τῆς Φιλαδέλφειας, καὶ ἐλέγχει γιὰ σπουδαῖες παραλείψεις τὶς ὑπόλοιπες πέντε.

Στὶς ἐπιστολὲς αὐτὲς φωτίζονται τὰ σημεῖα στὰ ὁποῖα οἱ κοινότητες πολιτεύονται σωστά καὶ μένουν σταθερὲς στὴν πίστη. Μαθαίνουμε γιὰ τὰ σημεῖα πτώσης. Πληροφορούμαστε γιὰ τὰ εἰδικὰ προβλήματα ποὺ δημιουργοῦν στὶς κοινότητες λ.χ. οἱ Νικολαίτες ἢ οἱ Ἰουδαῖοι, ἡ λεγόμενη Συναγωγὴ τοῦ Σατανᾶ, ἡ διδαχή τῆς Ἰεζάβελ κ.λ.π. Ἐξαιρετικὰ ἐνδιαφέρουσες εἶναι οἱ ἐσχατολογικὲς ὑποσχέσεις τοῦ Χριστοῦ στοὺς νικητὲς ὅπως: ἡ χορήγηση ἐκ τοῦ ξύλου τῆς ζωῆς, ἡ παροχὴ καινοῦ ὀνόματος κ.λ.π. Ὅλες εἶναι σχετικὲς μὲ τὴ λατρευτικὴ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας. Σὲ ὅλα αὐτὰ ὁ κ. Κοσματόπουλος κάνει πολύ ταιριαστὲς ἐπισημάνσεις, πού ἔχουν νὰ κάνουν μὲ τὴ ζωὴ σήμερα. Χειραγωγοῦν τοὺς πιστούς νὰ ζήσουν τὸν Χριστό σήμερα.

Στὸ τέταρτο καὶ πέμπτο κεφάλαιο - λόγο, ποὺ ἀρχίζει τὁ κατ’ έξοχὴν ὁραματικὸ μέρος τοῦ βιβλίου τῆς Ἀποκάλυψης, ὁ Ἰωάννης ἀνέρχεται στὸν οὐρανό. Καὶ θεᾶται ἐκεῖ μιὰ κλειστὴ λειτουργικὴ σκηνή: Τὸν καθήμενο, γύρω του τὰ τέσσερα ὄντα, τοὺς εἴκοσιτέσσερις πρεσβυτέρους, τὸ πνεῦμα στὴν ὁλότητά του. Τὰ τέσσερα ζῶα ψάλλουν, χωρὶς ἀνάπαυση, τοὺς διαδέχονται και ψάλλουν ἐναλλάξ οἱ εἴκοσιτέσσερις πρεσβύτεροι - ἄνθρωποι. Ἡ ὅλη σκηνή θυμίζει Σινᾶ. Τὴν παραλαβή τῶν δέκα ἐντολῶν. Ἡ ὅλη σκηνή, ὅπως θὰ πεῖ ὁ συγγραφέας μας, εἶναι λατρεία προς τὸ δημιουργό, χωρὶς ὅρους καὶ χωρὶς ὅρια. Εἶναι τὸ πρῶτο μέρος τῆς συμπαντικῆς, ὅπως τὴν χαρακτηρίζω, λειτουργίας.

Δὲν θὰ κλείσει ἡ σκηνὴ ἂν δὲν δοθεί τὸ δεύτερο μέρος (κεφάλαιο 6), ποὺ εἶναι ἡ παραλαβὴ ἀπὸ τὴ δεξιὰ τοῦ καθημένου τοῦ ἑπτασφράγιστου βιβλίου ἀπὸ τὸ ἐσφαγμένο ἀρνίον \Χριστό. Ἡ συμπαντική λειτουργία συνεχίζεται μὲ καινὲς ὠδὲς καὶ δοξολογίες ποὺ ἄδονται στὸν νικητὴ Χριστό. Εἶναι οἱ ὠδὲς καὶ οἱ ὕμνοι, ὅπως γράφει ὁ συγγραφέας μας, στὴ θυσία τοῦ Χριστοῦ καὶ στὸ ἀπροσμέτρητο βάθος τῆς ταπείνωσής του.

Στὸ ἕκτο κεφάλαιο-λόγο ἔχομε τὸ ἄνοιγμα τῶν ἕξι σφραγίδων. Μὲ αὐτὸ φανερώνεται, κατὰ τὸν συγγραφέα, ἡ ἀπομάκρυνση τοῦ κόσμου ἀπὸ τὸν Θεό, ἡ διαταραχὴ τῆς ἁρμονίας τῆς δημιουργίας καὶ ἡ διάσπαση τῆς ἑνότητας Θεοῦ καὶ κόσμου. Τὸ μυστήριο ὅμως τῆς καταλλαγῆς τῶν πάντων ἔρχεται διὰ τοῦ Χριστοῦ. Ὡραία ἡ σκηνὴ μὲ τὸ ἄνοιγμα τῆς πέμπτης σφραγίδας. Εἶνα οἱ ἐσφαγμένοι ἀπὸ καταβολῆς κόσμου. Ὡραῖος καὶ ὁ σχολιασμὸς τοῦ συγγραφέα: Ἡ μακρὰ σειρὰ τῶν ἀθώων θυμάτων ποὺ θανατώθηκαν γιὰ τὸν λόγο καὶ τὴ μαρτυρία τοῦ Θεοῦ… Ἐπάνω τους πέφτει ἡ σκιὰ τοῦ Σταυροῦ…

Στὸ διάψαλμα τοῦ ἕβδομου λόγου παρακολουθοῦμε τὸ σφράγισμα τῶν ἑκατὸ σαράντα τεσσάρων χιλιάδων καὶ τὸ προσκήνυμα καὶ τοὺς δοξολογικοὺς ὕμνους τοῦ ἀμέτρητου πλήθους τῶν πιστῶν ποὺ στέκεται ἐνώπιον τοῦ θρόνου καὶ τοῦ ἀρνίου. Τὸ σφράγισμα αὐτό, κατὰ τὸν συγγραφέα μας, συντελεῖται στὶς καρδιὲς τῶν ἀνθρώπων (περιτετμημένοι τῇ καρδίᾳ). Εἶναι πνευματικό. Τὸ δὲ προσκύνημα καὶ οἱ δοξολογικοὶ ὕμνοι εἶναι γεννήματα τῆς φιλευσπλαχνίας καὶ τῆς φιλανθρωπίας τοῦ Θεοῦ.

Στὰ κεφάλαια ὄγδοο, ἔνατο, δέκατο καὶ ἐνδέκατο ἔχομε: τὸ ἄνοιγμα τῆς ἕβδομης σφραγίδας, τὴ «σιγὴ ἐν τῷ οὐρανῶ ὡς ἡμιώριον», τὸ χρυσὸ θυμιατήριο καὶ τὸ σάλπισμα τῶν ἑπτὰ σαλπίγγων. Παρεμβάλλεται: ὁ ἄγγελος μὲ τὸ ἀνοιχτὸ βιβλαρίδιο καὶ ἡ θανάτωση τῶν δύο μαρτύρων.

Μὲ τἠ σιγή, κατὰ τὸν συγγραφέα μας, δηλώνεται ἡ βαθιὰ ἀπορία γιὰ ὅσα μέλλεται νὰ συμβοῦν. Δηλώνεται ἡ σιγὴ τῶν οὐράνιων δυνάμεων μπροστά στὴν ἀποκάλυψη ποὺ ἔρχεται.

Τὸ θυσιαστήριο εἶναι οἱ προσευχὲς τῶν ἁγίων ποὺ ὑπηρετοῦν τὸ ἔλεος καὶ χαιρετίζουν τὴν εὐσπλαχνία.

Οἱ ἑπτὰ σάλπιγγες φαίνεται ὅτι σαλεύουν τὴν τάξη τοῦ κόσμου, ἔτι περισσότερο των δεινών τῶν ἑπτὰ σφραγίδων. Στὴν πραγματικότητα ὅμως αὐτὸ τὸ σάλεμα σημαίνει ἀπολύτρωση ἀπὸ τὶς δυνάμεις τοῦ κόσμου, θὰ μᾶς πεῖ, πολὺ σωστά, ὁ κ. Κοσματόπουλος.

Ἀπὸ τὰ παρεμβαλλόμενα δύο ἐπεισόδια τὸ μὲν πρῶτο, ὁ ἄγγελος μὲ τὸ βιβλαρίδιο, συνδέεται ἀπὸ τὸν κ. Κοσματόπουλο προφανῶς πολὺ σωστά, μὲ τὸ προφητικό κήρυγμα καὶ τὸ πικρὸ τέλος τῶν προφητῶν∙ τὸ δὲ δεύτερο, τοὺς δύο μάρτυρες ποὺ θανατώνονται, μὲ τὸ έλεος τοῦ Θεοῦ καὶ τὸ φῶς, ποὺ ἡ σκοτία δεν μπορεῖ νὰ καταβάλλει.

Σκηνή από την Αποκάλυψη, τοιχογραφία από την Ιερά Μονή Διονυσίου Αγίου Όρους.

Στὸ δωδέκατο κεφάλαιο-λόγο, στὸ κέντρο περίπου τῆς Ἀποκάλυψης, παρακολουθοῦμε πολὺ γόνιμες σκέψεις γιὰ τὸν τοκετὸ τῆς Παρθένου - Ἐκκλησίας καὶ τὴν μόνιμη ἐπιβουλὴ τοῦ δράκοντα\διαβόλου νὰ θανατώσει τὸν γεννηθέντα Σωτῆρα καὶ νὰ θανατώνει στὸ διηνεκὲς τὰ μέλη τῆς Ἐκκλησίας. Ὅμως, αὐτὸν τὸν νικοῦν οἱ ἀδελφοί μας μὲ τὸ αἷμα τοῦ ἀρνίου καὶ μὲ τὴ μαρτυρία, ποὺ ἔδωσαν καὶ δίνουν γιὰ τὸν Ἰησοῦ, ἀδιαφορώντας γιὰ τὴ ζωή τους, φθάνοντας ὣς καὶ τὸν θάνατο.

Στὸ δέκατο τρίτο λόγο-κεφάλαιο παρουσιάζεται ἡ δράση τῶν δύο θηρίων.

Τὸ ἕνα βγαίνει ἀπὸ τὴ ζοφώδη θάλασσα τοῦ κόσμου, Σ’ αὐτὸ ὁ διάβολος παραχωρεῖ τὴ δύναμη, τὴν ἐξουσία καὶ τὸ θρόνο του. Προσπαθεῖ νὰ ἔχει τὰ ἐξωτερικὰ γνωρίσματα τοῦ Χριστοῦ. Ὅμως δὲν εἶναι γνήσια. Τὰ σημάδια τοῦ Σταυροῦ εἶναι ἄγνωστα σ’ αὐτό. Εἶναι, ὅπως τὸ χαρακτηρίζει ὁ συγγραφέας μας, ἐξάμβλωμα τοῦ διαβόλου.

Τὸ ἄλλο τὸ θηρίο βγαίνει ἀπὸ τὴ γῆ. Παραπέμπει κι αὐτὸ στὸν ἀμνό το Θεοῦ. Παραπλανᾶ καὶ γοητεύει ἀκόμη καὶ τοὺς δυνατούς. Γι’ αὐτὸ χρειάζεται νὰ ἔχουν οἱ ἄνθρωποι, ὅπως ὀρθὰ σχολιάζει πολιτρόπως ὁ συγγραφέας μας, παντοῦ καὶ πάντοτε προσηλωμένο τὸ νοῦ μας στὸν Σταυρό τοῦ Κυρίου. Ὁ Σταυρὸς ἀποκαλύπτει τὴν πορεία ἔξω ἀπὸ τὶς πλάνες καὶ τὶς γητειές τοῦ σατανᾶ, ποὺ εἶναι δυνατόν νὰ ἐμφανίζονται καὶ μὲ τοὺς πιὸ «χριστιανικούς» τρόπους.

Ἐδῶ ἐκθέτει ὁ συγγραφέας μας καὶ τὴν ὀρθόδοξη ἀλλὰ καὶ δική του θέση σχετικά με τὸν ἀριθμό τοῦ χαράγματος χξς΄ (666), ποὺ εἶναι ὁ ἀντίποδας τῆς περιτομῆς τῆς καρδιᾶς γιὰ τὴν ὁποία ὁμιλεῖ ὁ Παῦλος. Καὶ καταλήγει: Ὁ Σταυρός τοῦ Χριστοῦ εἶναι ἡ πνευματικὴ ἀσπίδα ἀπέναντι σὲ ὅλες τὶς προσβολὲς τοῦ διαβόλου.

Στὸ δέκατο τέταρτο κεφάλαιο-λόγο βλέπομε πάνω στὸ νοητό, ὅπως γράφει ὁ κ. Κοσματόπουλος, ὄρος τῆς Σιὼν τὴν θριαμβεύουσα Ἐκκλησία. Τὸ ὄρος εἶναι περίβλεπτο. Ἡ ἀλληλοδιαδοχὴ τῶν ἀγγέλων ποὺ καταθέτει ἕκαστος τὰ ἑαυτοῦ, οἱ καινὲς ὠδὲς τῶν λυτρωμένων ποὺ ἀκούγονται, ὁ θερισμὸς καὶ τρυγητὸς τοῦ κόσμου μὲ τὰ νοήματά του, δημιουργοῦν πράγματι τὴ νηφάλια μέθη, γιὰ τὴν ὁποία γράφει ὀ συγγραφέας μας, ὅταν γεύεται κανεὶς τὸν οἶνο τοῦ Πνεύματος. Εἶναι ἡ νηφάλια μέθη ποὺ ὑπέστησαν οἱ μαθητὲς τὴν ἡμέρα τῆς Πεντηκοστῆς.

Τὸ δέκατο πέμπτο κεφάλαιο-λόγο ἑτοιμάζει τὴν τελευταία καὶ πιὸ προχωρημένη μέχρι τὰ ἄκρα ἑπτάδα δεινῶν. Τὸ κεφάλαιο συνιστᾶ ὡραία λειτουργικὴ σκηνή. Μέσα σ’ αὐτὴ τὴ λιτανεία ἀγγέλων ἄδεται ἡ νικηφόρα καὶ ἔνδοξη ὠδὴ τοῦ Μωυσέως καὶ ἡ ὠδὴ τοῦ ἀρνίου\Χριστοῦ. Εἶναι ἡ ὠδὴ ἐπὶ τῇ ἀφιξει στὸ τέλος τῆς πορείας, ἐν μέσω δεινῶν

Σ’ ὁλόκληρον τὸν δέκατο ἕκτο λόγο-κεφάλαιο παρακολουθούμε τὸ ἄδειασμα τῶν ἑπτὰ φιαλῶν τῆς ὀργῆς τοῦ Θεοῦ στὸ σύμπαν ὁλόκληρο: στὴ γῆ, στὴ θάλλασσα, στὰ ποτάμια καὶ στὶς νεροπηγὲς στὸν ἥλιο, στὸν θρόνο τοῦ θηρίου, στὸν Εὐφράτη, στὸν ἀέρα. Πλήττεται τὸ κακό ὁλοσχερῶς. Καὶ ἐξαφανίζεται. Μὲ τὸ ἄκουσμα τῆς λέξης «γέγονε» ὰπὸ τὸν ναὸ τοῦ οὐρανοῦ καὶ τὸν θρόνο ἀρχίζει ἡ συντριβή τοῦ κακοῦ.

Μετάνοια καὶ ἐπανασύνδεση μὲ τὴν πηγὴ τοῦ Θείου φωτὸς καὶ συμμετοχὴ στὴ χάρη τοὺ Θεοῦ εἶναι αὐτὸ ποὺ ἀνάμεσα σὲ πολλὰ ἄλλα ἐπιτυχῶς συνιστᾶ ὁ συγγραφέας μας σ’ αὐτὴν τὴν ἑνότητα.

«Ο αμνός του Θεού». Ψηφιδωτό, Ναός Αγίου Βιταλίου, Ραβένα, 6ος αι.

Στὸ δέκατο ἕβδομο καὶ δέκατο ὄγδοο κεφάλαιο- λόγο παρουσιάζεται ἀπὸ τὴ μιὰ ἡ μορφὴ τῆς μεγάλης πόρνης Βαβυλώνας καὶ ἡ μορφὴ τῶν δύο θηρίων, γιὰ τὰ ὁποῖα μίλησε τὸ δέκατο τρίτο κεφάλαιο, κι ἀπὸ τὴν ἄλλη ἡ ὁριστικὴ πτώση της. Εἶναι ἡ Ρώμη καί, κατὰ τὸ συγγραφέα μας, στὸ διάβα τῶν αἰώνων ἡ κάθε Ρώμη, ποὺ μπαίνει στὴν ἀέναη πάλη γιὰ κυριαρχία καὶ ἰσχύ. Δὲν ὑπάρχει, κατὰ τὸν ἴδιο, ἀρχὴ καὶ ἐξουσία ἐπὶ τῆς γῆς ποὺ νὰ μὴν διεξάγει πόλεμο κατὰ τοῦ ἀρνίου\Χριστοῦ, νὰ μὴν καταπολεμᾶ τὴ στάση ζωῆς ποὺ ὁ Χριστὸς φανέρωσε στοὺς ἀνθρώπους, ὡς τὴ μόνη ὁδὸ λύτρωσης ἀπὸ τὸ σκότος τοῦ σατανᾶ ποὺ ἐξουσιάζει τὸν κόσμο.

Ὅλοι οἱ βασιλιάδες καὶ ὅλα τὰ ἔθνη τῆς οἰκουμένης ἤπιαν ἀπ’ τὸ κρασὶ τοῦ πάθους τῆς πορνείας της, καὶ ὅσοι ἐμπορεύονταν τὴ γῆ καὶ ἐκμεταλεύονταν τὰ ἀγαθά της μέθησαν ἀπ’ τὸ κρασὶ τῆς ἀσωτίας της.

Οἱ ἅγιοι, οἱ ἀπόστολοι καὶ οἱ προφήτες, ποὺ μὲ τὸ αἶμα τους χόρταινε ἡ πόρνη, μὲ τὴν πτώση τους τώρα δικαιοῦνται, κατὰ τὸ κείμενο καὶ τὸν συγγραφέα, νὰ εὐφραίνονται καὶ νὰ πανηγυρίζουν ὄχι ἀπὸ χαιρεκακία, ἐπειδὴ ἡ μεγάλη καὶ ἀνίκητη Βαβυλών ἐξέπεσε, ἀλλὰ γιατὶ βρῆκαν δικαίωση ἀπὸ τὸν Θεό.

Στὸ δέκατο ἔνατο καὶ εἰκοστὸ κεφάλαιο προβάλλεται ποικιλία ἐπί μέρους θεμάτων, ποὺ δὲν μποροῦμε ἔστω καὶ ἀκροθιγῶς νὰ ἀναφερθοῦμε στὸ καθένα: τὸ ὑμνικὸ ξέσπασμα καὶ φινάλε τῆς Ἀποκάλυψης, τὸ γαμήλιο τραπέζι τοῦ ἀρνίου, ὁ καβαλάρης καὶ τὸ ἄσπρο ἄλογό του, τὸ ρίξιμο πρῶτα τῶν δύο θηρίων στὴ λίμνη τοῦ πυρός, τὸ δέσιμο τοῦ σατανᾶ, τὴ χιλιόχρονη βασιλεία, τὸ τελικὸ ρίξιμο τοῦ σατανᾶ στὴ λίμνη τοῦ πυρός καὶ τοῦ θείου γιὰ αἰώνια τιμωρία καὶ τέλος ἡ κρίση. Ὁ συγγραφέας μας τὰ τοποθετεῖ καὶ τὰ στοχάζεται θαυμάσια καὶ βλέπει ὅτι μὲ ὅλα αὐτὰ ἀπὸ τὴ μιὰ ἀπαλλάσσεται προοδευτικὰ ἡ γῆ ἀπὸ τὸ πολύμορφο κακό καὶ ἀπὸ τὴν ἄλλη ἑτοιμάζεται νὰ ὑποδεχτεῖ τὴν οὐράνια πραγματικότητα.

Στὸ είκοστὸ πρῶτο καὶ μισὸ περίπου τοῦ εἰκοστοῦ δευτέρου κεφαλαίου ἀπολαμβάνουμε, ἀνάμεσα στὰ πολλά πού ἔχει νὰ πεῖ ὁ συγγραφέας μας:

ι) Τὴν περιγραφὴ τῆς καινῆς Ἱερουσαλήμ. Τῆς νύμφης τοῦ ἀρνίου. Τὸ ὅτι ἡ καινὴ Ἱερουσαλήμ κατεβαίνει ἀπὸ τὸν οὐρανό. Καταστολισμένη καὶ λάμπουσα. Εἶναι δῶρο συνεπῶς τοῦ Θεοῦ κι ὄχι κατάκτηση τοῦ ἀνθρώπου.

ii) Εἶναι ὡραῖο ἐπίσης ποὺ ἐπισημαίνεται ὅτι ὁλοκληρώνεται μὲ ἀγάπη, δικαιοσύνη καὶ ἔλεος ἡ σταυρικὴ πορεία τοῦ κόσμου καὶ ὅτι τώρα ἐγκαινιάζεται ἡ παλιγγενεσία τοῦ κόσμου.

iii) Ὁ συγγραφέας μας, ἐπὶ πλέον, θὰ τονίσει ἐπιτυχῶς ὅτι οἱ διαστάσεις καὶ ὁ διάκοσμος τῆς καινῆς Ἱερουσαλήμ μαρτυροῦν τὸν βαθὺ σύνδεσμό της μὲ τὴν Παλαιὰ καὶ τὴν Καινὴ Διαθήκη.

iv) Ἡ ἀπουσία ναοῦ ἀπὸ τὴν καινὴ πόλη τῶν ἐσχάτων καὶ ἡ ταυτόχρονη ἀπουσία κάθε πυραμίδας ἐξουσίας, κάθε ἱεραρχίας, κάθε διαστρωμάτωσης εἶναι εὐκαιρία γιὰ γόνιμο στοχασμὸ τοῦ συγγραφέα μας.

Καὶ v) Τὸ ἴδιο καὶ ἡ ἀπουσία τῶν φωστήρων ποὺ φωτίζουν τὸ φυσικὸ φῶς καὶ ἀντ’αὐτῶν ἡ παρουσία τοῦ φωτὸς Χριστοῦ, τοῦ ἀνεσπέρου ὁδηγοῦν τὸν συγγραφέα νὰ ὁμολογήσει ὅτι μία θὰ εἶναι ἡ θεωρία, αὐτὴ τῆς δόξας τοῦ Θεοῦ, ποὺ θὰ φωτίζει τὰ πάντα, καὶ τὸ λυχνάρι θὰ εἶναι τὸ ἀρνίον.

Στὸ ἄλλο μισό τοῦ κεφαλαίου παρούσα ἡ Ἐκκλησία τοῦ παρόντος, ἡ νύμφη τοῦ Χριστοῦ, μὲ τὸν Ἰωάννη προσκαλεῖ τὸν Ἰησοῦ λέγοντας: «Ἀμὴν ναὶ ἔρχου Κύριε Ἰησοῦ». Καὶ ὅσοι ἀκοῦν τὸν λόγο τοῦ Χριστοῦ καὶ ὅσοι τὸν ἐνστερνίζονται τὸν καλοῦν νὰ ἔλθει.

Ἐπίλογος

Μᾶς πλουτίσατε φίλε κ. Κοσματόπουλε καὶ μὲ τὴ μελέτη σας αὐτή. Μᾶς δώσατε πολλὰ καὶ μάλιστα «καὶ περισσόν».

Νὰ σᾶς ἐνισχύει ὁ Θεὸς μὲ ὅλα τὰ καλὰ του. Καὶ σὲ ἄλλα.

(Επιμέλεια Στέλιος Κούκος)