Το οροπέδιο του Λασιθίου προσφέρεται, λόγω μεγέθους αλλά και απόστασης από τα γύρω αστικά κέντρα, είτε για μονοήμερες εκδρομές είτε για διήμερες - τριήμερες εξορμήσεις. Εδώ βλέπουμε παλιούς ανεμόμυλους στο δρόμο που οδηγεί από τον Αγ. Νικόλαο (και συγκεκριμένα από τη Νεάπολη) στο οροπέδιο. (Φωτογραφίες: Νίκος Λουπάκης)
Για να δεις όλα τα χωριά με τη σειρά, θα πρέπει να κάνεις μια κυκλική διαδρομή που μετά βίας ξεπερνά τα 20 χιλιόμετρα.
Εντεκα χιλιόμετρα σε μήκος και έξι περίπου σε πλάτος, το ελλειψοειδές οροπέδιο δεν παύει να δημιουργεί την αίσθηση της αγκαλιάς΄.
Χαρακτηριστική εικόνα από τα χωριά του οροπεδίου.
Τα χωριά κάποτε έσφυζαν από ζωή, αλλά σήμερα, από τους 7.000 κατοίκους της δεκαετίας του ’50, στο οροπέδιο έχουν μείνει σήμερα κάπου 2.000.
Γεωργικό εργαλείο άλλης εποχής που σήμερα παίζει το ρόλο διακοσμητικού στοιχείου στην είσοδο ενός ξενώνα.
Εσωτερικό παραδοσιακού ξενώνα.
Η εικόνα των αμέτρητων άσπρων πανιών των ανεμόμυλων που κυκλοφόρησε σε ακόμη πιο αμέτρητες καρτ ποστάλ είναι το πρώτο πράγμα που σου έρχεται στο μυαλό όταν ακούς να μιλούν για το οροπέδιο Λασιθίου. Ωστόσο, σήμερα οι ανεμόμυλοι έχουν πρακτικά - στο σύνολό τους - παροπλιστεί.
Ο πίνακας ζωγραφικής, στον οποίο κυριαρχεί το ολοζώντανο πράσινο του εύφορου κάμπου, ιδιαίτερα όταν έχει λιακάδα, διατρέχεται από οριζόντιες και κάθετες γραμμές-δρόμους, που δημιουργούν όμορφα, τακτοποιημένα τετράγωνα, που δεν είναι άλλα από τα χωράφια όπου καλλιεργούνται κηπευτικά, πατάτες και ένα σωρό άλλα φυτά.
τα ήρεμα χωριά που κάποτε έσφυζαν από ζωή (από τους 7.000 κατοίκους της δεκαετίας του ’50, στο οροπέδιο έχουν μείνει σήμερα κάπου 2.000)
Χαρακτηριστική εικόνα του οροπεδίου
Το Τζερμιάδο, διοικητικό κέντρο της περιοχής, βρίσκεται μεταξύ των δύο κύριων «εισόδων» του οροπεδίου και απέχει 49 χιλιόμετρα από τον Αγιο Νικόλαο και 54 από το Ηράκλειο. Ο χρόνος που χρειάζεστε για τη διαδρομή αυτή είναι περίπου 1 ώρα. Η διαδρομή από τον Αγιο Νικόλαο είναι πιο αργή, καθώς έχει περισσότερες στροφές και ο δρόμος είναι πιο στενός.
Παραδοσιακός ξενώνας στο Τζερμιάδο
Ένας από τους ελάχιστους ανεμόμυλους που φέρουν σήμερα πανιά.
Η Μονή Βιδιανής, λίγο μετά το Κάτω Μετόχι και λίγο πριν από το Πινακιανό, είναι το ένα από τα δύο θρησκευτικά αξιοθέατα του οροπεδίου.
Στη βόρεια είσοδο του οροπεδίου (από την πλευρά του Ηρακλείου δηλαδή) σε περιμένουν οι 26 πέτρινοι αλευρόμυλοι, που αποτελούσαν κάποτε (γύρω στο 1900) το μεγαλύτερο μυλοτόπι της Κρήτης και σήμερα θυμίζουν θέσεις μάχης·
Οι δρόμοι προέκυψαν από τις βενετσιάνικες «λίνιες», δηλαδή τα αποστραγγιστικά κανάλια που δημιούργησαν οι τότε κυρίαρχοι του νησιού. Βλέπετε, η εισροή άφθονου νερού από τα γύρω βουνά είναι αυτή που έδωσε ώθηση στην ανάπτυξη της γεωργίας στο οροπέδιο, η οποία με τη σειρά της ήταν η αφορμή για να ξεπηδήσουν στην περιοχή οι περίφημοι ανεμόμυλοι.