Πολιτισμική Κληρονομιά – Παράδοση

Το ύψωμα του χαρταετού την Καθαρά Δευτέρα

Ο χαρταετός δεν υψώνεται τυχαία την Καθαρά Δευτέρα. Μας προκαλεί να υψωθούμε και εμείς πνευματικά στον νοητό ουρανό των υψοποιών αρετών μέσα από την ταπείνωση, την προσευχή, την νηστεία, την διαρκή εγρήγορση. Μας προκαλεί να πετάξουμε, όπως ο αετός, το υπερήφανο πουλί που ζει στα ψηλά βουνά. Αυτό που το θέλγουν τα ψηλώματα, οι απάτητες […]

Εθιμικές και τελετουργικές πρακτικές της Καθαράς Δευτέρας

Οι ρίζες της Καθαράς Δευτέρας είναι στενά συνυφασμένες με τις χριστιανικές εορτές της Εκκλησίας μας, καθώς και της λαϊκής παραδόσεως. Η Καθαρά Δευτέρα είναι ημέρα σταθμός για τούς Χριστιανούς, ενώ σηματοδοτεί την έναρξη της Μεγάλης Τεσσαρακοστής. Η Καθαρά Δευτέρα είναι το εφαλτήριο του πνευματικού αγώνα όλων μας, ο οποίος αγώνας εκτελείται με την συμμέτοχή μας στις […]

Εκκλησιαστικό Μουσείο Ι. Ν. Ευαγγελίστριας Πρόνοιας Ναυπλίου

Το Εκκλησιαστικό Μουσείο του Ιερού Ναού Ευαγγελίστριας Πρόνοιας Ναυπλίου στεγάζει συλλογή εκκλησιαστικών αντικειμένων από τον 16ο έως τον 20ο αιώνα, με την πλειοψηφία τους να χρονολογείται στον 18ο και 19ο αιώνα.  Οι φορητές εικόνες αποτελούν τον πυρήνα της συλλογής του μουσείου, ενώ υπάρχουν και λειτουργικά βιβλία, τα περισσότερα τυπωμένα στη Βενετία, ιερατικά άμφια, επίχρυσα ιερά […]

Οι Ιεροί Κανόνες ως πηγή για τη μελέτη του Λαϊκού Πολιτισμού

Η σχέση μεταξύ της Εκκλησίας και του λαϊκού πολιτισμού έχει απασχολήσει τους επιστήμονες για πολλές δεκαετίες, με ιδιαίτερη έμφαση στην επίδραση των θρησκευτικών παραδόσεων και κανόνων στη διαμόρφωση των λαϊκών εθίμων και πρακτικών. Οι Ιεροί Κανόνες της Ορθόδοξης Εκκλησίας αποτελούν μία από τις πιο σημαντικές πηγές για τη μελέτη αυτής της αλληλεπίδρασης. Παρόλο που οι […]

Εικαστικές Ανιχνεύσεις: Τα γλυπτά στο προαύλιο του Πανεπιστημίου Αθηνών

Ποια είναι τα πρόσωπα που απεικονίζονται στους μαρμάρινους ανδριάντες και ποιες στιγμές απαθανατίζουν οι μαρμάρινες στήλες που βρίσκονται στο προαύλιο του ιστορικού μεγάρου του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών; Πώς από την αρχαιοπρέπεια περνάμε στην εθνοπρέπεια μέσα από την τέχνη της γλυπτικής στη νεότερη Ελλάδα; Ποιοι είναι οι γλύπτες, πότε φιλοτέχνησαν τα συγκεκριμένα έργα και […]

Νοέμβριος. Το πρώτο λάδι

Ο Νοέμβριος είναι ο μήνας του πρώτου λαδιού. Στις χώρες της Μεσογείου και ιδιαίτερα στη γη τη δική μας, στη γη όπου ο Θεός διάλεξε να ευλογήσει το καλύτερο λάδι του κόσμου, ο μήνας αυτός υπήρξε πάντοτε περίοδος χαράς αλλά και αγωνίας, καθώς ο χυμός της ελιάς αποτελούσε πάντα τον καθοριστικό παράγοντα της ευημερίας ολόκληρων […]

Οκτώβριος: Η πύλη του Χειμώνα

Ο μήνας Οκτώβριος (Πυανοψιών για τους αρχαίους Έλληνες) ήταν ανέκαθεν πλούσιους σε εορταστικές εκδηλώσεις, καθώς οι αρχαίοι πληθυσμοί και ιδιαίτερα στην Αττική, φρόντιζαν να εξασφαλίσουν τη θεϊκή προστασία για τις γεωργικές εργασίες, οι οποίες αρχίζουν την εποχή αυτή. Οι γιορτές χαρακτηρίζονται από πάνδημη συμμετοχή και αποσκοπούσαν στην έλξη της θεϊκής ευλογιάς ώστε να υπάρξει μεγάλη […]

Ο τρύγος του Σεπτέμβρη

Το πιο γνωστό πρόσωπο του Σεπτεμβρίου είναι εκείνο του τρυγητή. Οι περισσότερες απεικονίσεις του, ακόμη από τη βυζαντινή περίοδο, τον παριστάνουν, είτε να τρυγά ο ίδιος, είτε με το τρυγοκόφινο γεμάτο σταφύλια, είτε να είναι στεφανωμένος με κλήματα της αμπέλου, είτε να είναι περιστοιχισμένος από άνδρες και γυναίκες σε ευθυμία που προκάλεσε ο μεθυστικός καρπός […]

Ο προφήτης Ηλίας κατά την παράδοση

Ο Ηλίας ο Θεσβίτης ήταν ένας εξέχων Ισραηλίτης προφήτης του Θεού. Ήταν γιος του Σωβάκ και καταγόταν από ένα χωριό της ευρύτερης περιοχής της Γαλαάδ που πιθανόν ονομαζόταν Θέσβη. Κατοικούσε στη γη Γαλαάδ και έδρασε στα χρόνια του βασιλιά Αχαάβ, κατά τον 9ο-10ο αιώνα ΠΚΧ. Το όνομα Ηλίας αποτελεί ελληνική μεταφορά του αντίστοιχου εβραϊκού ονόματος […]

Θρήνοι της Αλώσεως

29η Μαϊου 1453 . Η αποφράδα ημέρα στην ιστορία του ορθοδόξου ελληνισμού. Η Βασιλίς των πόλεων η Κωνσταντινούπολη έπεφτε στα χέρια των τούρκων. Η πτώση της και η κατάλυση του ελληνικού κόσμου αλλά και της ορθόδοξης χριστιανοσύνης συνδέθηκαν στη λαϊκή στιχουργία με την ατελείωτη Θεία Λειτουργία στον ιερό ναό της Αγίας Του Θεού Σοφίας και […]

Λαϊκή τέχνη για την Άλωση

Χωρίς αμφιβολία, η άλωση της Κωνσταντινούπολης έχει καταγραφεί στην Ελληνική – Ρωμαίικη συλλογική συνείδηση ως το πλέον επώδυνο ιστορικό γεγονός, με καταλυτικές επιπτώσεις, όχι μόνον ιστορικές, αλλά πνευματικές και ψυχολογικές. Οι πληγές που άφησε στην ιστορική μνήμη του λαού μας παρέμειναν επί αιώνες ζέουσες και ο καημός για το γεγονός αυτό παραμένει μέχρι και τις […]

Μικρασιατική Εκστρατεία: Ένα ντοκουμέντο για μια κρίσιμη σελίδα της Ιστορίας μας

Ύστερα από το τέλος του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου και την απόσπαση της Εντολής από το Συμβούλιο της Ειρήνης, ο ελληνικός στρατός αποβιβάστηκε στη Σμύρνη για να αναλάβει τη διοίκηση στην περιοχή της Σμύρνης,  μέχρι την οριστική διευθέτηση του ζητήματος των εδαφών της Ανατολίας (Μάιος 1919). Μετά από λίγο καιρό, με ενέργειες του Πρωθυπουργού Ελευθέριου Βενιζέλου, […]