
Πνοή Ησυχασμού στην πόλη που γέννησε ζηλωτές: Η περίπτωση της Θεσσαλονίκης
Ημερίδα για τον Ησυχασμό και τους Ζηλωτές της Θεσσαλονίκης
Η Ησυχαστική Έριδα και το Κίνημα των Ζηλωτών του 14ου απασχόλησαν την εκδήλωση – συζήτηση, που διοργάνωσε η “Βυζαντινή Θεσσαλονίκη” στο προαύλιο του Ιερού Ναού της Αγίας Σοφίας στη Θεσσαλονίκη. Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με το δήμο Θεσσαλονίκης και με το 44ο Φεστιβάλ Βιβλίου, το οποίο ανοίγει τις πύλες του αύριο στην παραλία της πόλης, ως πρόδρομη εκδήλωση και ήταν αφιερωμένη στη μνήμη του μακαριστού μητροπολίτη Θεσσαλονίκης ‘Ανθιμου. Το θέμα της ημερίδας ανέπτυξαν ο μητροπολίτης Θεσσαλονίκης και πρόεδρος της “Βυζαντινής Θεσσαλονίκης” κ.κ. Φιλόθεος, η καθηγήτρια Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του ΑΠΘ και βουλευτής Καβάλας, Αγγελική Δεληκάρη, ο καθηγητής του τμήματος Κοινωνικής Θεολογίας και Χριστιανικού Πολιτισμού ΑΠΘ, Κωνσταντίνος Κωτσιόπουλος, ο καθηγητής του Τμήματος Αρχαιολογίας του ΑΠΘ Αθανάσιος Σέμογλου και ο καθηγητής τμήματος Θεολογίας ΑΠΘ Χρυσόστομος Σταμούλης.
Η Ησυχαστική Έριδα ήταν μια θεολογική διαμάχη σχετική με τη φύση του Θεού, την επίδραση του Θείου φωτός και τη δυνατότητα θέωσης του ανθρώπου, αλλά και τη μέθοδο προσευχής, με κύρια χαρακτηριστικά την αυτοσυγκέντρωση και την επανάληψη, που ακολουθούσαν οι Ησυχαστές, κύριος εκπρόσωπος των οποίων υπήρξε ο τότε μοναχός και αργότερα μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Γρηγόριος ο Παλαμάς. Η εποχή ήταν ταραγμένη, καθώς είχε εκδηλωθεί το Κίνημα των Ζηλωτών (1342-1349), που εναντιωνόταν στον – συναυτοκράτορα εκείνη την περίοδο μαζί με τον Ιωάννη Ε’ Παλαιολόγο – και μετέπειτα αυτοκράτορα Ιωάννη ΣΤ’ Καντακουζηνό, ζητώντας μεγαλύτερη αυτονομία της Θεσσαλονίκης από την κεντρική εξουσία και προβάλλοντας φιλολαϊκά, κοινωνικά, αιτήματα. Οι ησυχαστές – και σε ότι αφορά τις φιλοσοφικές θέσεις τους συντάχθηκαν μαζί τους και οι ζηλωτές – αντιπροσώπευαν την προσήλωση στην Ορθόδοξη παράδοση, την αποφυγή της εκκοσμίκευσης, ενώ οι αντίπαλοι τους τη στροφή προς μια πιο φιλελεύθερη, πιο κοσμική ερμηνεία, που ταίριαζε στη δυτική σκέψη και στον Ουμανισμό, ο οποίος επικρατούσε ως φιλοσοφικό ρεύμα στη δύση.
Την εκδήλωση στο προαύλιο της Αγίας Σοφίας χαιρέτισε εκ μέρους του δημάρχου, η αντιδήμαρχος Θεοδώρα Λειψηστινου, ενώ το άνοιγμα της εκδήλωσης έκαναν η γενική γραμματέας της Βυζαντινής Θεσσαλονίκης Χαρά Παπαδοπούλου και ο πρόεδρος του Συνδέσμου Εκδοτών Βόρειου Ελλάδος Μπάμπης Μπαρμπουνάκης. Τη συζήτηση συντόνισε η αφυπηρετησασα επίκουρος καθηγήτρια του τμήματος φιλολογίας ΑΠΘ Μαριάννα Αυγερινού. Ακολούθησε συναυλία παραδοσιακής μουσικής με καλλιτεχνικό υπεύθυνο τον Γεώργιο Α. Πατρώνα.